Auteur: Bart

Mattheüs 16, 1-4
“De aanblik van de hemel weet u wel te duiden, en de tekenen van de tijd niet?”

Vorige week hebben we gehoord over het teken van Salomo. Verhalen in de Bijbel hebben soms een grote “betekenis”, omdat ze een teken zijn van iets anders, wat nog komen moet. Zo heb je in het Oude Testament veel “tekens”, die naar de komst van de Messias verwijzen. Wat Jezus Zelf deed zou je ook tekenen kunnen noemen, die wijzen op het Koninkrijk van God en dat Hij de Zoon van God is.

Soms denken we wel eens bij ons zelf: was Jezus maar hier bij ons en deed Hij maar eens dezelfde dingen als waarover we in het Evangelie lezen. We zouden die tekenen zelf wel eens willen meemaken!

Want niet minder dan de discipelen zitten ook wij vol vragen en onzekerheden betreffende de eeuwige dingen, de zin van het leven en hoe ’t nu verder moet met ons. Konden we ’t Jezus maar eens rechtstreeks vragen: “Meester, zegt U ons nu eens, wat we moeten geloven en hoe we moeten leven ?” Dan wisten we waar we aan toe waren! Ach ja, je kunt het wel in de Bijbel lezen, hoe Jezus daar sprak met de discipelen en antwoord gaf op al hun vragen, maar ónze vragen zijn wel wat anders… En het maakt ook wat uit of je ’t uit de tweede hand hoort of rechtstreeks uit iemands mond.

Ja, als we al die dingen eens zelf konden meemaken, die de discipelen hebben meegemaakt, dan zouden we veel sterker staan in ons geloof en ook tegenover de buitenstaanders, Stel je voor, dat je met iemand in discussie was over het geloof en dat wie gelooft bergen kan verzetten en zelfs zieken daardoor genezen kunnen worden en doden opgewekt… Hoe moeilijk is dat iemand duidelijk te maken! Zelf heb je ’t er ook zo moeilijk mee. Stel je voor, dat je dan tegen die persoon kon zeggen: kijk maar eens naar die en die, gewoon mensen in de omgeving, zoals wij zijn, die waren ernstig ziek, je weet wel: kanker, en zijn door het geloof helemaal genezen. En die, je weet wel, die was blind en kan nu weer zien. En die was dood, ik was zelf nog bij zijn begrafenis, en nu leeft hij al weer een hele poos! Geloof je me nou? Ja, dan zouden we sterk staan in ons geloof. Zo’n bewijs hebben we nodig, want we zijn onzeker en zitten vol twijfels. Alles moeten we eerst kunnen zien en betasten, anders geloven we ’t niet. We zijn net als de “ongelovige” Thomas: eerst zien en dan geloven!

Daarom kunnen we Jezus’ tijdgenoten wel eens benijden. Ze hadden toch heel wat vóór op ons. Zij hebben het alles met eigen ogen gezien en met eigen oren gehoord. Maar dan is het toch raar, dat er mensen bij Jezus komen om een teken te vragen. Elders worden zij met name genoemd: Farizeeën en Sadduceeën. Zijn die er dan niet bij geweest, bij al die wonderen die Jezus al gedaan had? Hadden ze daar dan niet van gehoord? Natuurlijk wel! In het voorafgaande hoofdstuk (Matth. 15) vertelt de Evangelist over de wonderbare spijziging, de genezing van de dochter van de Kananese vrouw, dat Jezus wandelt op het water en nog andere wondere dingen. Och, als wij dat hadden meegemaakt, wat zouden we dan geloven!

Al die dingen hebben de Farizeeën en Sadduceeën blijkbaar niet tot geloof gebracht: dat Jezus de Messias is! Nee, zeggen ze, we zouden wel eens een echt teken willen zien. Een teken van de hemel! Want al die dingen, die Jezus gedaan had, zouden ook wel gebeurd kunnen zijn door de macht van Beëlzebul. Wij willen een onuitsprekelijk teken zien van God Zelf! Bijvoorbeeld een teken als dat op de Karmel, waar het vuur van de hemel het altaar van Elia aansteekt. Of een teken als in de tijd van Mozes, waar de berg Sinai dreunde toen God er op verscheen.

Dus, die Farizeeën en Sadduceeën, die wij benijden omdat zij tekenen zagen, die wij niet zien, zij benijden op hun beurt de voorvaderen, omdat die dingen meemaakten, waar zij alleen maar van konden dromen! Maar, vragen we ons af, hebben die mensen uit de tijd van Mozes en Elia, die getuigen zijn geweest van zulke machtige tekenen uit de hemel, dan wel allemaal geloofd? En er Gods hand in gezien? Het lijkt er niet op! Anders hadden Mozes en Elia niet hoeven verzuchten: “O ongelovigen van hart, o goddeloos geslacht!”

Maar de mensen in Jezus’ dagen willen graag zulke tekenen zien en wij willen weer zien, wat zij te zien kregen! Elk geslacht benijdt het voorgaande geslacht. Dat wat vroeger gebeurd is, lijkt altijd belangrijker dan wat mensen nu meemaken, niet waar?

En wat antwoordt Jezus? Eerst gaat Hij in op de betekenis van “zien”. Wat is “zien” eigenlijk? “Als ’s avonds de hemel zich rood kleurt, dan zeggen jullie: morgen wordt het mooi weer, maar omgekeerd, als ’s morgens de hemel rood ziet, dan wordt het volgens jullie slecht weer. Avondrood mooi weer aan boord, ochtendrood water in de sloot! Jullie erkennen dus, dat er een natuurlijk verband bestaat tussen de verschijnselen van het weer. Zou het op geestelijk gebied anders zijn? Daarom moeten jullie letten op de tekenen der tijden! Die natuurlijke dingen, van het weer en zo, weten jullie wel te onderscheiden, maar de geestelijke dingen, ho maar! En jullie noemen je de geestelijke leidslieden van het volk? Huichelaars!”

Inderdaad, de Heer doorziet de mensen. En hoe! Zijn kritiek op de Schriftgeleerden is heel scherp, maar terecht. Als ze werkelijk oog hadden gehad voor geestelijke zaken, hadden ze al lang moeten inzien wie Jezus was en welke tekenen Hij deed. Maar ze waren met andere dingen bezig, vooral met zich zelf. Zij zijn te veel gericht op het uiterlijk en hebben niet de blik naar binnen. Dat komt vaker voor. Toen bijvoorbeeld Jezus werd gedoopt, sprak God uit de hemel. Maar de omstanders dachten, dat het een donderslag was. Een “teken” (Gods stem) zagen en oorden ze niet. En toen Paulus onderweg naar Damascus de Heer ontmoette, waren er vast en zeker andere mensen bij, maar een teken van de hemel was het voor die mensen niet, alleen voor Paulus. Zo is het ook met de verschijningen van Jezus na de opstanding. Er waren genoeg mensen, die de Heer hadden kunnen zien. Maar zij waren ziende blind. Alleen de discipelen en zij die de Heer echt kenden en in Hem geloofden, zij zagen en geloofden… Hun ogen werden “ziende” gemaakt. Om een teken te kunnen ervaren moet je van Godswege de ogen geopend worden. Geopend voor de Heer, geopend voor de Schriften, geopend voor de tekenen der tijden.

Hoe moeten we dat trouwens zien? De tekenen der tijden, waarover Jezus spreekt. Ook anderen spreken daarvan in onze dagen. Denk aan de Jehovagetuigen. Bij Jezus sloeg dit duidelijk op wat in de Schrift voorzegd was, alles wat gebeuren zou als de Messias was gekomen. De verschijning van Johannes de Doper hoorde daarbij, met zijn oordeelsprediking en kamelenharen mantel en zijn boodschap, dat het Koninkrijk van God nabij was gekomen. En ook al die dingen, die Jezus deed en die daarop wezen: dat lammen gingen lopen, blinden zien, doven horen, gevangenen bevrijd en doden opgewekt. De hemel was vol tekenen, zou je kunnen zeggen. Maar de Schriftgeleerden zagen ze niet, zij waren er blind voor, omdat zij niet echt geestelijk bezig waren. Het was alleen maar uiterlijk vertoon, hun geloof en geloofskennis, zoals dat bij velen vandaag nóg is, ook in de kerk. Tekenen zien is alleen weggelegd voor hen, die echt geloven, ook als het geloven kruisdragen wordt. Tekenen zien is een daad van goddelijke openbaring. Het moet je door God Zelf gegeven worden.

Het hoeft ons dan ook niet te verbazen, dat Jezus niet tegemoet komt aan het verlangen van de Farizeeën en Sadduceeën. Ja, ze zouden wel een teken zien, maar dat van Jona de profeet, die verworpen werd, omdat hij niet hoorde naar Gods stem. En dat oordeel geldt allen, die net als Jona niet naar God luisteren. Zij zullen de tekenen van God niet kunnen zien. Omdat zij staan in het oordeel!

Moeten we nu nog jaloers zijn op de mensen rondom Jezus? Omdat zij zoveel meer zagen dan wij? Staan ze er werkelijk zo veel beter voor dan wij nú? Nee toch! Ook zij waren verhard en verblind door ongeloof. Het teken van Jona de profeet was hun teken en dat is ’t voor ons nóg. Want wie voor de echte tekenen van God geen oog heeft en om een ander teken vraagt, ontvangt ze niet. En als hij ze ontvangt, ziet hij ze niet.

De Schriften moeten ook voor ons geopend worden, willen we oog kunnen krijgen voor tekenen. Net als bij de Emmaüsgangers: toen Jezus hun de ogen openden voor wat er in de Schriften aangaande Hem geschreven stond, pas toen zágen zij! Toen zagen zij Hem, wie en zoals Hij werkelijk was. Het teken, wat wij nodig hebben, is Jezus Zelf. Het kruisteken, zoals Huub Oosterhuis in Gezang160 zo treffend verwoordt:

Geen ander teken ons gegeven
Geen licht in onze duisternis
Dan deze mens om mee te leven
Een God die onze broeder is.
Zingt voor uw God, Hij openbaarde
In Jezus Zijn menslievendheid…
Zo wordt de wereld nieuwe aarde
En alle vlees aanschouwt het heil.

Heeft u in uw eigen leven wel eens een teken van de hemel gezien? Of moet ik zeggen: gekregen? Want het is puur genade. Een handreiking van God, om ons te helpen en ons geloof te versterken. Een teken, dat je niet alleen staat, dat Hij bij je is. Een teken van Zijn menslievendheid, zoals Oosterhuis het uitdrukt. En dat hoeft niet spectaculair te zijn of uitzonderlijk. Het kan gewoon iets menselijks zijn, bijvoorbeeld dat twee mensen een leven lang van elkaar houden of dat een jongen in het water springt om een hond te redden. Als je het teken ervan maar ziet! Er zijn zoveel gebeurtenissen in je leven, die een teken zijn van Gods leiding, kijk maar eens om en zie…

En als je zó gaat zien, dan is er ook een opdracht om zélf tot teken te worden en tekenen te doen. Tekenen van Gods menslievendheid!

Amen.

1 Kon.10, 7B
“Waarlijk, de helft was mij niet aangezegd!”

Vandaag willen we ‘t hebben over koning Salomo en de koningin van Scheba. Een indrukwekkend verhaal, waarin duidelijk naar voren komt hoe wijs en machtig en rijk Salomo is. Tot in de verste landen had men van hem gehoord. Geen wonder, dat men van heinde en verre naar Israël kwam om handel te drijven en de rijkdommen van Salomo – zoals die prachtige tempel – te aanschouwen.

We moeten terugdenken aan die belofte van God aan de jonge Salomo. God was toen in een droom aan de jonge koning verschenen en vroeg hem: “Wat zal Ik u geven?” Salomo antwoordde:”Gij hebt uw knecht in de plaats van mijn vader koning gemaakt, hoewel ik een jonge man ben, ik weet niet uit te gaan of in te gaan. Zo staat uw knecht temidden van een groot volk… Geef dan uw knecht een opmerkzaam hart, opdat hij uw volk richte, door te onderscheiden tussen goed en kwaad.” Dit antwoord was goed in het oog van God. Salomo immers had niet gevraagd om rijkdom en macht of om een lang gezond leven. Nee, hij heeft om wijsheid gevraagd. En die wijsheid geeft God hem nu en al het andere krijgt hij er bij.

En wat dat betekent zal spoedig blijken. De koning in Israël is vooral ook rechter, die recht spreekt namens God, bij de gratie van God. Elk dorp heeft zo’n dorpsrechter, die recht spreekt in eenvoudige gevallen. Hij is de oudste, die zetelt in de poort. Maar als het ingewikkeld wordt of als men in het dorp niet tot zijn recht kan komen, dan wendt men zich tot de koning. Wat is het dan een zegen, wanneer de koning de knoop kan doorhakken! Psalm 72 spreekt daarvan: Geef, Heer, de koning uwe rechten en uw gerechtigheid aan ‘s konings zoon, om uwe knechten te richten met beleid… .En dan blijkt het vooral om de armen te gaan, de rechtelozen. Hij zal de redder zijn der armen, hij hoort hun hulpgeschrei. En hij doet er dan ook wat aan! Denk maar eens aan de twee vrouwen, die beide haar kind opeisen. Meestal laat men in zo’n geval het Gods oordeel beslissen door het lot te werpen met de lot-stenen. Maar Salomo zet zijn van God gekregen wijsheid in. U kent de afloop van deze geschiedenis. Geen wonder, dat de mensen de koning een warm hart toedragen. En zijn roem verbreidt zich tot in de verste uithoeken van de toenmalig bekende wereld. Zo hoorde ook de koningin van Scheba van hem. Scheba of Saba is één van de huidige oliesheikdommetjes op de punt van de Perzische Golf. Die koningin moet ook een bijzonder wijze vrouw geweest zijn. Misschien wilde ze wel weten, wie van hen beide de wijste was. Waarschijnlijker is, dat zij handelsbetrekkingen wilde aanknopen met die machtige rijke koning van Israël.

In onze geschiedenis gaat het ook om die wijsheid. En we horen, hoe de koningin van Scheba niet is opgewassen tegen de wijsheid van Salomo. Letterlijk staat daar, dat Salomo al haar vraagstukken oplost.

En de koningin raakte geheel buiten zich zelf en zei tot de koning: “Het is dus waar, wat ik in mijn land over u en uw wijsheid gehoord heb, maar ik geloofde de woorden niet totdat ik kwam en met eigen ogen zag; waarlijk, de helft was mij niet aangezegd!”

Waarover zullen die twee gesproken hebben? Over staatsproblemen, de verhouding tussen rijk en arm, handelszaken? Misschien ook wel over liefde. De traditie wil immers, dat ze een liefdesrelatie kregen, waaruit een zoon geboren werd, de stamhouder van de latere keizerdynastie in Ethiopië (Abessinië). Het beste kunnen we te rade gaan bij de oudjoodse Schriftuitleg, de Midrasch. Daar lezen we: “Zij sprak tot hem: Ben jij Salomo, van wiens wijsheid ik gehoord heb? Hij antwoordde: Ja. Zij sprak: wanneer ik u iets vraag, zult ge mij dan antwoorden? Hij antwoordde: Als Jahweh wijsheid geeft. Zij sprak: Wat is dit: Zeven gaan heen, negen komen aan, twee schenken in en één drinkt? Hij antwoordde: Voorwaar de zeven dagen van de menstruatie aan heen, de negen maanden van de zwangerschap komen, de beide borsten schenken in en het kind drinkt. Zij sprak: Wat is dit: een vrouw spreekt tot haar zoon: Jouw vader is mijn vader, jouw grootvader is mijn man, jij bent mijn zoon en ik ben jouw zuster? Hij antwoordde: Voorwaar, dat zijn de beide dochters van Lot. Nog één proef nam zij op de som. Zij liet kinderen van dezelfde grootte en in dezelfde kleding komen, en sprak tot Salomo: haal de jongens en de meisjes uit elkaar. Hij liet zijn knechten noten en geroosterde aren brengen. Toen begon hij die voor de kinderen uit te strooien. De jongens vingen de noten en aren in hun omhoog geheven kleding op. Maar de meisjes die zich schaamden, legden ze in hun doeken. En Salomo sprak: Dat zijn de jongens en dat zijn de meisjes! En de koningin sprak: Mijn zoon, een grote wijze ben je!”

In de Bijbel staat een heel boek vol van zulke wijsheden: De spreuken van Salomo. Veel van deze spreuken zijn alleen te verklaren doordat zij ontstaan zijn uit echte raadsels, die men elkaar opgaf. Met op de achtergrond de wijsheid van God! Want (Spreuken1, 78) “de vreze des Heren is het begin van de kennis!”

De relatie met God is in de wijsheid van fundamenteel belang. De wijze is wijs, omdat hij de “vreze des Heren” kent en daaruit leeft.

Hoe dat in de praktijk uitwerkt, kun je bij Salomo zien. De koningin van Scheba had dat ook begrepen: die wijsheid heeft Salomo van God. Zij wist het al voordat zij naar Jeruzalem afreisde: De koningin van Scheba vernam de roep omtrent Salomo in verband met de naam des Heren. Zij wist dus, dat Salomo door de God van Israël was uitverkoren en met grote wijsheid begiftigd. Maar nú heeft zij ‘t ook zelf ervaren en zij prijst God erom: “Geprezen zij de Here, uw God, die zulk een welgevallen aan u had, dat Hij u op de troon van Israël geplaatst heeft!”

U ziet hier, dat de bewondering voor Salomo overgaat in bewondering voor de God van Israël. Dat zien we meer in de Koningen-boeken. Vooral bij Salomo. Telkens horen we, dat de volkeren zullen komen uit alle uithoeken van de wereld naar de man Gods om Gods wijsheid te horen. In 1 Kon.10, 24 staat het ook onomwonden:”De gehele aarde verlangde Salomo te zien om de wijsheid te horen, die God in zijn hart had gelegd.” Wij zingen daarvan in Psalm 72, 6:

Dat opgewonden allerwegen
De volken komen saam,
Elkander groetend met de zegen
Met zijn doorluchte naam.

De geschiedenis van Salomo en de koningin van Scheba is dan ook een profetische geschiedenis geworden, die heenwijst naar de vervulling van de profetische beloften: dat de Messias komt en wat er dan gebeurt. Zoals wij onlangs met Kerst nog gehoord hebben uit Jesaja 11:

“En het zal te dien dage geschieden, dat de volken de wortel van Isaï zullen zoeken, die zal staan als een banier der natiën en zijn rustplaats zal heerlijk zijn.”

Geen wonder daarom, dat de Here Jezus daarheen verwijst, als de mensen bij Hem komen en Hem om een teken vragen van zijn goddelijke waardigheid. Laat de Heer maar eens zien, wie Hij werkelijk is. Hij moet Zich identificeren! Hadden de mensen dan nog niet genoeg gezien en gehoord van Hem? Van wat Hij allemaal gedaan heeft: zieken genezen, duivelen uitdrijven, mensen troosten, armen en zwakken helpen. Is dat alles nog niet genoeg om de mensen te overtuigen dat Hij de Messias is? Gods Zoon? Hij, Die hetzelfde doet, wat Salomo deed? Ja, Hij zal de Redder zijn der armen! Nee, daar hadden de mensen geen oog voor, en dat hebben ze nog niet. Het moet allemaal spectaculair zijn: de koning die met macht zijn vijanden overwint, maar de armen en rechtelozen? Die tellen toch niet mee. Moet je je daarmee bemoeien als koning? Laat die vrouwen toch kijven om hun kind, laat die koning toch het enige schaapje van zijn buurman afpakken, daar is hij toch koning voor?

Nee! Zeggen de profeten. Nee! Klinkt Gods stem. Zo zal het in Mijn Koninkrijk niet toegaan! En Salomo mag dit laten zien, zó is hij vredevorst geworden, de redder der armen, de voorloper van de Messias. En Jezus, Die de Messias is, zegt: “Hebben jullie nog een teken nodig? Een boos en overspelig geslacht verlangt  om een teken. De koningin van het Zuiden zal in het oordeel optreden met dit geslacht en het veroordelen, want zij is gekomen van de einden der aarde om de wijsheid van Salomo te horen, en zie: Meer dan Salomo is hier.”

De koningin van Scheba wordt tot aanklaagster van het boze en overspelige geslacht, van hen die de Messias niet erkennen op grond van het profetische getuigenis, van hen die niet leven als Salomo: In de vreze des Heren. Het zijn de mensen, die eigen wijsheid stellen boven Gods wijsheid. En, helaas, dat zijn er vandaag nog velen! Meer dan ooit.

Die koningin zal ook ons aanklagen, als wij Jezus niet nemen zoals Hij is: wonderbare raadsman, vredesvorst, redder der armen, Verlosser en Zaligmaker! Want zó is Hij de goede Koning voor ons.”Meer dan Salomo is hier!” Zien wij dat zoals de koningin het zag? Gaan wij ook tot Hem, zoals de koningin ging en kwam? Of moeten we eerst nog tekenen zien, andere tekenen, alsof deze profetische tekenen niet genoeg zijn? 

Dat is de vraag, die vanmorgen aan ons gesteld wordt.

De koningin van het Zuiden kwam en zag en geloofde. Zoveel meer is hier! Komen wij ook? En zien wij? En geloven wij?

Wie wijs is, geve op deze dingen acht,
Wie verstandig is, erkenne ze.;
Want de wegen des heren zijn recht;
Rechtvaardigen wandelen daarop,
Maar overtreders struikelen er.
Hosea 14, 10

Amen

• Intochtslied: Psalm 91, 1 en 5
• Stil gebed
• Votum en Groet
• Gezang 397, 1-4-6
• Gebed
• Gezang 392, 1-3-4-5
• Leerregel: Amos 5, 4 en 14
• Psalm 103, 8 en 9
• Gebed om verlichting met de Heilige Geest
• Schriften:
  Jesaja 40, 12-31
  Lukas 12, 35-37
  Romeinen 12, 9-21
• Gezang 295, 1-3-5
• Preek
• Orgelspel
• Gezang 293
• Gebeden
• Kollekte
• Psalm 138, 4
• Zegen

“Verblijd u in de hoop, Zijt geduldig in de verdrukking, Volhardt in het gebed !”
Romeinen 12, 12

In de overgang van oud naar nieuw hebben we vooral drie dingen nodig, waarvan Paulus spreekt in onze tekst: blijdschap, geduld en gebed. Wij moeten de lendenen omgord en de lampen brandende houden, net zoals de meisjes die hun heer thuis verwachten na het bruiloftsfeest. Maar dat gaat zo maar niet. Dat wist de apostel van zichzelf. Daar heb je wel olie voor nodig. Die olie geeft de apostel namen: blijdschap en hoop, geduld en gebed.

Als eerste noemt Paulus “blijdschap in de hoop”. De engel had het al tot Maria en de herders gezegd: “Vrees niet! Zie, ik verkondig u grote blijdschap!” Blij zijn met de blijde boodschap, zoals we het Evangelie mogen vertalen: goed nieuws, blijde boodschap. Profeten, apostelen en evangelisten hebben het ons verkondigd, bij herhaling! Toch valt het velen niet mee om echt blij te zijn bij de overgang van Oud naar Nieuw. Daarvoor is er te veel gebeurd in je leven. Het leven dat als een schaduw voorbij trekt. Alles wat waardevol was in je leven is zo langzamerhand afgebroken. Alles is aan vernietiging prijs gegeven. Ook ons lichaam en onze geest, we merken het elke dag, en hoe zal het verder gaan? Hoe kunnen we dat even vergeten, het kwijt raken? Door blij te zijn? Kom nou! Dat moet je dan nog maar kunnen! Door de gedachte dat er nog altijd veel goeds overblijft in je leven? Tel uw zegeningen, ja dat weten we wel, maar ’t is daarom toch niet altijd even gemakkelijk. Je kunt er hooguit in berusten. Het is nu eenmaal zo, je kunt het toch niet veranderen, wij hebben onze tijd gehad, het zij zo. Wij buigen daaronder ons hoofd. Nee, geen blijdschap, aan het eind van het oude jaar en aan het begin van het nieuwe jaar. O nee? En die engel dan? Wat heeft die gezegd? En Gods beloften dan? En Gods toekomst?

Natuurlijk, veel is voorbij gegaan en komt nooit terug. Het stemt ons weemoedig. Heel veel, waar we vroeger van genoten hebben en waarvoor we God kunnen danken . Maar veel komt ook nog! Je kunt zelfs zeggen, dat het beste nog komt! Moeten we ons daar dan niet op verheugen? Met de blijdschap, waarover Paulus spreekt, de blijdschap van de hoop. Ook is het zo, dat wat echt geweest is in het afgelopen jaar nooit voorbij gaat, je neemt het mee in het nieuwe jaar. Alles wat bijvoorbeeld met echte liefde te maken had. Zo nemen we de herinneringen aan onze ouders mee, ons leven lang, en de herinneringen aan de kleinkinderen in het afgelopen jaar en we verheugen ons op nieuwe mooie dingen in het nieuwe jaar. We zeggen er “Amen” op. Ze zijn geborgen bij God, de Eeuwige, Die bij jaar noch eeuwen telt. En dat kan ons niet anders dan blij stemmen! Wij hebben een levende Heer. Hij gaat met ons mee, van Oud naar Nieuw. En dat geeft moed, van weemoed naar moed. We zijn onderweg naar heerlijke dingen, die God ons beloofd heeft. Hij zal eenmaal alles in allen zijn. En wij horen daar dan ook bij. Ja, het beste komt nog! Daarom: verblijdt u in de hoop! Het oude jaar dat we afsluiten en het nieuwe jaar, dat we beginnen brengt ons weer een jaartje dichterbij, bij het grote feest van Gods verschijning hier op aarde en de geboorte van het nieuwe paradijs. Ondertussen leven wij wel in een omgeving, waarin daarvan nog weinig te zien is. En wij moeten daarin verder. Laten we met beide voeten standvastig op de aarde staan en onze blik op oneindig richten, levend uit de hoop, blij zijnd in de hoop, zoals Paulus het ons vanmorgen toeroept. Dat is best een hele opgave. Want wij voelen ons, hoe dichter we bij Jezus staan, des te minder in de wereld thuis. Wij zijn eigenlijk niet “van deze wereld”. Je wordt als Christen hier in Nederland wel niet vervolgd. In Rome, waarheen Paulus zijn brief schrijft, was dat wel anders en in vele landen nòg is dat het geval. Toch heb je ook hier in ons land soms het gevoel van vernedering en onbegrip, als het geloof ter sprake komt. Geloven in Jezus Christus blijft een vreemd element in deze wereld. Het wekt veelal haat en verachting bij anderen op. Heeft Jezus Zelf het al niet gezegd: “Wat ze Mij zullen aandoen zullen ze ook u aandoen”? De wereld spot met geloof en we hadden het kunnen weten! Dat doet pijn. En dat wordt vandaag weer sterker gevoeld, nu het aantal Christenen in ons land sterk is afgenomen. Vroeger was het heel vanzelfsprekend, dat je leefde volgens de Christelijke waarden en normen. Nu geeft dat dikwijls een kramp!

Maar we moeten de moed daardoor niet verliezen! Dat is het tweede ding wat we moeten meenemen van Oud naar Nieuw, zegt Paulus. Weest geduldig in de verdrukking! Eens zal die verdrukking voorbij zijn. Ondertussen moeten we volhardend en getrouw doorwerken naar Gods Koninkrijk toe. In dit verband noemt Paulus ons “mede-arbeiders van God”. Wij mogen meedoen er voor te zorgen dat er aan die verdrukking een eind komt, dat die onvolkomen wereld hier en door iets krijgt van volkomenheid. Dat is toch iets geweldigs! Er wordt hier een taak op onze schouders gelegd, waarmee we aan de slag kunnen. Wij leven van de genade van God en mogen dat ook laten zien! Want adeldom verplicht. Er moet gewerkt worden! Niet dat Gods Koninkrijk er komt door ons toedoen, laten we niet hoogmoedig worden. We blijven maar kleine zwakke schepselen. Wat zouden we ook aan het Koninkrijk van God, zoiets groots en geweldigs, kunnen doen? Maar toch zegt Paulus, dat we mogen “meewerken”. God stelt ons daartoe in staat, vanuit Zijn genade. Hij helpt ons er bij en zegent het werk van onze handen. God wil onze medewerking! In het Oude Jaar hebben we dat op velerlei manier mogen zien, en in het Nieuwe Jaar gaan we er weer tegen aan! Geduldig doorwerkend, de vruchten van de liefde voortbrengend. Misschien niet zo spectaculair, dat iedereen het kan zien. Als God het maar ziet en het wil gebruiken!

Daar is geduldige volharding voor nodig. Steeds maar weer opnieuw beginnen, met vallen en opstaan. Vanuit de aanmoediging van diezelfde Paulus: Overwint het kwade door het goede! Blijdschap in de hoop en geduld in de volharding zijn goede steunpilaren om het jaar door te komen en af te sluiten en een nieuw jaar te beginnen.
 
Maar om dat op te kunnen brengen is er nog iets nodig: gebed! Paulus bedoelt daarmee, dat je contact blijft houden met de Heer. Bij alle tegenslagen en moeiten en zorgen, die ons leven eigen zijn, kun je alleen maar geduldig volharden en blij zijn, als je de Heer niet uit het oog verliest. We moeten blijvend voeling houden met Hem, Hem bevragen, Hem ook om hulp vragen, dat Hij ons de goede weg wijst. Bidden is inkeren tot je zelf en zó met heel je zelf komen tot de Heer. Je moet daartoe ook aan zelfonderzoek doen: wie ben ik, wat doe ik, waaraan ben ik schuldig, hoe kan ik een beter mens worden, waarin ik God meer dienen? En dat leg je allemaal voor God neer, in alle nederigheid. Als kleine mens sta je voor die grote Schepper, in al je naaktheid en schuldigheid. En je vraagt om Zijn genade. En daarin moet je volharden, zegt de apostel. Bidden is niet egoïstisch vragen, het gaat niet om jou, wat jou toekomt. Het gaat om God, wat Hem, toekomt! Laten we dat nooit vergeten. Gods eer is hier in het geding. En wij? Hooguit mogen wij daarin delen.
 
Bidden vraagt volharding. De apostel weet maar al te goed, dat wij het zo gemakkelijk vergeten. Vergeten doe je ook, als je van het gebed een sleur maakt. Bidden vraagt concentratie op de Heer, Hem zoeken en je voor Hem openstellen. Sommigen hebben daarvoor stille tijden ingepland in hun levensritme. Anderen doen gewoon een “schietgebedje” op de fiets of tijdens het joggen. Elke dag hebben we dat gebed nodig. Want elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad. Ik bedoel: in elke dag is er zo veel kwaad, waarvoor we de kracht van het gebed en de hulp van de Heer zo dringend nodig hebben. Elke dag is er zo veel, waardoor je de blijdschap zou verliezen en het geduld kwijt zou raken, en daarom: bidden om kracht, om geduld, om blijdschap in het vooruitzicht van het beste, dat nog komen moet. Alleen het gebed geeft ons de kracht het Oude Jaar hoopvol af te sluiten en het zal ons in het Nieuwe Jaar geestelijk op de been houden. U kunt het niet missen, geen enkele dag. Het gebed is een wonder. Begrijpen doen wij dit nooit. Het is en blijft een ondoorgrondelijk wonder. Maar tegelijk is het een heerlijke werkelijkheid. Het geeft zo veel mensen moed en kracht om in alle ellende van het leven vol te houden, geduldig, volhardend, de lampen brandende en de lendenen omgord, tot de Heer zal komen.

Wie werkelijk dagelijks in het gebed volhardt, vindt er de kracht in om met blijde moed en stil vertrouwen het nieuwe jaar dat ons wacht in te gaan

Niet klagend, maar dragend en biddend om kracht.

Wij lopen en worden niet moe,
Wij wandelen en worden niet mat! (Jesaja 40, 31)

Amen.

Jesaja 55, 1

“O, alle dorstigen, komt tot de wateren” 

Wij staan hier voor een markant stukje geschiedenis van God met Israël. We beleven ongelofelijke dingen. God laat ons Zijn heil zien, genade op genade.

De dorstigen worden opgeroepen tot het water te komen. De armen mogen komen om Gods heil aan te nemen. De belofte wordt opnieuw gegeven, dat de aan David gedane toezeggingen vervuld zullen worden. Daarom moet men zich nu tot God wenden. Hij is nabij en bereid om alles wat er verkeerd gegaan is in Zijn volk uit te wissen. Het is net alsof we Johannes de Doper hier horen preken. U weet wel: hij kwam uit de woestijn en riep de mensen toe: “Bekeert u, want het Koninkrijk van God is nabij gekomen!”. Het is één en al Advent, wat hier bij Jesaja doorklinkt. Tenslotte stelt de profeet, dat Gods plannen verre uitgaan boven de plannen van de mensen, en wat Hij eenmaal beloofd heeft zal ook gebeuren. Aan Zijn volk zal blijdschap en heil ten deel vallen! Zoals we vorige week gehoord hebben uit de boodschap van de engel Gabriël aan Maria en zoals we in de kerstnacht zullen horen: “Ik verkondig u grote blijdschap, die heel het volk ten deel zal vallen.” Met die belofte gaan we Advent door tot Kerst.

Maar het is nog niet zo ver. Onze tekst verplaatst ons naar het midden van de zesde eeuw vóór Christus. Wij zien daar veel arme mensen. Je kunt gerust zeggen: de armen der armen. Het zijn de mensen, die achter moesten blijven in Juda, nadat de rijkeren en goede handwerkslui waren weggevoerd naar Babylonië, het huidige Irak. Die achterbleven hadden nog wel hun land, maar zij moesten hoge belasting betalen van de opbrengst. Vijftig jaar duurde deze ellende nu al. Het zijn inderdaad “dorstigen”, die we hier zien. Zij lopen gevaar om van de honger en de dorst om te komen. En wat ze ook doen, ze zijn niet in staat om in hun eerste levensbehoeften te voorzien. Hongerige en opgejaagde mensen. Uitgebuite en onderdrukte mensen zijn het. Mensen, die hunkeren naar recht en eerherstel, mensen die dorsten naar Gods heil. Zulke mensen zou Jezus later ook ontmoeten en ze toeroepen: “Komt allen tot Mij, die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven” (Matteüs 11). Het gaat om de mensen, die tussen wal en schip zijn gekomen en daarbij dreigen om te komen. Ook vandaag en in ons welvarende land zijn ze te vinden. Ik denk aan de zwervers. In de krant las ik over duizenden ouderen in de grote steden, die weg-vegeteren, omdat ze geen geld hebben en omdat niemand naar ze omziet. Ook omdat ze het weinige geld, dat ze nog hebben, verkeerd besteden, omdat ze worden “uitgebuit” door verleidelijke aanbiedingen van postorderbedrijven en loterijen. In de tijd van Jesaja heersten er verschrikkelijke maatschappelijke toestanden. Er zijn dorstige mensen. Mensen, die zoeken naar een beetje aandacht, die zorg nodig hebben, aan wie geen recht wordt gedaan, die in de schaduw staan van andermans welvaart. Terwijl anderen karren vol met levensmiddelen en luxe artikelen mee naar huis kunnen nemen, hebben zij amper het broodnodige en moeten zij hun handen uitsteken naar voedselbanken. Juist in deze tijd van Sinterklaas en Kerst lopen velen met zo’n schrijnend gevoel rond. Maatschappelijk armen, geestelijk armen. Zij leven in een wereld vol weelde, maar het gaat alles aan hen voorbij. Zij zouden ook zo graag een beetje warmte krijgen, een beetje belangstelling, dat er eens naar hen werd omgezien, aan hun omstandigheden werd gedacht. Maar de wereld is keihard.

“O, alle gij dorstigen, komt tot de wateren! Allen, wie u ook bent, mogen komen.”

De uitnodiging komt niet van mensen, maar van God, geheel onverwacht. Wie had dat nou gedacht? Zou er dan toch nog uitkomst zijn? Recht worden gedaan? Wie dorst heeft, die kome en drinke van het water des levens om niet, zo maar, gratis. Er is water, men had het alleen niet gezien. Soms zijn mensen net als Hagar, toen zij met haar zoon door de woestijn dwaalde en bijna van dorst omkwam. U kent de geschiedenis: Abraham had -op aandringen van zijn vrouw- Sara er uit gegooid. Zij was ook zo’n “arme”. Zij had het kind al neergelegd onder een struik en ging op afstand zitten. Zij kon het niet aanzien hoe haar kind van dorst zou sterven. Toen kwam God en opende haar de ogen, zodat zij de waterput kon zien, die vlak bij haar was.

God wil zo ook ons de ogen openen. Hij nodigt ons daarom tot Zijn heil: O, alle gij dorstigen, komt tot de wateren. Water staat hier voor “leven”. Het is het levenswater. Daarom worden kinderen ook gedoopt, in het water des levens, opdat zij geen dorst zullen krijgen. Zoals Jezus zei tot de Samaritaanse vrouw aan de waterput: “Wie van dit water gedronken heeft, het water, dat Ik hem gegeven zal hebben, die zal in eeuwigheid niet dorsten. Want het water dat Ik hem geven zal, zal in hem worden tot een fontein van water, dat opspringt tot in het eeuwige leven!” (Johannes 4).

Daarom is het zo nodig, dat we komen tot dit water. Midden in de Adventstijd. Het is een bevestiging van je Doop. Waarmee je te kennen geeft je leven in dienst te stellen van Hem, die het levende water Zelf is. We zoeken Hem op en luisteren naar Hem. Dezelfde Jesaja roept in hoofdstuk 3 de mensen toe: “Neig uw oor en komt tot Mij.” Je oor neigen, dat is je oren laten hangen naar, oor krijgen voor God wat Hij je te vertellen heeft. Advent betekent een nieuw begin. Dat kan het ook zijn in ons leven, als we luisteren naar God en komen tot het levenswater. En dan moeten we ook weten, dat het wel eens heel anders zou kunnen zijn dan dat wat wij leuk vinden. Wij denken vaak alleen maar aan materiële dingen. Ik heb dorst, ik moet drinken. Het liefst Cola. Ik heb honger, geef mij te eten, het liefst een lekkere snack. Maar bij God gaat het in de eerste plaats om een heel andere dorst en honger: dorsten naar gerechtigheid en vrede op aarde, hongeren naar Gods Koninkrijk. En dat wordt vandaag ook van ons gevraagd. Zou het niet de grootste armoede zijn in ons land, dat het daaraan nog het meeste ontbreekt?

Geestelijke armoede, geestelijke honger en dorst, arme eenzame zich van God en mensen verlaten voelende mensen! God heeft een boodschap voor u: Komt, o alle, gij dorstigen, komt tot de wateren! Zien wij dat water wel? En geven wij de uitnodiging ook door?

Komt tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt, dorstige mensen, hongerige mensen. O, als wij maar eens in staat waren om deze uitnodiging door te geven. In ons persoonlijke leven, in het onderwijs, in de politiek. Als wij het Evangelie zelf maar eens zó mochten beleven, dat het handen en voeten werd voor die vreugdeboodschap. Dan zouden vele armen van vandaag hetzelfde mogen ervaren als de dorstigen in Jesaja’s tijd.

“Want in vreugde zult gij uittrekken en in vrede geleid worden…” Kerst tegemoet!

Ik wil dat iemand met mij gaat,
Die ’t leven kent en mij verstaat,
Die mij in alle tijden
Kan geleiden.
Ik wil dat iemand met mij gaat.

Ik wacht tot iemand met mij gaat,
Die ook in moeite naast mij staat,
Door licht’ en donk’re dagen
Mij blijft dragen.
Ik wacht tot iemand met mij gaat.

Men zegt dat Iemand met mij gaat,
Die ’t leven kent en mij verstaat,
Die mij in alle tijden
Zal geleiden.
Men zegt dat Iemand met mij gaat.

Ze zeggen dat het Jezus is
Die ging door dood en duisternis.
Hij wil van angst en lijden
Mij bevrijden.
Ik wil dat Hij ook met mij gaat!

Amen

Lukas 1, 28 + 38

En toen hij bij haar binnengekomen was, zeide hij:
“Wees gegroet, gij begenadigde, de Here is met u!”
En Maria zeide: “Zie de dienstmaagd des Heren;
Mij geschiede naar uw woord.”

“Van nu aan zullen mij zalig spreken alle geslachten.”Zó luidt de Lofzang van Maria, beter bekend als het Magnificat. Veel componisten hebben hierop muziek gemaakt. Zo is het Magnificat van Bach erg bekend en geliefd vanwege de ontroerend mooie muziek. Indrukwekkend klinkt het “omnes generationes” (alle geslachten). Het is een aaneenschakeling van “omnes… omnes…” alsof de generaties aan je voorbijtrekken. Ja, alle geslachten hebben Maria zalig gesproken. En het “Wees gegroet, Maria” wordt nog dagelijks door duizenden lippen herhaald.

Het is daarom goed op eerste Adventszondag eens daarbij stil te staan, bij die groet van de engel aan Maria. Dat deed trouwens Maria zelf ook. “Zij ontroerde bij dat woord en overlegde, welke de betekenis van die groet mocht zijn.” Protestantse mensen gebruiken het Ave Maria niet als gebed. Dat wil niet zeggen, dat zij Maria niet hoog achten en best kunnen begrijpen, dat het vrouwelijke element in het gebed ook tot zijn recht moet komen. Toch kunnen Protestanten het moeilijk verdragen, wanneer er iemand naast Christus gesteld wordt om te vereren. Ook de moeder van de Heer niet, hoe belangrijk zij ook mag zijn. We moeten oppassen voor een al te menselijk geloof!

Maria is de eerste ontvangster van de Adventsboodschap. In de Lofzang getuigt zij daar ook zelf van: “Zie, van nu aan zullen mij zalig prijzen alle geslachten, omdat grote dingen aan mij gedaan heeft de Machtige.” (Lukas 1, 48-49). Maria zelf weet maar al te goed, dat het niet om haar is, dat zij zalig geprezen wordt, maar alleen omdat God grote dingen aan haar gedaan heeft.

God doet grote dingen aan mensen, dat mogen ook wij opnieuw in de Adventstijd ervaren. En van dat werk van God is Maria het grote voorbeeld. Naar Protestantse traditie is het niet goed om Maria als mens te vereren, maar wel dat in de gebeurtenissen aan Maria de grote daden van God geprezen worden. Wij moeten ook vandaag de groet aan Maria blijven horen: “Wees gegroet, gij begenadigde!” Het is een woord van de engel, niet van mensen. Wij moeten er dan ook geen mensenwoord van maken. Maar het is wel een ernstig woord. Geen wonder, dat Maria ook bij zich zelf moest overleggen, wat die groet betekende. Want hier gebeurt toch iets geweldigs! Hier spreekt God de mens toe, Maria, een vrouw, een mens, en in die mens ook ons. Dat is Advent: dat God een goed woord voor ons heeft, dat Hij naar ons toekomt. God groet Maria, God groet in haar ook ons. “Wees gegroet, gij begenadigde. Ave Maria, gratia plena.” Maria wordt “vol van genade” genoemd. En dat is dan ook tegelijk de betekenis van dit Evangelieverhaal: dat wij arme mensen vol van genade zijn! Dat is toch heel bijzonder, vindt u niet? Daarom gaan wij vanmorgen ook met elkaar overleggen, wat de betekenis van die groet aan Maria, aan ons, mag zijn.

In de eerste plaats zien wij een vrouw. De vrouw staat centraal in ons verhaal. En dat is niet toevallig, denk ik. In het scheppingsverhaal gaat het ook meer om de vrouw als om de man. Professor van Ruler zei in mijn studententijd al: “De vrouw is de kroon van de schepping! Vergeet dat niet!” De vrouw is Eva, moeder van alle leven. De vrouw weet wat “verwachting” is. In haar leeft meestal de wens kinderen te krijgen. En als dat niet gebeurt, is dat vaak een groot verdriet .Een vrouw weet heel goed wat het betekent, als Maria zegt: “Mij geschiede naar Uw Woord.” Wat het betekent een “dienstmaagd” te zijn. In de vrouw leeft een bereidheid om te dienen en warmte te geven, die we vaak bij mannen missen. Als je in de kerk om je heen kijkt zijn het veelal de vrouwen, die het draagvlak van het kerkelijk leven vormen. Ik weet wel, dat er ook Gemeenten zijn, waar de kerkenraad uitsluitend door mannen wordt gevormd, omdat zij het leiding geven in de kerk meer een mannelijk ambt vinden. En daar wil ik niets aan af doen. Maar de ervaring leert toch, dat mannen het in de kerk sneller laten afweten dan vrouwen en dat je ‘s’-zondags in de kerk voor het merendeel vrouwen ziet. Gevoeligheid in geloofszaken is ook een vrouwelijke trek. Heel veel mensen herinneren zich nog de liedjes en gebeden en Bijbelvertellingen, die hun moeder hen heel lang geleden heeft geleerd. Ook dat is iets van de “grote dingen”, die God aan Maria heeft gedaan.

We zien, dat bij Maria de bereidheid en de overgave aan God voorop staan. De bereidheid om God te dienen, daar komt het ook voor ons op aan. Toen God Adam riep, zei deze: “Heer, hier ben ik”. Dat zei Abraham ook, toen God hem wegriep uit Ur der Chaldeeën. En wij hadden in Waalwijk een tuinman, die steevast zei: “Ik ben er om te dienen!” En we hadden een grote tuin in Waalwijk en onze tuinman deed het allemaal voor niets, hij deed het uit dienstbaarheid aan God! Wat hebben wij over voor God, hoe ver reikt onze dienstbaarheid?

Er is in alle mensenleven, tenminste als het niet bedorven is, iets van het besef, dat God aan de deur staat en klopt. En ook een zekere bereidheid om hem binnen te laten. Of die mens nu leeft vanuit zijn Christelijk/Joodse wortels of vanuit Islamitische of heidense wortels, dat maakt eigenlijk niet uit. Het hele new age gebeuren stoelt misschien wel op vóór-christelijke heidense denkbeelden en gevoelens, maar is niettemin religieus getint. In ieder mens leeft een sterk verlangen om tot zichzelf te komen, maar tegelijk komt hij daarmee een trede hoger: bij God, bij een hogere macht… Dan staat daar opeens een engel in je kamer, die zegt: “Wees gegroet…” Zegt u dan ook: “Mij geschiede naar Uw Woord?” Zijn we dan ook bereid om de taak die van ons gevraagd wordt op ons te nemen? Om – zeg maar – tuinman te worden in Gods wijngaard?

Maria heeft dat wel, die bereidheid, en zij doet wat van haar gevraagd word. Dat maakt haar “apart”, “heilig”. Zoals dat begrip in het Nieuwe Testament gebruikt wordt. Een heilige is daar iemand, die door God heilig gemaakt is, omdat hij of zij door God is aangeraakt en apart gesteld. Want in de Bijbel is een heilige niet iemand, die bijzonder goed of vroom is. De bijzonder goede en vromen zijn voor God nog maar onnutte dienstknechten. Maar een heilige is iemand,aan wie God Zelf bereidheid geschonken heeft om Hem te dienen. Het is alles genade en het komt alles alleen van Gods kant. Ja, ook ons geloof, ons Adventsgeloof, onze bereidheid de Heer te ontvangen in ons leven. Heiligen zijn ook die mensen, die tot de Gemeente behoren. Daarom noemt Paulus de leden van de verschillende Gemeenten “geroepen heiligen”. Daar zullen vast ook wel niet zulke beste broeders en zusters bij geweest zijn. Het waren vast niet allemaal heilige boontjes. En dat is nog zo. In de kerk zitten mensen met hun eigen deugden en ondeugden, met hun geloofsvertrouwen maar ook hun zonden.

Doodgewone mensen als u en ik. Ze zien er niet als “heiligen” uit. Hoe kan Paulus ze dan “geroepen heiligen” noemen? Omdat God ze roept. Door de roepstem van God worden zondige mensen “heilige” mensen! Doodgewone mensen, beste mensen ook. Zulke “heiligen” zijn wij! Het lijkt te dwaas, wij kennen ons zelf wel beter. Maar bij God kan, wat ons dwaas lijkt, juist wijs zijn.

Dat is het wonder van de genade! Het is Gods wijsheid, dat Hij mensen “heilig” maakt, die het niet verdienen. Hij maakt ze “heilig” om grote dingen aan hen te doen net als bij Maria. En daarom groet God ook ons vandaag als heiligen.

Wees gegroet… Een groet kan veel betekenen. Dat weten we allemaal wel. Het is altijd ergerlijk, als mensen elkaar niet groeten. Hij of zij wil me zeker niet meer kennen, zeggen we dan. Maar God wil ons wel kennen! Hij buigt Zich tot ons neer, in onze nederige staat. Maria zegt het zo: “Hij heeft omgezien naar de lage staat van Zijn dienstmaagd.” Hij heft ons daaruit op, Hij doet grote dingen aan ons .Zonder dat wij er zelf iets aan kunnen doen. Is dat niet wonderlijk? Het is een groot mysterie. Wij zijn machteloos, maar God doet het. En zo wordt Maria bereid om mee te doen. “Mij geschiede naar Uw Woord.” Zij overlegt wel eerst bij zich zelf, wat de betekenis van die groet mocht zijn. Maar dan gaat ze mee en doet ze, wat God van haar vraagt.

God heeft het eerste Woord. Hij groet. Maar een mens moet er wel op reageren. Eerst je afvragen, wat dat allemaal betekent en dan er in stappen. Dan bereid worden om te doen, wat er van je gevraagd wordt. Tot die bereidheid moet het komen in ons leven. Het had ook anders kunnen lopen met Maria. Zij had kunnen zeggen: “Moet U mij hebben, nee toch! Daar voel ik niets voor. Gaat u maar naar een ander!” Maar zo is Maria niet. Want God maakt haar bereid. En zo wordt deze Maria de eerste van velen, die later de Kerk zouden vormen. God maakt in haar als ’t ware een nieuw begin met de mensheid. Zij wordt de grondlegster van de Christelijke Kerk. En nog steeds mogen wij in die Kerk horen, hoe God ons groet en naar ons toekomt. Laten we ons daarover verheugen. God is met ons. Het is Advent. God groet ons. Antwoorden wij ook: “Mij geschiede naar Uw Woord”?

Amen

Johannes 8, 12

“Ik ben het Licht der wereld; wie Mij volgt,
Zal nimmer in de duisternis wandelen,
Maar hij zal het Licht des levens hebben.”

Vandaag is de laatste zondag van het kerkelijk jaar. Het is een zondag, die vanouds in het teken staat van de “laatste dingen”. Daarmee worden bedoeld: de dood en het eeuwige leven. Het geweld van satan en Gods overwinning. Het volledig verschijnen van Gods Koninkrijk op aarde. Dat zijn de “laatste” dingen, omdat ze nog in het verschiet liggen, omdat ze een tijdperk afsluiten en een nieuw tijdperk openen. Met de zondag van vandaag sluiten we ook een periode af: het kerkelijk jaar 2005/2006. Het is als ’t ware al een beetje vooruitlopen op het grote gebeuren van de “laatste dingen”. Wij kijken terug en tegelijk ook vooruit. Wij staan in de wisselwerking van wat was en van wat komt. Op deze grens zegt Jezus tot ons: “Ik ben het Licht der wereld!” Dit licht schijnt in de wereld en wij mogen het ontvangen. Hoezeer, dat laat de geschiedenis van de overspelige vrouw ons zien. Jezus zit bij de ingang van de buitenste voorhof van de tempel, daar waar de schatkist staat. Hij is in gesprek met een groepje mensen. Hij leert hen en legt de Wet en de Profeten uit. De mensen hangen aan Zijn lippen. Dan wordt Hij opeens door veel geschreeuw gestoord. Daar zijn schriftgeleerden en Farizeeën, die een vrouw naar Hem toebrengen. Zij beschuldigen die vrouw van overspel.

Dat arme mens kan geen kant uit. Voor de mensen van toen gold overspel als een grote misdaad. Wij vandaag denken daar wat milder over. In de wet van Mozes staat op overspel de doodstraf door steniging. Men sleept de ongelukkige in de kring van de toehoorders, die nu ook toeschouwers worden. Men vertelt Jezus de bijzonderheden van het misdrijf en vraagt Hem wat Hij er van denkt. Waarschijnlijk hopen ze, dat Jezus daaraan niet zo zwaar zal tillen. Dan hadden ze iets om Jezus van te beschuldigen. Maar Jezus doet net alsof de zaak Hem verder niet aangaat. Hij tekent quasi-onverschillig figuren in het zand. Zijn tegenstanders leggen dit zwijgen van Hem als verlegenheid uit. Daarom dringen zij op antwoord aan. En dan richt Jezus Zich opeens op. Hij kijkt de aanklagers van de vrouw aan en zegt: “Wie van u zonder zonde is, werpe de eerste steen”.  En weer bukt Hij Zich en gaat verder met figuren tekenen in het zand. Als Hij dan even later opkijkt is de groep mensen verdwenen, maar de vrouw staat er nog. Nú geeft Jezus Zijn oordeel, nú, nu de buitenstaanders zijn verdwenen en alleen zij, die naar Jezus willen luisteren nog overgebleven zijn. En het oordeel dat Hij geeft is eerder een troostwoord dan een veroordeling. Werkelijk, Hij is het Licht der wereld, niet gekomen om te veroordelen, maar om te behouden! Maar ook het Licht, dat schijnt in de duisternis. Dit Licht legt al onze zonden bloot, alles wat wij verborgen houden achter een mooie façade. Alles wat tegenover God staat, wat strijdig is met Zijn geboden. Er zullen maar heel weinig mensen zijn, die niet in conflict zijn gekomen met Gods geboden: gij zult niet doodslaan, gij zult niet stelen, gij zult niet begeren, gij zult niet echtbreken enzovoort. Het Licht der wereld wil dit ook aan ons laten zien, hoe het er bij ons bijstaat. Hoe wij net als die overspelige vrouw onder het oordeel van God staan, maar desondanks uit Jezus’ mond de vrijspraak mogen horen: “Ik veroordeel u niet. Ga heen, zondig van nu af niet meer!”

“Wie Mij volgt zal nimmer in de duisternis wandelen, maar Hij zal het Licht des levens hebben”.

De Schriftgeleerden en Farizeeën komen even in dit Licht te staan, maar zij willen het niet, zij gaan op de vlucht. Zij ontlopen daarmee hun eigen heil. Zij denken dit niet nodig te hebben, geen troost, geen bemoediging, zeker niet van iemand als Jezus. Zij weten immers alles zo veel beter! Hun hart zit niet vol van medelijden met die arme vrouw, maar het is vervuld van haatgevoelens jegens Hem, die hun de waarheid aanzegt: dat zij in de duisternis wandelen! Dat laten zij zich niet gezeggen. En zo kiezen zij niet voor het Licht, omdat zij de duisternis liever hebben. Daarom kan Jezus ook even later het ergste zeggen wat Hij ooit gezegd heeft: “In uw zonden zult gij sterven.” (vers 21) Hij herhaalt dit nog twee keer in vers 24: “Ik heb u dan gezegd, dat gij in uw zonden zult sterven, want indien gij niet gelooft, dat Ik het ben, zult gij in uw zonden sterven.”

Vandaag op “Dodenzondag” is dit harde woord van Jezus wel heel erg actueel. Men kan in zijn zonden sterven. En dat is niet alleen gezegd met het oog op later: na je dood, maar vooral ook met het oog op nú. Je kunt nú leven en al in je zonden sterven. Hoeveel goede gedachten en voornemens hebben wij al niet sinds onze jeugd zien afsterven? Hoeveel mooie dingen en vooruitzichten hebben wij al niet zelf kapot gemaakt onder onze zonden? Dagelijks gebeurt dit, dat mensen sterven in hun zonden. Jezus benoemt dit, maar Hij wil dit niet. Jezus wil niet dat er ook maar één in zijn zonden sterft. Wat Hij wil is dat mensen tot het Licht komen.

Dat is de troostrijke boodschap voor vandaag. Wij worden geconfronteerd met de dood. In veel kerken worden de namen van de gestorvenen in het afgelopen jaar gelezen. Mensen brengen vandaag hun rouw en verdriet naar de kerk. En Christus troost ze met Zijn boodschap, dat Hij het Licht der wereld is en dat wij daaruit mogen leven, al is het nog zo donker om ons heen. Hij wil niet dat iemand in zijn zonden sterft, de doden niet en u niet. Wij mogen van de vernieuwing leven: “Ga heen, zondig van nu af aan niet meer!”

Waarom leven wij toch zo weinig naar dit bevel? Waarom laten we van dat Licht zo weinig zien in ons leven? Ja, u zult het soms wel proberen, denk ik. Maar we voelen ons er een beetje verlegen bij, en onhandig. En gelukkig kan Jezus onze onhandigheid toch nog ten goede aanwenden. Zelfs kwade bedoelingen van ons kan Jezus ombuigen. Kijk maar naar die zondares. Haar aanklagers hadden helemaal niet bedoeld, dat Jezus haar zou vrijspreken. Nee, Hij moest haar veroordelen! Wat die mannen ten kwade hadden gedacht heeft Jezus ten goede omgebogen!

De overspelige vrouw moet niet in haar zonden sterven. Het Licht der wereld, dat op zo’n wonderbaarlijke wijze in haar leven gekomen is, doodt haar niet, maar wekt in haar het leven. Dit Licht is niet maar oordeel, het is ook genade en vergeving. Het ontdekt niet alleen, het be-dekt ook. Het verlicht niet alleen, het verwarmt en versterkt en reinigt tegelijk. Het bevrijdt de mens van de zondemacht. Wat hebben we dit Licht nodig! Helaas wordt dit Licht van alle kanten bestreden. Het is in oorlog, dag en nacht in oorlog. De duisternis wil het overweldigen. En het is zo gemakkelijk om afgekeerd te staan van het Licht, om in de duisternis te wandelen. Jezus wil ons daarvoor behoeden. Hij wil dat we toegekeerd blijven naar het Licht! Daarom is “Dodenzondag” ook het einde van het oude jaar. Wij staan vandaag op de grens van oud naar nieuw. Volgende week is het Advent. Wij staan toegekeerd naar het Licht! En dit Licht strijdt om ons, om ons uit de duisternis te houden. Het Grote Licht komt tot ons! En het geeft de duisternis geen kans. Jezus spreekt nergens zo ernstig over de macht van de duisternis als hier in Johannes 8. Er is een overste der wereld, een heer van de duisternis. Jezus noemt hem de duivel, de diabolos, dit is de dwarsligger, die alles door elkaar gooit, een leugenaar. Die heer van de duisternis is aan het werk. En hoe! Jezus merkt het aan de leiders van zijn volk, die zich trots “kinderen van Abraham” noemen maar van het Licht van de wereld niets willen weten! De duisternis kan macht krijgen over uitverkoren mensen, zoals de Farizeeën en Schriftgeleerden, mensen die dagelijks het Woord van God op de lippen hebben, die bidden, de Bijbel lezen en herlezen. Vandaag zouden we zulke mensen predikanten en ouderlingen in de Kerk noemen, voorgangers, die toch het goede voorbeeld zouden moeten geven. Des te schrijnender is het, dat juist daar achter het fatsoen en de deugdzaamheid van mensen de duisternis kan huizen. Daarom waarschuwt Jezus ons: “Jullie? Jullie, die je kinderen van Abraham noemt, jullie zijn kinderen van de duivel!” Is dat niet merkwaardig? De zondige vrouw heeft bevrijding en nieuw leven gevonden, maar tot de leiders van het volk moet Jezus zeggen: “Jullie zijn uit de duivel, die leugenaar en mensenmoordenaar van het begin af aan…”

Christus blijft het Licht, ook al is Hij omringd door de duisternis. Dit Licht zal overwinnen! Daarom: “Wandelt in het Licht”. “Het Licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet gegrepen”. Zo staat het aan het begin van het Johannes-Evangelie. Hier, in onze tekst, zien we wat daar in werkelijkheid mee bedoeld wordt. De overspelige vrouw is van de duisternis in het Licht overgegaan. Wat zal zij zich gelukkig hebben gevoeld! Dat er Iemand is, die in haar ellende naar haar had omgezien! Iemand, die het voor haar had durven opnemen! Dat is pas wandelen in en vanuit het Licht. De leiders van het volk hadden dat niet begrepen, zij volhardden in de duisternis. Ze gaan zelfs zo ver dat ze Jezus een Samaritaan noemen, voor hun is dat een gevloekte. Zij zeggen zelfs: “Gij hebt de duivel!” Toch keert Jezus Zich niet van hen af. Juist nu, in hun verblinding, hebben zij Hem dubbelhard nodig. Wij horen Hem spreken: “Eer Abraham was, ben Ik. Abraham heeft er naar verlangd mijn dag te zien. Waarom zijn jullie dan niet blij, als jullie je Abrahams kinderen noemt? Waarom dan toch zo vijandig?” Maar ze lieten zich niet overtuigen, integendeel: hun haatgevoel werd steeds groter, zij namen zelfs stenen op om naar Hem te werpen!

Hoe wonderlijk kunnen toch Gods wegen zijn! Aan het begin van ons hoofdstuk staat er een overspelige vrouw, en de stenen liggen al voor haar klaar. Aan het eind van het hoofdstuk staat Jezus, die de vrouw gered heeft uit de macht van de zonde, en nu liggen er stenen klaar voor Hem. Alle stenen, die de zondaar gelden, treffen tenslotte Christus, en zij zullen Hem treffen! Hij biedt Zijn lichaam er voor aan. Dan blijkt heel duidelijk, dat het waar is wat Hij zegt: “Ik ben het Licht der wereld!” Laten we onze ogen op Hem gericht houden, vanuit onze duisternis.

Amen.

Mattheüs 10: 29-31

“Worden niet twee mussen te koop aangeboden voor een duit? En niet één daarvan zal ter aarde vallen zonder uw Vader. En de haren van uw hoofd zijn ook alle geteld. Weest dan niet bevreesd; gij gaat vele mussen te boven”.

Onze tekst heeft men altijd als een soort bewijs gezien voor het zogenaamde ‘voorzienigheidsgeloof’. Dat wat er gebeurt niet toevallig is. Iets wat je toe-valt, onverwacht en onvoorspelbaar. Het valt je niet zo maar toe en het valt ook niet zo maar van je af. Maar daar zit de wil van God achter. Zo werd het de mensen vroeger altijd geleerd. Wat met ons gebeurt, is niet toevallig, het staat ook niet in de sterren, je hoeft er de horoscoop niet op na te lezen, maar het staat in Gods plan met de mensen. Het valt ons niet toe, maar het komt ons toe uit Gods hand. Zó hebben we dat geleerd en zó staat het nog in de Heidelbergse Catechismus, Zondag 1: “dat God ons alzo regeert, dat loof en gras, regen en droogte, vruchtbare en onvruchtbare jaren, spijze en drank, gezondheid en krankheid, rijkdom en armoede, en alle ding, niet bij geval, maar van Zijne vaderlijke hand ons toekomen”. Alles in ons leven is dus – zo ziet de Heidelberger het – door God geprogrammeerd. Zo zouden we op moderne wijze ons God kunnen voorstellen als de grote regulator, de man achter de knoppen, als een procesmanager, die vanachter een groot computerscherm alles bestuurt.

Velen hebben vandaag met dit beeld van de grote regelende God grote moeite. Dat God in alle dingen voorziet, is bepaald geen troost als een mens verschrikkelijke dingen moet meemaken. “Het wordt je niet door mensen aangedaan, God zal er wel Zijn wijze bedoeling mee hebben…” Hoe vaak hoor je dit niet? Mensen denken daarmee de ander te kunnen troosten. Maar welke troost kan een mens daarin vinden? Als we denken aan de welvaart aan onze kant van de aardbol en de schrijnende armoede aan de andere kant? Als we denken aan de gezondheid van hen, die de duurste specialisten kunnen betalen en de ziekte van tallozen, voor wie geen medische hulp beschikbaar is? Als we voor ons zien, hoe een spelend kind door een voortjakkerende auto wordt overreden? En dichter bij huis misschien: hoe mensen door een hersenbloeding of hartinfarct van het ene op het andere moment totaal ontredderd raken, en ik lees de rouwadvertenties van jonge mensen, die hun vreselijke ziekte zo dapper gedragen hebben… En dan denken we ook aan  de talloze slachtoffers van zinloos geweld, terroristische aanslagen en natuurrampen. In de dierenwereld is het niet anders: in China zijn de honden vogelvrij verklaard, worden katten opgehangen en elders worden duizenden dolfijnen in netten gevangen en is de walvisvangst weer heropend.  En dan moet ik denken aan de musjes, waarvan Jezus spreekt. Dat er geen musje ter aarde zal vallen zonder uw Vader. En dan mag u gerust weten, dat ik daar moeite mee heb, heel veel moeite en dat ik er sterk over denk om op de Dierenpartij te gaan stemmen!

Het zal bij u niet anders zijn. Kunnen we ons een God voorstellen, die zulke verschrikkelijke dingen doet, laat gebeuren, het in ieder geval niet verhindert? Misschien zelfs wel er de hand in heeft om mensen op te voeden of tot geloof te brengen, zoals de vrienden van Job indertijd dachten? God, die er wel Zijn bedoelingen mee zal hebben? En dan nog wel in Zijn oneindige wijsheid? “Laat Hem besturen, waken, ’t is wijsheid wat Hij doet!” Het zijn de woorden van een bekend gezang. Wat moeten we daar nu mee? Zó kan een mens toch niet aan God denken? Dat moesten we ook maar liever niet doen, want zó halen we God omlaag naar onze slechte wereld toe. Laten we het lijden toch niet verbloemen door er een goddelijke zin aan te geven. “Het zal wel ergens goed voor zijn…” Nee, zo moeten we niet praten, daar is lijden te verschrikkelijk voor! Een gruwelijk raadsel. En het wordt alleen maar erger, als je daarvan God de schuld moet geven.

Maar wat moeten we dan met onze tekst? Dat zonder God geen musje ter aarde valt en dat alle haren van ons hoofd geteld zijn?

Laten we de tekst en het verband waarin hij staat, eerst eens goed lezen. Jezus stuurt de discipelen er op uit om in Israël het nabij gekomen Koninkrijk van God te prediken en als bewijs daarvan zieken te gaan genezen .Maar hij waarschuwt ze ook: “Denk nu niet, dat jullie het reuze gemakkelijk zullen krijgen, want een discipel staat niet boven zijn meester. Wat ze met de Meester zullen gaan doen, gaan ze ook met jullie doen! De mensen zullen jullie vervolgen, maar – zo troost Jezus hen dan – je hoeft echt niet bang te zijn voor hen die het lichaam kunnen doden. Zelfs het lot van die waardeloze musjes (twee voor een duit, dertien in een dozijn) ontgaat niet aan de hemelse Vader, als zij op de grond ploffen, dood. Dacht je dan, dat het de hemelse Vader wel ontging, als jullie op de grond ploffen: dood? Weest dan niet bevreesd… God zal voor jullie zorgen!”

Wat een geweldige troost! Zelfs in de dood laat God ons niet los. Dat staat er toch? En dan denken we aan Psalm 23: “Al ga ik ook door een dal van diepe duisternis (de schaduw van de dood), Gij zijt bij mij”. En dan herinneren we ons de woorden van Psalm 121: “De Here zal uw uitgang en uw ingang bewaren.”De uitgang is de geboorte en de ingang de binnenkomst in Gods Koninkrijk. In deze Bijbelse traditie staat Jezus. Hij is het, Die het waarmaakt waar de Psalmen van spreken, waar zij hunkerend op hopen! Die troost geeft de tekst ook ons vandaag.

Maar heeft u daarin iets gehoord van de wil van God? Nee toch? Niet één van die musjes zal ter aarde vallen zonder uw Vader en al uw hoofdharen zijn geteld. Zó dicht staat God bij ons, zó zorgt Hij voor ons, zó kent Hij ons, ook ons verdriet en lijden. Maar daar staat toch niet, dat God dit wil, dat lijden en dat verdriet? En dat Hij Zelf daar de hand in heeft? Dat Hij ons daarmee bezoekt, beproeft, straft, opvoedt, bekeert? Niets van dat alles! We kunnen dan ook niet anders dan tot de conclusie komen, dat de Heidelberger onze tekst uit Mattheüs 10, 29-31 niet juist aanhaalt. De jonge Heidelbergse theologen, Ursinus en Olevianus, nauwelijks 20 jaar, hebben in hun onervarenheid de tekst verkeerd uitgelegd. Dat doen wij ook wel eens, wij lezen dan Bijbelteksten zoals ze in ons straatje goed te pas komen. In die tijd, in de 16e eeuw, was men zeer vertrouwd met dit voorzienigheidsgeloof. Eeuwen lang had de kerk het de mensen zó voorgehouden. Dan is het ook geen wonder, dat die jonge theologen ook onze tekst in dat licht hebben beschouwd.

Toch is het erg jammer, dat zij niet wat afstand hebben kunnen nemen van dit oude geloof. Want de Heidelberger heeft grote invloed gekregen op het Protestantse geloof, dat zich mede daaruit ontwikkeld heeft. Nog is de Heidelberger voor veel mensen in onze Kerken een autoriteit. En veel mensen zullen bij het lezen van wat ik net geschreven heb hun wenkbrauwen fronsen. Wat denkt zo’n dominee wel? Zou die het beter weten dan de Heidelberger?

Wij leven in een andere tijd. Wij kijken heel anders tegen sommige dingen aan. Dat is geen kwestie van beter weten. Wij hebben in onze tijd ook een ander beeld van God dan de mensen hadden in de 16e eeuw. De Almachtige Vader is voor ons meer een Gids en Begeleider, een Vriend en Vertrouwenspersoon geworden. Daarom kunnen wij ook moeilijk meegaan met zo’n voorzienigheidsgeloof of zoals het ook wel wordt gezien: een noodlotsgeloof.

Wij ervaren het, dat mensen in zo’n geloofshouding eigenlijk dubbel worden gepakt. Lijden en verlies is al zo moeilijk te dragen en dan moet je ’t ook nog zien als een soort “straf” van God.

Gelukkig spreekt de Bijbel daar niet van. Integendeel. De musjes van het dak en de haren op uw hoofd getuigen niet van Gods wil, als zij dood ter aarde ploffen of als er één van de haren ontbreekt. Van ellende trekt menigeen zich de haren uit het hoofd, dat wel, maar dat is niet omdat God dat wil. Die musjes en die haren wijzen op Gods trouw en aandacht en zorg voor al wat Hij geschapen heeft, ook voor u!

God is niet Degene, die u ten val brengt. Maar juist Degene, die uw val breekt: Christus gaat daar onder staan. Hij vangt ons als ’t ware in onze val op. “Komt allen tot Mij, die vermoeid en belast zijt en Ik zal u rust geven”. Rust, dat is troost, veiligheid, geborgenheid. Er is veel onrust, onveiligheid, onvrede, onrecht, verdriet en ellende. Daar weet God van. Daar zwijgt de Bijbel ook niet over. Elke dag komen mensen en dieren ten val. Zelfs die brutale, o zo behendige musjes vallen een keer uit de goot. ’t Is dus zeker niet zo, dat een kind van God niet kan vallen. We hebben zo juist nog uit de mond van de Heiland gehoord, dat Zijn volgelingen dezelfde weg als de Heer zouden moeten gaan. Een gelovige is per definitie ook een martelaar, iemand die moet vallen. En dat kan op velerlei manieren. Door ziekte, dood, rouw, discriminatie, enzovoort. Het leven wordt je aan de handen afgebroken. En er is geen ontkomen aan. Dan is de hemelse Vader voor ons gevoel ver te zoeken. Je staat voor een onneembare muur.

Maar dan laat Jezus ons achter die muur kijken. “Let eens op”, zegt Hij, “uw Vader is er bij, zelfs wanneer een musje dood neervalt, dus zeker bij u die Jezus volgt in uw leven. Hij is er bij, wanneer u neerstort. Wanneer de gevreesde ziekte u overvalt, wanneer u geen moed meer hebt om te leven, wanneer u zich eenzaam voelt, als u verder moet zonder uw geliefde partner. Hij kent uw zuchten en uw schreeuwen, uw hunkeren naar een beetje liefde, naar houvast. Hij ziet uw tranen en Hij neemt al die dingen in Zichzelf op en bewaart het daar totdat het nieuwe leven komt”.

De Bijbel geeft geen antwoord op het bittere raadsel van het lijden. Wij kunnen dat ook niet. Kijk maar naar de Heidelberger. Wie zal dit raadsel kunnen doorgronden? De Psalmdichter van Psalm 73 had daar ook grote moeite mee: “Ik tobde er over om dit te begrijpen…” Maar gelukkig bleef hij bij God: “maar mij aangaande, het is mij goed nabij God te zijn…” En daar kreeg hij rust door.

Het is de harde realiteit van het leven, dat er lijden en dood is. Het hoort er “gewoon” bij, zoals het donker bij het licht, de nacht bij de dag, de dood bij het leven. Laten we er ook niet meer achter zoeken dan ons gegeven is te weten. We moeten het accepteren zoals het komt, zonder daarvoor direct schuldigen aan te wijzen, ook God niet, de grote Beweger aller dingen.

We mogen het ook als levensecht ervaren, dat God dichtbij dat lijden is, niet er achter, maar er omheen. Hij slaat er Zijn handen omheen. Om dat lijden heen, om ons die lijden heen. Hij vangt ons op. God laat ons niet vallen. Jezus moest wel vallen als zoenoffer voor ons, maar de Vader ving Hem op en voerde Hem uit de diepte van de dood naar de opstanding in het licht van de nieuwe morgen, waarin de dood niet meer zijn zal.

Lijden, wie zal het ooit kunnen begrijpen? Niemand.

Er wordt ontzettend veel geleden. Gelukkig is God er ook nog. En niet één mus zal ter aarde vallen zonder Hem. En al de haren op uw hoofd zijn door Hem geteld.

Amen.

Er is in het oerchristelijke geloofsbeleven nog een ander perspectief waarin wij de aansporing tot geduld en verdraagzaamheid moeten zien, namelijk de wederkomst des Heren. Zo lezen wij in Jakobus 5, 7-12:

“Houdt dus geduldig vol, tot de komst van de Heer! Ziet hoe de boer wacht op de kostelijke vrucht van de aarde en geduld oefent tot ze de vroege en late regen ontvangt. Houdt ook gij geduldig vol, maakt uw harten sterk, want de komst van de Heer is dichterbij gekomen. Beklaagt u niet over elkaar, broeders, opdat gij niet geoordeeld wordt! Ziet, de rechter staat voor de deur. Broeders, neemt als voorbeeld, hoe men lijden verdraagt en geduldig uithoudt, de profeten, die in de naam van de Heer gesproken hebben! Ziet, zij die standhielden prijzen wij zalig. Gij hebt gehoord van Job’s geduld en het einde gezien, dat de Heer gaf, want de Heer is vol medelijden en barmhartigheid”.
 
U hoort het: Christus staat als rechter reeds gereed. Laat men zich daarom in de broederlijke samenleving van de Gemeente toch niet zo gedragen, dat men wel onder het oordeel moet vallen: geen opstandigheid, geen gekanker of klagen en oordelen over elkaar. Op deze aarde moet men zijn leed nu eenmaal dragen en wachten tot de Heer komt.

Keren we nu terug tot de praktijk van ons eigen leven. Wat betekent verdraagzaamheid voor ons, in onze tijd en samenleving? Het staat bepaald niet hoog aangeschreven, ondanks het normen-en-waarden programma van Balkenende. We zien om ons heen veel tekenen van onverdraagzaamheid tussen mensen van verschillende kerkelijke richtingen, politieke overtuigingen, geloof, rassen en standen, jongeren en ouderen, vrouwen en mannen, generaties, en ga zo maar door. Er is verschrikkelijk veel onverdraagzaamheid, wat juist verdraagzaamheid zou moeten zijn. We noemen het tegenwoordig ook wel met een mooi woord: “conflict” of “polarisatie”. In bedrijven doet men aan “conflictbestrijding” en op straat probeert de politie met behulp van burgers zinloos geweld tegen te gaan.

Kenmerken van die onverdraagzaamheid zijn laster en veroordeling. De één zegt dat hij het van een ander gehoord heeft en zo doet het kwaad de ronde. Als wij konden teruggaan tot de bron, kwamen wij vast en zeker bij de duivel zelf terecht. Hij is immers de aanstichter van al dat kwaad. Hij wil Gods werk stuk maken en de mooie schepping teniet doen. En er zijn genoeg mensen, die de duivel daarbij een handje willen helpen. In de Middeleeuwen moest van ieder, die zich aan laster schuldige maakte, de tong worden uitgerukt. In het stadhuis van Veere is het instrument, dat daarvoor gebruikt werd, nog te bezichtigen! We hoorden ’t al van Jakobus: “Onze tong is een onberekenbaar kwaad vol dodelijk venijn”. Laten we toch die giftige slang in toom houden en uiterst voorzichtig zijn met laster en roddelpraat. Heb je dan nergens anders over te praten dan over de buren, familie en mensen op het werk? De leugens komen zo de wereld in en de onverdraagzaamheid wordt aangewakkerd. De leugen gaat verder langs duistere wegen en tenslotte weet niemand nog wie wat gezegd heeft, maar ondertussen is het kwaad wel geschied. Roddelpraat is pure armoede. Eigenlijk moet je medelijden hebben met mensen, die kwaad van ons spreken, want zij doen het omdat ze zelf ongelukkig zijn, denk ik. Omdat zij liefde tekort komen. Roddelpraat en het de ander veroordelen doen dan ook het meeste kwaad aan degene die zich daar aan schuldig maakt. Mensen kunnen elkaar zo op de huid zitten en in een verkeerd daglicht stellen!

Okke Jager schrijft ergens over een winkelier in Amsterdam, die in zijn etalage een bord had gezet met een versje er op:

“Mijn buurman aan de overzij
Spreekt steeds zijn mond voorbij.
Als gij wat weten wilt van mijn gezin,
Stap dan bij hem de winkel in”.

Naast de oordelen, waarmee we elkaar belasten en belasteren, is een nog groter kwaad de vóóroordelen, die we menen er op na te moeten en mogen houden. Hier zijn er een paar:

“Het toenemen van de misdaad is schuld van de buitenlanders.”
“Belgen zijn dom.”
“Als je oud wordt, tel je niet meer mee.”
“Mannen overheersen de vrouwen.”
“Politici zijn zakkenvullers.”

En gaat u zo maar door. Wij allemaal leven met vóóroordelen, evenzoveel tekenen van onverdraagzaamheid, liefdeloosheid en geestelijke armoede van je zelf.

Ja maar, zult u zeggen, ik hoef toch niet alles te verdragen, wat mensen mij aandoen? Kom nou, ik mag me toch ook zelf wel eens te weer stellen, ik kan toch niet tegen iedereen lief en aardig zijn? Het kan toch niet allemaal van één kant komen! O nee? Nee toch, zeg nou zelf, het kan toch niet allemaal van één kant komen! Die liefde bedoelen we dan. En we zeggen daarmee eigenlijk, dat de liefde van onze kant wèl komt. Maar die ander, die laat verstek gaan. Die geeft nooit iets terug. Stank voor dank. Dat heb je tussen buren, tussen ouders en kinderen, tussen man en vrouw, waardoor huwelijken verzanden in onverdraagzaamheid en ruzie. Ruzies tussen collega’s op het werk, in verenigingen enzovoort. En dan daalt soms met een in drukwekkende kracht een vuist op tafel en dan wordt er geschreeuwd: hoor eens hier, het kan niet allemaal van één kant komen!

Ds. J. J. Poort haalt in zijn humoristische boekje “Vader worden? Hoe bestaat het!” het volgende typerende voorbeeld aan:

Nu was daar eens een man, die bij de psychiater zat. Toevallig komt het gesprek op de hond van die man. “Een verrukkelijk dier, maar wel een beetje agressief.” Waarop de psychiater heel nuchter vroeg: “hoe heb je dat verrukkelijke dier zó agressief gekregen?”

Kijk, je kunt natuurlijk er wel vast van overtuigd zijn, dat de liefde altijd van jouw kant komt en dat het daarom zo onbegrijpelijk is, dat anderen zo kwaadaardig en onsympathiek op jou reageren. En dat mensen en soms ook dieren zo vals tegen je doen… Maar je kunt ook eens gaan nadenken over de vraag: hoe heb ik die ander zo agressief gekregen? Ben ik er misschien zelf de oorzaak van? En dan niet onmiddellijk de wonden gaan likken en wegzakken in zelfbeklag en met het bekende vingertje gaan wijzen! Niet direct gaan zeggen: “Dat moet mij nu weer overkomen! Natuurlijk, dat krijg ik weer op m’n bord!”

Maar: hoe heb ik die ander zo ver gekregen? Pijnlijke vraag, voor iedereen. Toch ligt dáár de kern van alle onverdraagzaamheid. Ja maar, móet het dan altijd alléén van mijn kant komen? Ja, ik denk van wel. Om te beginnen zéker. Dat hebben we toch wel heel duidelijk gehoord in de besproken Bijbelteksten. Bij God kwam toch ook alles van één kant, van Zijn kant alléén. Bij de schepping was dat zo, bij de verlossing door Christus was dat ook zo, bij de heiligmaking door de kracht van de Geest is dat weer zo. Stel je voor, dat het alles eens niet alléén van Gods kant kwam! Als God ook eens iets van onze kant zou meetellen… Wat zouden we dan te verwachten hebben? Het is allemaal pure genade, en die genade moeten wij ook laten zien in onze verdraagzaamheid!

Het lijkt me goed om eens over de verdraagzaamheid te spreken, omdat er veel onverdraagzaamheid is onder de mensen. Je bespeurt het overal om je heen, hoe weinig mensen van elkaar verdragen kunnen. En daar komt de grootste ellende van!

Wat heeft de Bijbel ons nu op dit punt te zeggen?

Paulus spreekt van de “verdraagzaamheid van God”.

Romeinen 2, 4: “Of veracht gij de rijkdom van Zijn goedertierenheid,verdraagzaamheid en lankmoedigheid, en beseft gij niet, dat de goedertierenheid van God u tot boetvaardigheid leidt?”

Romeinen 3,25: “Hem heeft God voorgesteld als zoenmiddel door het geloof, in Zijn bloed, om Zijn rechtvaardigheid te tonen, daar Hij de zonden, die tevoren onder de verdraagzaamheid Gods gepleegd waren, had laten geworden.”

Verdraagzaamheid heeft hier alles weg van geduld, lankmoedigheid, goedertierenheid. God is geduldig met ons, verdraagt onze zonden, Hij laat ze geworden. Hij is genadig, zou je kunnen zeggen. Dat is Zijn rechtvaardigheid. Dat Hij ons niet doet naar wat wij eigenlijk verdienen, maar geduld met ons heeft. De ondertoon van de verdraagzaamheid van God is dus Zijn liefde en genade voor ons.

Wat we bij God zien, zou ook bij de mensen moeten zijn. Daarom zegt Paulus in Romeinen 14, 1: “Aanvaardt de zwakke in het geloof, maar niet om over meningsverschillen te twisten. Want de één gelooft dat hij alles eten mag, maar de zwakke eet alleen plantaardig voedsel. Wie wel eet minachte hem niet, die niet eet, en wie niet eet, oordele hem niet, die wel eet, want God heeft hem aanvaard. Wie zijt gij dat gij een anders knecht oordeelt ?’ Verdraagzaamheid berust daarom op het geloof, dat God de mensen aanvaard zoals ze zijn. Waarom hebben wij daarmee zo’n moeite? Om elkaar te aanvaarden zoals we zijn? Waarom hebben wij altijd wat van elkaar te zeggen?

“Laten wij dan niet langer elkaar oordelen, maar komt liever tot dit oordeel: uw broeder geen aanstoot of ergernis te geven” (Romeinen 14, 13).

“Zo, laten wij dan najagen hetgeen de vrede en de onderlinge opbouwing bevordert” (Romeinen 14,19).

Romeinen 15, 5v: “De God nu der volharding en der vertroosting geve u eensgezind van hetzelfde gevoelen te zijn naar het voorbeeld van Christus Jezus, opdat gij ééndrachtig uit één mond de God en Vader van onze Here Jezus Christus moogt verheerlijken.”
Waarom dus verdraagzaam en eensgezind zijn? Om daarmee God te verheerlijken! Het doel ligt bij God, dat de mens Hem eer geeft van zijn leven. We moeten het dus niet voor onszelf doen, maar voor God, want we hebben ons leven uit Zijn hand ontvangen. Ons leven behoort Hem toe, wij hebben het in bruikleen. En we moeten het daarom zinvol besteden in Zijn dienst. En daar horen verdraagzaamheid en eensgezindheid bij.

Het Griekse woord, dat in sommige teksten wordt weergegeven met “verdraagzaamheid”, wordt in andere teksten vertaald met “geduld, volharding”

Zo bijvoorbeeld in 2 Korintiërs 6, 4: “Maar wij doen onszelf in alles kennen als dienaren Gods, in veel dulden, in verdrukkingen, in noden…” En in Jak. 5, 11: “Zie, wij prijzen hen zalig, die volhard hebben”.

Verdraagzaamheid heeft de eigenschappen van geduld en volharding, dat is zeker. Het Griekse woord “hupomene” betekent ook letterlijk “het er onder blijven”. Je blijft er onder, omdat andere zaken te sterk voor je zijn. Het drukt je neer, het houdt je er onder, maar aan de andere kant: je moet er ook je schouders onder zetten, zodat het je niet verplettert. Dat is “geduld en volharding”. Dat je er onder blijft, zonder verpletterd te worden. Het leven kan soms zo hard zijn, dat je gebukt gaat onder de slagen. Maar een Christen is taai, onverzettelijk, hij geeft de moed niet zo gauw op. Hij laat zich er niet onder krijgen!

Verdraagzaamheid heeft in de Bijbel ook een sterke relatie met liefde. Luister maar naar Paulus in Ef.4, 1v: “Als gevangene in de Here, vermaan ik u dan te wandelen waardig de roeping, waarmede gij geroepen zijt, met alle nederigheid en zachtmoedigheid, met lankmoedigheid, en elkander in liefde te verdragen, en u te beijveren de eenheid des Geestes te bewaren door de band des vredes: één lichaam en één Geest”. God roept ons dus tot een Hem welgevallig leven, dat bestaat in verdraagzaamheid en éénheid en vrede met elkaar. “Dat gij elkaar in liefde verdraagt met alle zachtmoedigheid, ootmoedigheid en geduld”. Elkaar verdragen kan alleen, als je ook om elkaar geeft, als je liefde hebt voor elkaar en als je je zelf kunt wegcijferen. Dat wordt bedoeld met nederigheid en ootmoedigheid oftewel zachtmoedigheid.

In de vermaning van Paulus lees ik nog een woord, dat nodig is voor verdraagzaamheid, namelijk “vergeving”, “Verdraagt elkaar en vergeeft elkaar, indien de een tegen de ander een grief heeft, gelijk de Here u ook vergeven heeft, doet gij evenzo!”(Kol.3,13). De apostel vat al deze bijbelse gedachten over verdraagzaamheid samen in Petrus 3, 8-12, waarboven staat “liefde en vrede”:

“Tenslotte weest allen eensgezind, medelijdend, hebt de broeders lief, weest barmhartig en ootmoedig, en vergeldt geen kwaad met kwaad of laster met laster, maar zegent integendeel, wijl gij hiertoe geroepen zijt, dat gij zegen zoudt beërven.

Want wie het leven wil liefhebben en goede dagen zien, weerhoude zijn tong van het kwade en zijn lippen van bedrog te spreken; hij wijke af van het kwade en doe het goede, hij zoeke de vrede en jage die na, want de ogen des Heren zijn op de rechtvaardigen en zijn oren tot hun smeking , maar het aangezicht des Heren is tegen hen, die het kwade doen (Ps.34, 13-17)”.

Uit alles blijkt, hoe verdraagzaamheid één van de pijlers van de oerchristelijke levensbeschouwing is. Hoe zou dat toch komen? Vragen we ons af. Dat gelovigen een leven in bescheidenheid, vernedering, gehoorzaamheid, verdraagzaamheid en ootmoed wordt voorgehouden. Ja, ook gehoorzaamheid en onderwerping spelen hierin een grote rol. Onderwerping aan de overheid (Rom.13, 1 Petr.2, 13-17 en Tit.3,1-2), onderdanigheid van de vrouw aan de man (Kol.3, 18-19; Eph.5, 22-23 e.a.). onderwerping van de slaaf aan de meester (1 Petr.2, 18-25 en Tot.2, 9) en gehoorzaamheid van de jongere aan de oudere (1 Petr.5, 5 en 1 Kor.16, 16). Men vermoedt dat dit te maken heeft met het orde en regel stellen in de Gemeente. Daar ging het namelijk nogal eens losbandig toe. Typerend hiervoor is wat we lezen in de Korinte brieven, bijvoorbeeld 1 Kor.7 over het huwelijk. Veel mensen dachten, dat ze door Christus vrijgemaakt waren van de oude banden en dus nu lekker losbandig leven mochten. Je bent immers gedoopt en hebt de Geest ontvangen, wie of wat kan je nu nog wat maken? Nee, zegt Paulus, je bent wel vrij, maar het is een vrijheid in gebondenheid, vrij maar niet losbandig! In 1 Kor. Gaat hij hier uitvoerig op in. Waar wordt de vrijheid van de Christen het duidelijkst beleefd? Juist in het huwelijk en in de politiek! Op die gebieden kwamen dan ook de grootste excessen voor: iedereen dacht nu maar alles te kunnen doen, met de overheid en zo niets te maken te hebben, wat leidde tot een leven “zonder God noch gebod”.  Maar zó is het niet! Wij moeten met ons leven aan God de eer geven. En als de Gemeente zich zo losbandig gedraagt tegenover de overheid, in het huwelijk, aan het Avondmaal, in de verhouding arm-rijk, slaaf-meester, jong-oud en gaat u maar door, dan wordt de naam van God geen eer aangedaan, maar integendeel: die Naam wordt gelasterd! Hier ligt dus de oerchristelijke motivatie tot een ethiek van gehoorzaamheid, onderwerping, verdraagzaamheid en nederigheid. Alles moet bij de Christen ordelijk toegaan, zoals het bij God ook “in orde” is.

Maar er is ook nog een andere kant, een tweede reden waarom de apostelen zo aandringen om een in ootmoed en gehoorzaamheid gepraktiseerd Gode welgevallig leven. Dat is: dat men daarmee probeerde de heidenen voor de Gemeente, dus voor de zaak van Christus, te winnen. Bij de heidenen was het leven immers vaak een puinhoop, een ongeordende bende. Zo moest het bij de Christenen niet zijn, vond Paulus. De heidenen moesten jaloers worden op die eensgezindheid en vredelievendheid en verdraagzaamheid bij de Christenen. “Ziet, hoe lief zij elkaar hebben!” Door hun levenswijze ging er een roep uit van het Christelijke geloof. Het had dus ook een apostolisch doel: de heidenen te winnen voor het Evangelie. En ik denk, dat dat nu nog zo is! Op hun levenswijze worden de Christenen ook vandaag beoordeeld en afgerekend. De buitenwacht weet het haarfijn te vertellen, wanneer iets in ons leven niet in overeenstemming is met het geloof, dat wij zeggen te belijden. Hoe vaak hoor je niet: ’s zondags naar de kerk, maar in de week…

In de manier, waarop wij leven, moet iets van God openbaar worden, zeg maar Zijn Naam en eer. Daar staan we meestal niet bij stil. Daarom geven wij vaak aanstoot aan andere mensen, en dat is heel erg. Erger nog is dat we daarmee God omlaag halen, Zijn Naam verguizen. In dat licht van onze verhouding tot God en de medemens moeten we de aansporing van de apostelen zien: gehoorzaamheid, onderwerping, ordelijkheid, verdraagzaamheid, liefde, vrede, zachtmoedigheid en nederigheid. Dat alles is bepalend voor een leven, dat God dienen wil. Daarom zegt Paulus tot Timoteüs in 1 Tim.6, 1: dat de slaven hun meesters moeten dienen, iets wat wij eigenlijk niet meer zo goed kunnen begrijpen: “Allen, die onder een slavenjuk zijn, moeten hun meesters alle eer waardig achten, opdat de naam Gods en de leer geen smaad lijden”. En daarom schrijft dezelfde apostel aan Titus (2, 5): “de jonge vrouwen op te wekken man en kinderen lief te hebben, bezadigd, kuis. huishoudelijk, goed, en haar man onderdanig te zijn, opdat het woord Gods niet gelasterd worde!”

Lukas 15, 17a

De zoon gaat het huis uit. Heel normaal, zou je zeggen. Hij heeft er de leeftijd voor. Als kinderen groot worden, willen ze nu één keer graag op eigen benen staan. Maar met deze jongen is het anders gesteld. Hij is met ruzie vertrokken. Ach, dat gebeurt wel vaker. Maar het geeft altijd veel verdriet. Je ziet het in programma’s als ‘vermist’ op de TV. Veel verdriet bij de ouders, broers en zussen, maar ook bij degenen, die het huis verlaten hebben. Het mag dan wel een goed gevoel geven je vrijheid te hebben gekregen, maar heel ver weg knaagt er toch iets aan je: de herinnering aan het ouderlijk huis, de plaats waar je bent groot geworden, de mensen die je groot hebben gebracht. Die herinnering is lastig, erg lastig. Je raakt er niet vanaf. Het bederft de feestvreugde. En die was er in het begin wel, zelfs overvloedig. Want zo lezen we: “Hij verkwistte zijn vermogen in een leven vol overdaad”. Daar klinkt een valse toon doorheen. Het lijkt een heerlijk leven, vol overdaad. Maar juist die overdaad verraadt ook een tekort. Het “teveel” aan de éne kant bewijst een tekort aan de andere kant. U kent dat wel, uit eigen ervaring. De jongen verbergt iets. Die grootdoenerij is er om het tekort te verbloemen! Schone schijn, stoerdoenerij! Het is het overschreeuwen van een lastige stem van binnen, het wegstoppen van schuldgevoelens. Hij is eigenlijk op de vlucht voor zichzelf.

Wat hij allemaal heeft uitgevoed, weten we niet. De oudste zoon schijnt dat later wel te weten. Hij zegt tot zijn vader: “die zoon van u heeft zijn goed met hoeren doorgebracht”. We weten niet of dat waar is. Vaak zijn mensen zo hard in hun oordeel. In ieder geval: in onze tekst staat dat niet. Daar staat alleen: in een leven vol overdaad. Hij heeft er op los geleefd, alsof het allemaal niet op kon. Wij kennen dat wel uit onze tijd. Altijd maar meer en overvloediger. Massa’s geld worden er zo over de balk gesmeten. Het leven is één groot feest. Sommige mensen verdrinken in overdaad en weten van gekkigheid niet wat ze doen moeten.

Maar, we zien in die grote dure wereld van ons naast het “teveel” ook een schrijnend “tekort”. En dat deugt niet. Het is een duidelijk bewijs, dat een leven in zo’n overdaad foute boel is.. Wij leven in overdaad, terwijl andere mensen naast ons veel te weinig hebben. De Micha Campagne wil dit boven tafel krijgen. Het gaat om eerlijkheid en gerechtigheid. En dan denken we niet alleen aan al die miljoenen ver weg, die honger lijden, maar ook aan de mensen dichtbij die onder het bestaansminimum moeten leven. Het teveel van de één komt op rekening van het tekort van de ander. Politici doen pogingen om er een balans in te krijgen, dat hopen we tenminste. Maar het schijnt niet erg te lukken. Het is nog steeds zo, dat de rijken steeds rijker en de armen armer worden. En als het je goed gaat, zeg maar “naar den vleze”, dan ervaar je het tekort misschien op ander gebied: eenzaamheid, wantrouwen van de mensen, eigenlijk een ongelukkig leven, dat niet zelden eindigt in zelfdoding. Onze maatschappij is vol van hulpzoekende overspannen mensen. De instanties kunnen de hulpvraag nog nauwelijks aan.

Veel mensen zijn bezig net als die zoon uit de gelijkenis te vechten tegen het beste wat ze bezitten, namelijk rust en vrede, een thuis, een vader. Er wordt wel gezegd, dat we tegenwoordig in een vaderloos tijdperk leven. In het hart van elke mens is er een stemmetje,die hem er aan herinnert dat er ergens een vader is, die op hem wacht. Veel mensen hebben het vaderhuis verlaten en zijn nu op zoek naar zichzelf, naar een vrede en rust die nergens te vinden is.

Totdat een mens tot zichzelf komt. Zo gebeurde het bij de zogenaamde verloren zoon. Hij leefde in overdaad en kwam tot zichzelf. Het staat er zo maar, vlak achter elkaar. Maar wat zal er veel tussen gelegen hebben, veel strijd, veel angst ook, veel heimwee… veel afzien. Want een mens moet eerst heel wat meemaken eer hij zijn harde kop leert buigen en tot zichzelf komt, tot inkeer, tot God.

“Toen hij er alles doorgebracht had, kwam er een zware hongersnood over dat land, en hij begon gebrek te lijden. En hij trok er op uit en drong zich op aan één der burgers van dat land en die zond hem in het veld om de varkens te hoeden. En hij begeerde de buik te vullen met de schillen, die de varkens aten, doch niemand gaf ze hem.”

Tussen de overdaad en de bezinning ligt de hongersnood, de zwijnenstal. Het leven in over vloed loopt regelrecht uit op een catastrofe: het gebrek. En dat brengt de mens van kwaad tot erger. Mensen gaan stelen en elkaar doden. Zo’n leven wordt letterlijk een zwijnenstal. Daar zit je dan op de puinhopen van je bestaan.

“Toen kwam hij tot zichzelf…”

Wat een eigenaardige uitdrukking! Tot zichzelf komen. Alsof een mens een tijd lang buiten zichzelf heeft geleefd. Zo is het eigenlijk ook. Hij was zichzelf niet meer, toen hij zo in overdaad het feestbeest uithing. In Zeeland zeggen ze zoiets, wanneer iemand flauw valt: Hij raakte van zichzelf. Dan ben je eigenlijk zoiets als dood. Zo voelde dat ook aan bij de verloren zoon, toen hij weer tot zichzelf kwam: hij stond als ’t ware op uit de dood. Hij wordt wakker uit zijn roes en ziet zijn leven zoals het in werkelijkheid is: een verloren en verkwanseld leven. Hij ziet de lompen die hij draagt en het eten van de varkens waarnaar hij hunkert. En hij herinnert zich zijn vroegere leven bij vader thuis en het schudt hem klaar wakker. Hij komt tot zichzelf!

Tot zichzelf komen, dat is komen tot je schuld, die lastige stem daarbinnen eens aan het woord laten, het is oordeelsdag houden over je zelf. En wat doet dat pijn! Maar tot je zelf komen kan ook uitkomen bij de vader, die op je wacht en je je zelf weer terug geeft. Je had het verloren, maar nu vind je ’t weer terug. Je was verloren, maar nu ben je gevonden.

Moge het zo ook met ons gaan, net als in de gelijkenis. Eerst het leven in overdaad, dan de inkeer en tenslotte de thuiskomst. En het is niet te hopen, dat daar hongersnood of nog ergere dingen voor nodig zullen zijn.

Dat doet me denken aan het verhaal van Peer Gynt. Vroeger was dat een bekend boek van Henri Ibsen. De beroemde componist Edward Grieg heeft er een suite naar gemaakt: de Peer Gynt suite. Die Peer Gynt was ook zo’n verloren zoon. Aan het eind van zijn leven, nadat hij al z’n geld verloren had, keert hij terug naar zijn geboortegrond. Als hij daar zo rondloopt, schijnt het of de hele natuur tegen hem opstaat. Alles krijgt een stem om hem te beschuldigen. Aan de bomen hangen dauwdroppels, die hem voorhouden: “Peer, wij zijn de tranen die je niet gehuild hebt. Wij hadden de ijskorst om je hart kunnen laten smelten, nu zit het ijst vast.” En als hij wegloopt om die aanklachten niet langer aan te horen, staat hij plotseling voor een veld met gebroken halmen. “Wij zijn -zeggen ze- de daden die je moest volbrengen, maar het is jouw schuld dat we geknakt zijn”.

Zijn er in ons leven ook geen dauwdruppels die ons aanklagen? Tranen die we niet gehuild hebben? Komen wij ook niet akkers met gebroken halmen tegen? Het is eigenlijk wonderlijk, dat we desondanks nog zo rustig verder kunnen leven!  We moesten nodig tot ons zelf komen, vanuit die valse rust en zekerheid van een overdadig leven. Maar dat kan alleen, als we terugdenken aan vroeger, aan het vaderhuis. Wij zijn soms net een diaprojector: eerst moet het donker worden, willen de beelden zichtbaar kunnen worden op het diascherm.

Hier, in de barre ellende van de zwijnenstal staat de halfvergeten vader weer voor hem. Hij ziet hem zoals hij vroeger was, toen hij bij hem wegging: vriendelijk en droevig tegelijk, niet boos maar verdrietig, teleurgesteld. Nog steeds kijkt hij hem zó aan. Nu zal vader toch wel boos zijn, denkt de zoon, wat ik hem allemaal heb aangedaan… Maar vader wordt niet boos, zijn vriendelijk gezicht verandert niet. En dan wordt het de zoon te machtig: “Ik zal opstaan en tot mijn vader gaan”.

En zo is het nog steeds. Vader staat op de uitkijk naar al Zijn zonen en dochters, die nóg ver weg van Hem in overdaad leven of al terecht zijn gekomen in de zwijnenstal. Horen wij daar misschien ook bij? Laten we onszelf eens toetsen en tot inkeer komen, vóór het te laat is. Misschien denken we: het heeft nog tijd. Maar vergis u niet. E zit maar een klein ogenblik tussen leven en dood. Van het ene op het andere moment kun je weggeroepen worden uit je lieve leven. Kom tot uzelf! Nóg kan de herinnering aan de hemelse Vader u wakker schudden.

Heer, waar dan heen?
Tot U alleen.
Gij zult mij niet verstoten.
Uw eigen Zoon
Heeft tot Uw troon
De weg ons weer ontsloten!

In Christus ligt de weg tot de Vader open. “Ik ben de weg, de waarheid en het leven.” Tot je zelf komen is tot Hem komen, Zijn weg gaan. Van de overdaad ging het via hongersnood en de zwijnenstal tot de bruiloft bij de Vader. Wat een heerlijke ongekende gang!

Amen

Lukas 14, 15

“Zalig wie brood eten zal in het Koninkrijk van God.”

Jezus zat aan de maaltijd, toen één van de mensen aan tafel tegen Hem zei: “Zalig wie brood eten zal in het Koninkrijk van God.”

“Brood eten” lijkt zo gewoon. Dat doe je elke dag. Je hebt het ook nodig, dat dagelijkse brood. Daarom is het eigenlijk ook veel meer dan die paar boterhammen. “Brood eten” staat voor alles wat je in je leven nodig hebt, waardoor je je leven in stand kan houden. “Brood eten” betekent dan zoveel als: een tafel hebben met een huis er omheen en om dat huis een akker, een bedrijf, werk en inkomen. “Brood eten” betekent dan ook: ergens gevestigd zijn, een eigen identiteit hebben, ergens wortel geschoten hebben, gerespecteerd worden, zelfhandhaving.

En dat alles bracht onze man aan tafel zo maar naar het Koninkrijk van God toe. Misschien was hij er zich zo ook niet van bewust, wat hij eigenlijk zei. Hij zag het brood liggen en dacht zo maar aan het Koninkrijk van God, omdat Jezus er bij was. En Jezus sprak altijd van Gods Koninkrijk, vandaar. Het leek hem waarschijnlijk ook wel wat om in dat Koninkrijk te komen en daar brood te eten in plaats van hier. Het brood zal daar beslist lekkerder smaken, denkt hij. Allemaal echt menselijk gedacht en ook een beetje egoïstisch: als hij het maar beter krijgt!

Jezus heeft de opmerking wel gehoord en gaat daarop in. Hij vertelt een gelijkenis, die van de verontschuldigingen. Eigenlijk zou je moeten zeggen: de gelijkenis van de ondankbare genodigden. Een geschiedenis die uitloopt op een angstaanjagende waarschuwing: “Want Ik zeg u: niemand van die mannen, welke genodigd waren, zal van Mijn maaltijd proeven”.

Zou de man begrepen hebben, dat dit ook wel eens op hem zou kunnen slaan? Dat het helemaal niet zo zeker is, dat hij in het Koninkrijk van God aan tafel zal komen te zitten? Hoe denkt hij eigenlijk over God? Hoe denken wij over God? Is het niet als de Machtige, Die alles bestuurt en regelt en de mensen doet toekomen wat zij verdienen? Als de Grote Regelaar? Die er ook voor zorgt dat de mensen brood krijgen? Een menselijk beeld van God als de Grote Manager, een zorgmanager, die het ons aan niets doet ontbreken. Iemand ook, die je mag dienen en zo naar je toe kunt halen. Mensen willen God graag manipuleren, over Hem beschikken, als het hun uitkomt. Maar dan vertelt Jezus de gelijkenis en dan zal blijken hoe anders God is.

In de gelijkenis neemt God Zelf het initiatief. Hij richtte een grote maaltijd aan en nodigde velen uit. Hij zond zijn slaven uit tegen het uur van de maaltijd… De genodigden laten het allemaal afweten. De Heer wordt toornig. Hij gebiedt nogmaals, maar vergeefs. Tenslotte dwingt hij de mensen om binnen te komen. Hij is degene, die hier handelend optreedt en beslist. En ondanks de tegenwerking van de mensen gebeurt het toch zoals de Heer het gedacht had.

Jezus laat ons hier duidelijk horen, dat het Koninkrijk van God absoluut Gods zaak is, van Hem alleen! Wij moeten het afleren er ónze zaak van te maken. Of wij er in komen, maakt Hij uit, en niet wij. Wij zijn niet zo belangrijk. Er zijn genoeg andere mensen, die vóór gaan. En dat is maar gelukkig ook! En het zijn vaak niet de sterksten, die vóórgaan in Gods Koninkrijk, maar de zwakkeren.

De man aan tafel dacht natuurlijk aan zichzelf, toen hij zei: “Zalig wie brood eten zal in Gods Koninkrijk”. Nu blijkt dat helemaal niet zo zeker te zijn! Want je moet er voor uitgenodigd worden en ook die uitnodiging aanvaarden. En dat laatste, doen wij dat wel? Hebben wij het niet veel te druk met andere dingen? Met ons zelf vooral? Gelukkig is het niet ónze zaak, maar helemaal en alleen Gods zaak. Wat Hij van plan is en ook doen zal. Onbekende heerlijkheden zal dat Koninkrijk brengen. Onuitsprekelijke dingen: wat geen oor heeft gehoord en wat geen oog heeft gezien, wat in geen mensenhart is opgekomen. Zo zegt Paulus dat. Daar moesten we maar eens meer aan denken en er ons op verheugen!

De vrome Jood in Lukas 14 dacht dat hij van het Koninkrijk wel het een en ander wist, dat er zelfs brood gegeten zou worden. Maar wat weten we er eigenlijk van? Ons is die wereld nog ontoegankelijk. Hoe zouden we ons die wereld van God ook voor kunnen stellen? We weten het toch: zo hoog de hemel is boven de aarde, zo hoog gaan Gods gedachten de onze te boven. Hij is de absoluut Andere, de Hoge Verhevene, de Transcendente. En ons verstand is ten enenmale ontoereikend om Hem en Zijn Koninkrijk te bevatten. Maar wat ons wel geopenbaard is, en dat mag voldoende zijn, is dat er onuitsprekelijke heerlijkheden gaan komen. Geen “brood eten” dus en alles wat daarbij hoort, maar een feestmaal!

De gelijkenis begint met God en eindigt met God. Van Hem gaat alles uit, tot Hem ook moet alles terugkeren. Het Koninkrijk van God is alleen maar Zijn zaak, Gods daad van het begin af aan tot aan de voltooiing. Mensen kunnen dit niet tegenhouden, gelukkig maar. Ze kunnen wel traineren, vertragen, als ze dwarsliggen of het beter denken te weten. Maar het gaat wel door! En denk maar niet, dat God op ons zit te wachten. Zo belangrijk zijn we niet. Ga maar gerust die vrouw trouwen en die akker keuren en die koeien kopen! God wacht niet op ons en op onze zaakjes. Zijn zaak kan wel zonder ons en die gaat door, ook zonder ons.

En zó werd de feestzaal gevuld met gasten, die daar niet kwamen op eigen initiatief. Ze zouden ook niet gedurfd hebben, want ze voelden zich eigenlijk niet waardig, minderwaardig. Niet vanwege hun uitstraling, hun geloof, hun karakter, hun kerkelijkheid of wat ter wereld ook mochten ze binnenkomen. Zij hadden er zelfs nooit aan gedacht, dat hun zo iets zou kunnen overkomen. Om gast te mogen zijn aan het feestmaal van een Koning. Toch gebeurde het zo. Want de Koning wilde dat nu eenmaal.

Begrijpt u wat dat voor ons betekent? Dat we een toontje lager moeten zingen en niet zo hoog van de toren moeten blazen. Want wij bepalen niet of we in Gods Koninkrijk ooit eens brood zullen eten. Wij denken wel dat we daar zullen komen. Hoe vaak hoor je het niet: ik heb altijd iedereen het zijne gegeven, dus zal God wel een plaatsje voor mij hebben. Maar dat blijft altijd de vraag. Er is geen weg naar Gods Koninkrijk toe, van goede werken of spiritualiteit of extra vroomheid. Toch staat de deur van God voor ons open. Omdat Hij ons er bij wil hebben. Wij staan machteloos, maar Hij is bij machte ons er toch bij te betrekken. Dat is het wonder van Gods genade. Het zijn wel mensen, doodgewone mensen als u en ik, die de Koning uitnodigt, zelfs de meest verachten en randfiguren van de maatschappij mogen daar komen, met een duwtje in de rug. Christus is gekomen om te zoeken en zalig te maken wat verloren was. Dat horen we ook vandaag in Lukas 14. Ons past alleen maar verwondering.

Amen.

“Te dien dage zal ik de vervallen hut van David weer oprichten.” (Amos 9,8)

Eind van deze week beginnen de Joden met de viering van het Loofhuttenfeest.

Het is te vergelijken met onze dankdag voor de oogst. De herinnering aan het verleden speelt hierbij een grote rol. De gedachten gaan uit naar de tijd, dat het volk Israël nog in tenten woonde en achter de Heer aan trok in de woestijn. Om dit zichtbaar te maken bouwt elk joodse gezin zijn loofhut, een soort tuinhuisje, maar soms is het ook een optrekje op een balkon, als men geen tuin heeft. Het is vanzelfsprekend, dat iedereen in het gezin meehelpt om van deze “soekkha” iets moois en gezelligs te maken. Dan gaat men er een week in “kamperen”.

De diepere betekenis hiervan is, dat men het zwerversbestaan van vroeger niet vergeet en bedenkt hoe broos eigenlijk “bezit” is. Want ook al heb je land verworven, het blijft een broos bezit. Israël moet dit nog dagelijks aan den lijven ondervinden. Eigenlijk wordt hen geen plaats gegund in de Arabische wereld. Daarbij gaat het nog niet eens zo zeer om het land, want land is maar betrekkelijk, het is meer een mogelijkheid om tot God te komen en Hem te kunnen dienen. Er moet een plek in de wereld zijn om dat te kunnen doen. En daarom wonen de Joden elk jaar opnieuw in primitieve hutten.

Wij kunnen daar nog iets van leren. Want de wereld is vol van “bezit”: macht, rijkdom, wapens. Deze wereld lacht om huttenbouwers! Wanneer zal deze wereld eindelijk eens begrijpen, dat het echte geluk niet schuilt in macht en overvloed, maar in het eenvoudige? In de tenten van God, daar wordt geluk geboren. God woont ook in een tent, zegt de Bijbel. Zo voelen ook de gelovige Joden het straks op Soekkhot. Na de trieste oorlog in Libanon zullen zij dit zeker als troost ervaren.

Gedurende het feest wordt zeker ook onze tekst uit Amos aangehaald: Te dien dage zal Ik de vervallen hut van David weer oprichten. We moeten hierbij denken aan het koningschap van David, dat in Amos’ tijd vervallen is, omdat Israël opgedeeld is in een twee- en tien-stammenrijk. Belangrijker is nog, dat in de tijd van de profeet recht en gerechtigheid zoek zijn. De armen worden uitgebuit en de misdaad viert hoogtij. Maar gelukkig, er is een heerlijke belofte: eens zal de ruïne weer opgericht worden, de scheuren zullen worden gedicht. Er zal een nieuwe heilzame orde komen onder de mensen, al de volken over wie de naam des Heren is uitgeroepen. Want de Heer is de Gebieder over alle volken. Op het Loofhuttenfeest denkt men aan deze belofte en het geeft de mensen moed.

Het omspant de hele wereld. Jood en heiden en Christen en Islamiet zouden eigenlijk dan ook gezamenlijk dit feest moeten vieren. Het is het feest van de komende Messias die gekomen is om de vervallen hut van David weer op te richten. De Christenen uit de eerste eeuw hebben dit begrepen. Het gezamenlijke feest is al aangebroken, maar het wordt nog niet als zodanig beleefd en gevierd. Ik bedoel dit: Joden, Christenen, heidenen en Islamieten hebben nog niet door dat het hun gezamenlijke feest is! En dat zij het daarom ook gezamenlijk horen te vieren.

Dit is ook de grote zorg van Paulus, als hij in Romeinen 9 verzucht: “Ik heb een grote smart en een voortdurend hartzeer.” Paulus zelf is er zeker van, dat de Messias is gekomen en de Messiaanse eindtijd is aangebroken. Daarom jubelt hij het uit: “Ik ben er zeker van dat niets ons kan scheiden van de liefde Gods, welke is in Christus Jezus onze Heer.” Tegelijk ook is hij er zich van bewust, dat er aan die jubel nog iets ontbreekt: Israël doet niet mee. Daar is hij verdrietig over. Het is een pijnlijke wonde, waaraan ook wij als Gemeente lijden. Het is een groot gemis, dat we niet sámen kunnen optrekken, Joden en Christenen in ieder geval. Paulus zelf is uit het Joodse volk. Maar vooral ook om Christus’ wil doet het hem pijn. Want ook Christus was uit dat volk. En daar getuigt hij van in zijn brief aan het heidense Rome. Hij heeft hartzeer om Israël. Natuurlijk als Jood, maar vooral ook als Christen. Hij ziet achter Israël Israëls God. Het dierbaarste wat hij bezit en wat ook de Gemeente in Rome bezit is toch het vertrouwen in God, en dat is Israëls God.

Het gaat niet alleen maar om de toekomst van Israël en het gezamenlijke vieren van het heerlijke feest van Gods liefde. God Zelf staat op het spel: Zijn betrouwbaarheid en daarmee de waarheid van het Evangelie. Alles toch, wat God gesproken en wat Jezus gedaan heeft komt in de lucht te hangen, als het niet aan Israël zichtbaar wordt. Israël is toch het uitverkoren volk van God, dat God liefheeft als Zijn liefste kind. Daar in Israël ligt daarom ook ons stamhuis. Wie dan ook Israël laat vallen is bezig de tak door te zagen waarop hij zelf zit.

Dat zou iedereen moeten bedenken, die vandaag zo hard en onbarmhartig zijn oordeel klaar heeft over Israël.

Is God werkelijk de God van Israël en daarin de levende God of niet? Is dat niet het geval, dan is alle dienst van het Evangelie ook humbug. Al die vragen gaan door Paulus heen en zij bewegen ons in deze tijd meer dan ooit. Daar had hij hartzeer van, dat moeten wij ook hebben. Het gaat daarbij niet zo zeer om de Israëlvraag (het recht van bestaan en zo), maar om de Godsvraag.

Als wij ons tegenwoordig veel bezig houden met het bestaan van God en het geloven in God en het ontstaan van de wereld, dan kan dat nooit buiten Israël omgaan. Daarom houdt Paulus zo van Israël, omdat het hem God heeft leren kennen en liefhebben. Hij zou er zijn leven voor over hebben om Israël voor Christus te winnen.

Gelukkig voelen velen vandaag nog zo. Vanuit die liefde hebben velen in de oorlog hun leven in de waagschaal gesteld om Joden te herbergen. Die liefde voor het volk van God maakt het ons ook zo moeilijk om het grote vraagstuk van Israël en de Palestijnen te doorgronden en daarin solidair te kunnen blijven met Israël. Wij hoeven daarin Israël niet te verheerlijken, want het is een zondig volk net als wij. Maar het is wel Israël! Het volk van Gods beloften! Het volk, dat niet uit zichzelf voortreffelijk is, maar dat de geschenken van God heeft ontvangen, als volk van God. Zo kan Paulus zeggen: “Hunner is de aanneming tot zonen en de heerlijkheid en de verbonden en de wetgeving en de eredienst en de beloften.” Dat geldt nog steeds. Laten we dat toch beseffen!

Laat de Kerken daar eindelijk ook eens ernst mee gaan maken. Twee duizend jaar heeft de Christelijke Klerk Israël geen recht gedaan: pogroms, kwaadsprekerij, vervolging en Holocaust. Er is geen enkele reden om vanuit ons superioriteitsgevoel Israël uit de hoogte te behandelen, alsof wij Israël zijn, het nieuwe Israël (de vervangenstheorie) en zij maar Joden. Dit moet met nadruk gezegd worden, want telkens steekt het antisemitisme z’n kop op. Is het de ene keer een antisemitische preek van een dominee, wordt een andere keer Ajax voor “de Joden” uitgemaakt en krijgt weer een andere keer de Joodse wijk in Antwerpen het te verduren. Antisemitisme in velerlei vormen, het ligt op de loer. Israël is door de eeuwen heen veelal beschouwd als het volk, dat Christus aan het kruis heeft gebracht.

Maar Paulus spreekt heel anders over Israël. Hij lijdt pijn om zijn volk. Hebben wij dat ook, als Israël van alle kanten wordt bekritiseerd en aangevallen? Als we het op het politieke vlak niet eens kunnen zijn met het huidige Israël, laten we dan toch bedenken dat dit volk voor het eerst Gods heerlijke beloften heeft ontvangen en dat uit dit volk de Heiland is geboren. “Uit hen is de Christus, die is boven alles God te prijzen tot in eeuwigheid. Amen.” Wat een geweldig getuigenis geeft Paulus hier. Niet voor niets zegt hij er “Amen” op, wat betekent: het is zo, wis en zeker!

De verbondenheid van de Gemeente met Israël is zo zeker, dat er alleen maar “Amen” op gezegd kan worden. Daarom staat het ook prominent in de kerkorde van de PKN. Er zijn wel mensen, die dat er uit hadden willen hebben vanwege het agressieve gedrag van Israël in Libanon. Maar gelukkig is de Synode verstandig geweest en heeft het ingezien dat dit onwrikbaar is, de verbondenheid van de Kerk met Israël.

Laten we als Gemeente dagelijks voor Gods volk bidden. Israël mag een vervallen hut lijken, maar God zal hem weer opbouwen. Aldus de profeet Amos.

Amen.

“Wetende, dat hij weinig tijd heeft.” (Openbaring, 12, 12b)
“Hij, die gelooft, haast niet.” (Jesaja 28, 16c)

Wij hebben vandaag een preek over de duivel en ons zelf. Van de duivel wordt in Openbaring gezegd, dat hij weinig tijd heeft. Van ons staat in Jesaja, dat de gelovige geen haast heeft, dus alle tijd heeft.

Wat weten we eigenlijk van de duivel af? Niet veel. Er wordt dan ook nog maar zelden over gepreekt. Sommigen houden hem voor een bangmakertje van de kerk. Als we denken aan wat er allemaal van de duivel gezegd wordt: zijn macht, zijn geniepigheid, zijn onvoorspelbaarheid, dan begrijp je ook niet waarom God hem zijn gang laat gang. Dat er een geestelijke macht is, die helemaal tegen God is gericht en afbreekt wat Hij heeft opgebouwd, je kunt het niet begrijpen. En alles in je verzet zich daartegen! Toch spreekt de Bijbel over deze macht. Hij is de grote tegenstrever, de diabolos, die alles uit elkaar gooit en altijd dwars ligt. De duivel en zijn macht worden in de Bijbel heel ernstig genomen. En wij zouden dat ook meer moeten doen!

Gelukkig zit daar ook een kant aan, die het ons gemakkelijker maakt om over de duivel of Satan (of hoe je hem ook maar noemen wilt) te spreken. Dit: dat de duivel overwonnen is! Behalve in Genesis 3, de Paradijsgeschiedenis, waar de duivel en zijn macht voor de mens onweerstaanbaar lijken. Maar verder overal in de Bijbel is Satan er nog wel, maar tijdelijk en als ’t er op aan komt machteloos. Hij kan nog geweldig te keer gaan, maar moet tenslotte het loodje leggen. Door Jezus Christus is hij tenslotte volkomen verslagen. Satan is nog machtig op aarde, maar machteloos in de hemel. Daar is hij uitgegooid. Hij heeft dus zijn grote beperkingen. En dat is voor ons een grote troost. Daar mogen we kracht uit putten om tegen hem te strijden!

De oude apostel Johannes beschrijft in Openbaring 12 een vrouw – dat is de Gemeente – die een kind krijgt: dat is Jezus Christus. Met zijn geboorte komt er een eind aan het lijden en zuchten van Gods volk. Dit kind zal de Heer van allen wezen. Maar dan verschijnt aan diezelfde hemel een ander, vreselijk teken: de draak, die het firmament in wanorde brengt en het op het kind gemunt heeft. God laat het echter niet gebeuren. Hij redt het Kind en heeft er een grote bestemming voor. Het Kind wordt weggerukt tot Zijn troon en aan de vrouw wordt een schuilplaats gegeven in de woestijn. Hier ontvangt zij 1260 dagen het goddelijke manna. Intussen trekken de hemelse legermachten ten strijde tegen de draak. Hij wordt uit de hemel geworpen op de aarde. En in de hemel wordt de lofzang gezongen.

Maar die op aarde wonen, krijgen het hard te verduren. “Wee de aarde en de zee, want de duivel is tot u neergedaald in grote grimmigheid, wetende dat hij weinig tijd heeft” (vers 12). De duivel heeft het Kind niet gekregen. Jezus is staande gebleven bij de verzoeking in de woestijn, tot drie keer toe. Hij is uit de doden opgewekt en heeft daarmee het sterkste wapen van Satan, de dood, weerstaan. De duivel kan de vrouw niet doden, de Gemeente, de poorten der hel zullen haar niet overweldigen. Maar wee die mensen, die hij dan op zijn weg ontmoeten zal, want hij gaat om als een briesende leeuw. Hij is razend, omdat hij weet dat hij nog maar weinig tijd heeft. Hij is in tijdsnood! Zo is er hoop voor al die mensen, die de aanslagen van de duivel moeten doorstaan. Het zal niet lang meer duren! Voor ons waarschijnlijk nog veel te lang, en toch in Gods plan is zijn tijd nog maar kort. Wij zijn niet tegen hem opgewassen, maar de Here Jezus heeft hem wel verslagen. Het is een D-day geweest. U weet wel: zo’n dag als van de landing in Normandië in 1944, toen in feite de oorlog werd beslist. Het zou nog wel een jaar duren, voordat de eindoverwinning kon worden binnengehaald. En in dat jaar is er veel ellende gebeurd, wat velen het leven heeft gekost. Maar toch… het einde was nabij! Zo is het ook met het werken van Satan: hij is reeds overwonnen, op Golgota, maar hij kan nog flink te keer gaan tot de eindoverwinning behaald zal zijn, op de laatste dag.

De duivel heeft een kleine tijd, het is die tijd waarin we Jezus niet zien.

We spreken wel van de “tussentijd”. Het lijkt al zo lang te duren. Twee duizend jaar! En we vragen soms wat geïrriteerd: hoe lang moet dat nog duren? Zal het ooit nog wel komen? Dan antwoordt Gods stem uit de hemel ons: stil maar, wees maar gerust, een kleine tijd nog! Ons valt het wachten en lijden in de tussentijd zo lang, elke dag duurt wel duizend jaar! Maar alle tijd waarin Satan raast en tiert wordt in de Bijbel toch gewoon een “kleine tijd” genoemd. Bij God zijn duizend jaren als één enkele dag. Dat weten we toch?

Maar ook het omgekeerde is waar: bij God is één dag als duizend jaar. Ook God tilt zwaar aan die tussentijd, waarin de duivel zo veel vernietigt van Zijn werk. Hij lijdt met ons mee, die zo zwaar beproefd worden. Maar ten diepste is de tijd kort en zijn wij in de laatste dagen. Er is een eind gesteld aan de macht van de duivel. Dat mogen wij weten. “’t Sal hier haast zijn gedaan!” Daarom moeten wij waken en bidden, midden in de van de duivel bezeten wereld. Want hij gaat tekeer, zijn woede wordt heviger naarmate zijn tijd korter wordt. Wij kunnen hem te weer staan met Gods hulp, wetend dat er eens aan eind aan al dat lijden komt.

En nu onze tweede tekst: zij die geloven haasten niet. Het is een gevleugeld woord geworden voor mensen, die het wat rustig aan doen. Maar zo is het natuurlijk niet bedoeld! Het gaat om diepere dingen, om de geestelijke houding van een gelovig mens. De Gemeente is de eeuwigheid beloofd! En wie gelooft, staat al in die eeuwigheid, hij hoeft zich niet te haasten. De duivel moet hard opschieten, wil hij nog iets bereiken. Maar wie gelooft, heeft geen haast, want het is alles voor hem volbracht! Wij leven met een eindeloze toekomst vóór ons. Het is geweldig geen haast te hoeven hebben, in een wereld, waarin alles en iedereen haast heeft. We spreken niet voor niets van “onthaasten”. Wat is het fantastisch, wanneer je je niet meer zo druk hoeft te maken over van alles en nog wat. “Ik moet dit nog doen en dat, o ik heb ’t zo druk! Druk druk en nog eens druk!” Wat is het schitterend, wanneer je je niet meer zenuwachtig hoeft te maken over je toekomst, de dood die onherroepelijk komt, of ziekte en handicap als einde van je werkzame leven. Wij hebben tijd. God schenkt ons die tijd, zelfs door de dood heen.

Ik weet wel, het is allemaal gemakkelijker gezegd dan gedaan. Wij verkeren immers in de woestijn. En daar kan het heel erg zijn, je wordt belaagd aan alle kanten. Maar God heeft ons midden in de woestijn toch een plaats bereid, waar we veilig kunnen wonen. Daar is het Kind van de vrouw geweest, daar mocht de vrouw zich veilig weten onder Gods hand. Wij worden midden in de woestijn gevoed door God zelf, met Zijn manna. Daar kunnen we het dan wel uithouden, terwijl de storm over ons heen raast. Wel worden we er door beangstigd, maar het geloof houdt ons vast: het zal niet lang duren, en wij hebben de tijd.

Wie gelooft, die zal niet haasten.

Satan zal proberen ons van God af te brengen, lichaam en goed zal hij grijpen. Hij zal pijnigen en doden. We zien het overal om ons heen en ook in eigen leven. Maar Luther wist het zo al onder woorden te brengen: “Neem goed en bloed ons af, het brengt u geen gewin, wij gaan ten hemel in en erven Koninkrijken”. Wij staan onder Gods geleide. Hij voedt onze geest met Woord en sacrament, met de bijstand van de grote Trooster, de Heilige Geest. En daarom kunnen wij gerust zijn en hebben wij geen haast.

Wij hoeven ons ook niet druk te maken over alles wat we in het leven nog moeten doen. Soms denk je wel eens aan de weinige jaren, die je nog resten. Als je ouder wordt zie het levenseinde steeds dichter nabij. En je vraagt je af: wat kan ik, wat moet ik nog doen? Hier kunnen we van Paulus nog iets leren. Hij reist met de grootst mogelijke snelheid door het Romeinse rijk en sticht overal Gemeenten. Toch ook vindt hij tijd om ergens jaren te blijven, indien het nodig is, zoals in Efeze en Korinte. En tussendoor zit hij nu en dan in de gevangenis, doorwerkend aan vele brieven. Toch altijd rustig en zeker van zijn zaak. Geen paniek! Want de Heer is met ons. Zo heeft Paulus dat de Gemeenten in zijn tijd voorgehouden. En dat geldt nog steeds. Paulus heeft een begin gemaakt met het Gemeentewerk, anderen hebben het voortgezet. In de Middeleeuwen hebben generaties achter elkaar aan de grote kathedralen gebouwd, soms wel honderden jaren.

Wij mogen toch weten, dat niet wij het volbrengen, maar Hij. Wij zijn medewerkers in Gods Rijk, hooguit zaaiers, beginnelingen, maar Hij schenkt de wasdom, Hij schenkt de kroon op het werk. Wij komen met al ons werken nooit klaar, een leven is te kort, maar het hoeft ook niet, Hij maakt het wel af, Zijn genade gaat door van geslacht tot geslacht! En lang vóórdat de Gemeente haar weg heeft afgelopen, komt Jezus wéér. In die tussentijd kunnen we alleen maar waken en bidden en ons best doen, levend uit de hoop, strijdend tegen de duivelse machten. Wij moeten een lichtend licht zijn in de duisternis van onrecht en schuld, brood om te eten voor allen die hongeren, en levensdrank voor hen die van dorst omkomen. Het is stug doorgaan, net als Paulus deed. De Gemeente kan “haasteloos” zijn, ieder van ons mag dat ook. En dat is een geweldige zegen! En dan mag het er wel eens op lijken, dat we “achter” lopen of “ouderwets” zijn, maar wat geeft dat? We hoeven toch niet zo nodig met dat haastige gedoe van Satan mee te doen? Wie gelooft haast zich niet! Want het komt allemaal wel goed! Dat is ons beloofd. Het is een vaste belofte voor mensen, die door Satan worden opgejaagd. Houdt die belofte vast! En leeft daaruit in rust en vrede.

Alle dingen hebben tijd, maar God’s Woorden eeuwigheid!

Amen

Lukas 5, 19

“En toen zij geen gelegenheid vonden om Hem binnen te dragen, vanwege de schare, gingen zij het dak op.”

 Lukas 5 verplaatst ons naar Kapernaum. Jezus is daar in een huis, in een nauwe straat vol met nieuwsgierige mensen. U kent dat wel. Met uitgerekte halzen kijken ze toe en met de ellebogen werken ze zich naar voren om toch maar vooral niets te hoeven missen. Dan ontstaat in de achterste rijen een kleine opschudding. Wat is dat nou weer? Geërgerd kijken de mensen om. Zij zien vier mannen, die een matras dragen. Daarop ligt een ‘geraakte’, iemand die door een beroerte getroffen was, helemaal verlamd. Hij had zich eigenlijk al met zijn droevig lot verzoend. Wie zou hem ook nog kunnen helpen? Toen kwam het gerucht naar Kapernaum, dat er iemand was die dat wel kon. Een zekere rabbi Jezus. Hij was in aantocht en al ergens gesignaleerd. Een straaltje hoop begint te gloren in het hart van de ongelukkige. En vier vrienden van hem spreken hem moed in. Ze laten het niet bij woorden, maar gaan over tot daden. Het zijn deze mannen, die de mensen zien aandringen in de achterste rijen. “Ach, ga even opzij, laat ons er even door, toe nou mensen!” Enkelen wijken terug. Ze willen hun plaatsje wel afstaan voor zo’n arme man. Maar de meesten blijven onwrikbaar op hun plek. Hebben ze dan geen medelijden?

Ach, in de massa telt de enkeling niet. Dan doen mensen dingen, waarover zij zich later schamen moeten. We zien dat ook in gevallen van zinloos geweld. De mensen kijken toe en grijpen niet in. De massa kent geen medelijden, is ongevoelig en bikkelhard. We zien dat in oorlogen, op het voetbalveld en bij verkeersongelukken. Mensen kunnen zo hard zijn en doen gauw mee met de massa. Dat ervaren nu ook die vier vrienden, Er is voor hen eigenlijk geen plaats. Zo ervoeren dat ook Jozef en Maria, toen zij in Bethlehem aankwamen. Geen plaats voor hen in de herberg! Een harde wereld, die een hoogzwangere vrouw in de kou laat staan. Een wereld, die geen doorgang verleent aan een ongelukkige verlamde man. Veel gehandicapten moeten dit ook vandaag nog ervaren. Sta je in je scootmobiel op je vrouw te wachten, krijg je te horen: “U staat wel in de weg, meneer!” Degene die dat zegt heeft gelukkig nog gezonde benen en kan gemakkelijk een paar stapjes omlopen. Gelukkig zijn er ook andere mensen, die behulpzaam zijn en voor je de deur open houden. Maar voor die vier vrienden leek het wel alsof de deur voor goed dicht was.

Daar, tien pas verder, staat Jezus. Ze kunnen Zijn stem al horen. Maar ze kunnen niet bij Hem komen. Wat moeten ze nou? Omkeren? Maar dan zien ze het ongelukkige gezicht van hun vriend. Nee, ze moeten verder, hoe dan ook! Ze staan voor de buitenmuur en zien dat smalle trapje naar boven, zoals de oosterse huizen dat hebben om op het dak te komen. Het is maar enkele stenen breed. In je eentje lukt dat wel, maar met z’n vieren? En dan ook nog met een soort brancard? Maar het is hun enige kans! En daar gaan ze, tree voor tree omhoog. Mat de verlamde man hoog boven hen uit op sterke armen gedragen. De mensen kijken verschrikt om. Anderen lachen en spotten. Maar het lukt ze, die vrienden. Ze komen boven. En al gauw zien we de matras met de verlamde man aan vier touwen dwars door het dak naar beneden zakken. Pal voor de voeten van Jezus. Wat waren die mannen gemotiveerd en betrokken! Daar komt het blijkbaar op aan, bij alles wat we voor elkaar doen.

“En toen zij geen gelegenheid vonden hem binnen te dragen, gingen zij het dak op.” Die mannen doen het onmogelijke! Waar geen weg is, zoeken ze een weg. “Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan!” Hun verstand zegt: maar dat kan toch niet. Toch doen ze het. Waar halen ze die kracht vandaan? Uit hun hart. In hun hart stond het vast: nu of nooit. Het is het goddelijke moeten tegenover het menselijke niet-kunnen. Iets wat u zelf in uw leven ook wel eens heeft ervaren. De weg van die vier mannen kan immers ook de weg van een enkele mens zijn, de weg van u en mij. Soms gaat het niet meer langs de gewone weg in je leven, je geloofsleven. Zo lang het pad effen is, gaat het nog wel, dan kost het ook geen moeite te geloven en te bidden en naar de kerk te gaan. Maar als de slagen komen, als de zekerheid gaat wankelen, dan wordt ons opeens duidelijk dat de weg naar Christus is versperd.

Hoe komt dat toch? Wat, wie staat er tussen ons en de Heiland in? Misschien staan we onszelf wel in de weg. Onze hoogmoed, onze ijdelheid, ons egoïsme. Wij zijn net als die mensen, die de weg voor de verlamde man versperren. En wij maar zeggen: opzij, opzij, laat mij er door, maar ze gaan niet opzij. De weg blijft versperd, En dan lopen we het gevaar het maar op te geven, het helpt toch allemaal niets. Er is geen doorkomen aan. En we blijven aan de kant staan, we blijven toeschouwers net als die mensen van toen. Zij ervaren niet, hoe de Heiland de hand op hen legt en zegt: uw zonden zijn u vergeven.

Maar, zult u zeggen, wat kan ik meer doen dan bidden? Ja, dat is goed, maar krijgt je leven daardoor ook verandering, een nieuw perspectief? De Heiland zegt: bid en gij zult ontvangen. Maar wat moet ik daar nu mee? Ik bid en ontvang niet, ik wil en ik kan niet. Zou de waarheid niet zijn, dat ons bidden vaak geen ‘bidden’ is en ons willen vaak geen echt ‘willen’.

Willen we wel veranderd worden? Ik denk het niet. Het gangbare leventje is ons daarvoor nog te lief. We kiezen meestal de gemakkelijkste weg. We bidden wel om vergeving van onze zonden, maar hebben niet de moed en de kracht om tegen die zonden te strijden. Is ’t dan gek, dat we niets van verandering in ons leven merken? God verandert mensen, zeker dat kan, maar die mensen moeten ’t wel willen! Het zó willen, dat ons willen zich uit in gebed en strijd. Een gebed zonder inspanning van je zelf is alleen maar een opsomming van woorden, holle woorden, die niet beklijven. Kortom: ons bidden is daarom zo ijdel en krachteloos, omdat het geen “werken” is. Niet voor niets is het christelijke slogan: Ora et Labora, bid en werk. En de apostel Jacobus houdt ons voor, dat geloof zonder werken waardeloos is. Wezenlijk bidden is zwaar werken, zo zwaar als dat van die vier mannen, die met hun zware last tegen het dak opzwoegen. Ja, die mannen bidden! Elke beweging, elke zenuw, elke spier in hen bidt: Heer, help ons, Heer ontferm U!

En  de Heer ontfermde zich. Hij zegt: Uw zonden zijn u vergeven. En de man was genezen en stond op van zijn bed. Dat is werkend bidden en biddend werken. Zó werken, dat ons werken bidden is. En zó bidden, dat ons bidden werken wordt. Dit is de weg van de mens naar God! Daar zit een “heilig moeten” achter, het niet opgeven. God ook aan Zijn belofte houden, dat Hij ons helpen zal. Paulus zegt in de Romeinenbrief dat hij alle dingen vermag door Christus die hem kracht geeft. Maar dat betekent niet, dat hij zelf niets hoeft te doen! Integendeel: het motiveert hem om flink aan te pakken. Soms er op of er onder. Maar altijd vanuit het heilige moeten, dat ook kunnen wordt. Als het moeten er is, zal met Gods hulp ook het kunnen er zijn. Het is Christus zelf, die ons alle dingen doet vermogen.

De vier vrienden hebben ons dat vanmorgen laten zien. Daarom: het dak op!

Amen.

Mattheüs 5

We kennen allemaal de Bergrede, die begint met de Zaligsprekingen:
Zalig de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven;
Zalig de barmhartigen, want hun zal barmhartigheid geschieden;
Zalig de reinen van hart, want zij zullen God zien;
Zalig de vredestichters, want zij zullen kinderen Gods genoemd worden;
Enz…

We weten ook, dat het in de Bergrede om gerechtigheid gaat en liefde en volmaakt zijn. Je zou zeggen: als je ’t weet, doe ’t dan! Ja, maar dat is nou juist het moeilijke. We schieten er in te kort en weten ook vaak niet HOE je ’t moet doen.  Kortom: de praktijk van ons Christen-zijn komt niet overeen met wat wij weten en geloven. Leer en leven liggen soms erg uit elkaar, niet alleen in ons eigen leven maar ook in de omgang met elkaar in de Gemeente. Laat ik beginnen met nog even iets te zeggen over de Bergrede, waarin Jezus Zelf ons toch voorgehouden heeft, hoe wij moeten leven. Centraal daarin staat de tekst uit Mattheüs 5 vers 48:

“Gij dan zult volmaakt zijn, gelijk uw hemelse Vader volmaakt is.”

Je zou zeggen, en menigeen zegt dat ook: “Dat kan toch niet! Dat is niet voor het gewone aardse leven bestemd, dat kan alleen slaan op een toestand van volmaaktheid in een hiernamaals.” Toch is dat niet zo. Het is echt bedoeld voor u en voor mij in het hier en nu. Dat gaan we zien, als we ’t woordje ‘volmaakt’ eens bestuderen in de grondtekst, het hebreeuwse ’tamien’. Dat betekent eigenlijk ‘uit een stuk’. Dit woordje komt in Genesis voor bij Noach en Abraham. Van beiden wordt gezegd, dat zij ’tamien’ waren. De Statenvertaling vertaalt het met ‘oprecht’, de NBG-vertaling vertaalt het met ‘onberispelijk’. Maar Buber, de beroemde joods-christelijke filosoof, vertaalt hier met ‘ganz’, geheel, uit een stuk. “Noach war ein ganzer Mann.” En Luther vertaalt bij Abraham met ‘fromm’. God zegt tot Abraham: “Wandel voor mijn Aangezicht en wees tamien.” “Sei fromm”, zegt Luther. Buber vertaalt hier: “Sei ganz”. En waren zij dat ook, Noach en Abraham en al die andere hoofdfiguren uit de Bijbel, waren zij ook vroom en onberispelijk en uit een stuk?

Nee, bepaald niet. Denk maar eens aan David en Bathseba. Zij waren zeker niet feilloos. Maar wel blijven zij -soms met een diepe val- mensen met een in wezen onverdeeld hart: hun hulp is van de Heer! Met Hem staan ze in verbond. Van Hem moeten ze ’t hebben, op Hem is hun leven gericht. Kijk, en dat wordt nu bedoeld met ‘volmaakt’. Het is doelgericht, gericht op Hem, van Wie je ’t hebben moet. Jezus zegt: “Jullie zullen tamien zijn -doel gericht (en dat ondanks falen en vallen!)- in het volbrengen van Gods wil, op weg naar Zijn Koninkrijk. Barmhartige mensen “zoals uw hemelse Vader is, die zijn zon laat opgaan over bozen en goeden en het laat regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen.”

Daarom komen we gelijk bij dat andere centrale begrip in de Bergrede en in de hele Bijbel: gerechtigheid. Wat wordt daar nu precies mee bedoeld? Het had zeker in het joodse denken te maken met -wat wij ook zo kennen- : voor wat hoort wat, met gelijke munt betalen, gelijk oversteken. Als A een oog van B vernielt, is het recht, dat B ook een oog moet missen. Oog om oog, tand om tand. Dat klinkt hard, maar was ’t toch niet. Er waren genoeg volken, waar ’t anders toeging: niet één oog, maar twee ogen enzovoort. Zo kon door bloedwraak een hele gemeenschap uitgeroeid worden. Zo moest het bij Israël niet zijn! Het was dus een sociale maatregel: het oog om oog en tand om tand.

Maar voor Jezus is dit niet genoeg. Hij zegt: “Als jullie gerechtigheid niet overvloedig is, meer dan die der Schriftgeleerden en Farizeeën, zul je het Koninkrijk der hemelen beslist niet binnengaan.” Het gaat Hem dus om ‘overvloedige gerechtigheid’. Een overmaat van. Niet gelijk oversteken, maar méér doen dan het gewone. Wie zich in zijn leven richt op God, en dat toch betekent ‘volmaakt zijn’, kijkt niet naar wat recht is volgens de weegschaal, maar doet gewoon wat zijn hart hem ingeeft, uit overvloed en genade, zoals God ook zijn zon laat opgaan over bozen en goeden. Als voorbeeld noemt Jezus de houding tegenover een vijand: “Slaat iemand u op de rechterwang, keer hem ook de andere toe.” Bij Lukas staat gewoon “wang”, niet “rechterwang”. Zou zo’n uitspraak niet betekenen, dat je je houding niet moet laten bepalen door het gedrag van je tegenstander, maar vanuit God, op wie je je richt? Wij hoeven niet persé te doen wat de ander doet, maar mogen handelen in vrijheid, een vrijheid die ontstaat doordat je weet, dat uiteindelijk niet jij zelf je hebt te handhaven, maar dat achter jou de Vader staat. Kijk, dan kun je ook meer doen dan het gewone, meer ook dan van jou verwacht kan worden.

Jezus noemt nog een ander voorbeeld: “Want als je liefhebt wie jou liefheeft, wat is dan je verdienste?” Als je je best doet voor iemand, die voor jou zijn best doet – wat zit daar voor verdienstelijks aan? Doen de handige jongens in het zakenleven dat onderling ook niet? Een erg actuele tekst, denk ik. Want op het “groeten wie ons groeten” is ook een stuk van ons leven en van onze maatschappij geënt. Veel van ons leven is gebaseerd op het weegschaalmodel: voor wat hoort wat. Neem bijv. het sturen van ansichtkaarten in de vakantie en de Kerst- en Nieuwjaarsgroeten. Je stuurt ze naar de bekenden, van wie je ook iets terug verwacht. Overvloedige gerechtigheid zou zijn, dat je ze juist stuurt aan hen, die je niet zo lief zijn of die niets terug kunnen doen. Jezus zou dit gedaan hebben. Hij was zo ‘anders’ en moedigt ons aan ook ‘anders’ te worden. Hij zegt: begín maar met geven, wacht niet af. Als jij begint met geven, zal de ander niet achterblijven en je “een goede, gedrukte, geschudde en overlopende maat in je schoot terug geven.” (Lukas 6:38)

We stappen af van de Bergrede en kijken verder naar het leven zelf van Jezus. Het eerste, dat ons opvalt, is zijn ‘zachtmoedigheid’. Die houdt Hij ons ook voor, in Matth. 11 vs. 29: “Leert van Mij, want ik ben zachtmoedig en nederig van hart.”

Die houding heeft Hij ons voorgeleefd, bij alles wat Hij deed of sprak, met name ook in de omgang met ruw volk, kansloze armen, randfiguren uit de samenleving, verstotenen en verachten. Hij is zachtmoedig en scheldt niet terug, als er op hem gescholden wordt. Hij verdraagt laster en spot en onrecht en geeft zich vrijwillig over aan een schandelijke terechtstelling. Hij wordt gekruisigd en bidt voor zijn beulen. Hoe groot is het leed, dat Hij geleden heeft, maar groter nog is de zachtmoedigheid waarmee Hij alles verdraagt.

Zo is zijn leven in overeenstemming met zijn Woord uit de Bergrede. Woord en daad vloeien bij Hem ineen. “Gij hebt gehoord, hoe tot de ouden gezegd is: oog om oog en tand om tand. Maar Ik zeg u de boze niet te weerstaan, doch wie u een slag geeft op de rechterwang, keer hem ook de andere toe; en wil iemand met u rechten en uw hemd nemen, laat hem ook uw mantel… Gij hebt gehoord, hoe er gezegd is: Gij zult uw naaste liefhebben en uw vijand zult gij haten. Maar Ik zeg u: heb uw vijanden lief en bid voor wie u vervolgen.” (Matth. 5, 38-43).

Hoe bracht Jezus deze leer in de praktijk!

Toen Hij op weg was naar Jeruzalem en zijn discipelen vooruit zond naar een Samaritaanse stad om voor onderkomen te zorgen, toen wilden de Samaritanen Hem geen onderdak verlenen, ze waren immers Joden – en u weet: Samaritanen en Joden, dat was water en vuur. Jakobus en Johannes, de kopstukken van het gezelschap, waren woedend en zeiden: “Heer, wilt u dat we zeggen dat vuur van de hemel neerdale om die stad te verwoesten?” Maar Jezus hield zijn leerlingen terug : “Jullie weten niet wat je zegt… de Mensenzoon is niet gekomen om zielen te verderven, maar zielen zalig te maken!” En zo zien we ook zijn zachtmoedigheid tegenover de Farizeeën en de tollenaren, zelfs tegenover Judas, de verrader, en Petrus, die Hem verloochende.

Die zachtmoedige houding van Jezus leeft in de Zijnen voort.

Zo zien we Stefanus, de eerste christelijke martelaar, bedolven onder de stenen van zijn vijanden, maar staande met zijn handen tot God omhoog en met de bede op zijn stervende lippen: “Heer, reken hun deze zonde niet toe.” (Hand. 7, 58) Het is dan ook geen wonder, dat Paulus deze levenshouding aan zijn Gemeenten voorhoudt. Elke brief van hem roept daartoe op. Zo bijv. in Galaten 5: “Maar de vrucht van de Geest is liefde, blijdschap, vrede, lankmoedigheid, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid, zelfbeheersing.” Het volmaakt zijn, in de zin van “gericht zijn op God”, de overvloedige gerechtigheid en de zachtmoedigheid, die Jezus uitstraalt en Paulus ons voorhoudt, hebben alles te maken met de liefde van God, die een zondig mensenkind mag kennen en beantwoorden. Een liefde, die bereidt is tot het offer en tot zelfverloochening. In 1 Kor. 13 beschrijft Paulus deze liefde:

De liefde is lankmoedig, zij kan veel verdragen.

Dat wordt duidelijk in de omgang met elkaar, in het huwelijk bijv., in de relatie tussen man en vrouw, tussen ouders en kinderen. Wij zeggen wel eens: hoe kan die vrouw dat verdragen, als zij een moeilijke man heeft; of: hoe houdt die man het bij zo’n vrouw uit! Ja, hoe kan dat? Dat is de lankmoedigheid der liefde, die veel verdragen kan!

De liefde is goedertieren, betoont zich vriendelijk, welwillend en inschikkelijk.

Dat kan niet anders betekenen dan dat de liefde tijd en ruimte vrijmaakt voor de naaste. De liefdeloosheid zegt: ik heb geen tijd voor u, er is geen plaats voor u. Zelfs in de Gemeente, in de samenkomst kom je dit tegen: dat er geen plaats is voor de ander, dat de ander zelfs van zijn plaats wordt afgejaagd. Maar wie leeft uit de verwondering, dat God tot onwaardige zondaren zegt: “Er is plaats bij mij, ook voor jou…” die kan niet anders dan goedertieren en inschikkelijk zijn voor een ander, ook als het je niet goed uitkomt of als je er helemaal geen zin in hebt.

De liefde is niet afgunstig.

Kunt u ook de zon in het water zien schijnen? Jaloezie is het grootste kwaad, dat tussen mensen bestaat. Het is de bron van verwijdering tussen broers en zusters, meerderheden en minderheden, het ene Gemeentelid en het andere. Wat is dat erg! Terwijl we toch allemaal uit Gods hand leven en leven moeten! Wie uit Christus leeft, kan echt blij zijn over het geluk van anderen en kan genieten van de talenten, die God aan anderen geschonken heeft, zonder jaloers te zijn.

De liefde praalt niet, zij is niet opgeblazen….

Zij kwetst niemands gevoel… Hoe makkelijk doen wij dat: een ander kwetsen, uit hoogmoed, praalzucht, opgeblazenheid!

De liefde zoekt zichzelf niet.

Het een zit aan het ander vast. Wie zichzelf zoekt, zal zeker de naaste kwetsen.

De liefde wordt niet verbitterd, zij rekent het kwade niet toe.

Wat is het heerlijk, wanneer je iemand hoort zeggen: “Ach, hij bedoelt het niet zo kwaad!” Terwijl er toch genoeg aanleiding was om zich gekrenkt te voelen. Maar de liefde rekent het kwade niet toe. De liefde telt niet alles op om alles toe te rekenen! Zij legt niet op elke slak zout, maar kan royaal vergeven.

Zij is niet blij over ongerechtigheid, maar zij is blij met de waarheid.

Dat is zeker iets wat we ons moesten aantrekken! Want hoeveel wordt er niet geroddeld over anderen. Vooral als we iemand niet graag mogen, lopen we het gevaar ons te verblijden over zijn ongerechtigheid. Als we zoiets horen, zijn we o zo gauw geneigd te zeggen: “Dacht ik het niet? Ik heb altijd wel gezegd dat hij of zij niet deugde!”

Hoeveel leugens worden er niet verspreid en moedwillig in stand gehouden, ook door ons. Maar de liefde is blij met de waarheid! Opkomen voor de waarheid. Dat is ook opkomen voor de ander, aan wie onrecht wordt gedaan. We houden ons zo gemakkelijk afzijdig, buiten schot. Dan heb je er de minste last van. Maar of het ook de waarheid dient? Laten we ons eens afvragen: “Hoe zou ik in zulke omstandigheden behandeld willen worden?” Ik denk, dat u het heel fijn zou vinden, wanneer een ander voor uw waarheid zou opkomen! En het valt soms zo tegen, wanneer dit niet gebeurt. Ook in de Gemeente, in de samenkomst van zusters en broeders, wil dit wel eens het geval zijn. Wat laat de Gemeente haar leden, juist als ze solidariteit en begrip en haar voorbede nodig hebben, niet vaak in de steek! Wat wordt er geoordeeld, zonder de feiten te kennen. “Oordeelt niet, opdat gij niet geoordeeld worde!” Wat wordt de waarheid niet vaak geweld aan gedaan! Wat is het toch moeilijk om de minste te kunnen zijn!

In Johannes 13 wordt het verhaal van de voetwassing ingeleid door de woorden: “Jezus had zijn discipelen lief tot het einde.” Als Hij zijn discipelen de voeten wast, geeft Hij daarin een teken van zijn vernedering tot slaaf, teken van zijn lijden en sterven als de minste der verlorenen. En dan zegt Jezus: “Ik heb u een illustratie gegeven van mijn lijden en sterven… Van jullie vraag Ik slechts, dat jullie elkaar de voeten wast”. Maar wij wassen onze naaste vaak niet de voeten…maar wel de oren! Jezus had zijn discipelen lief tot het einde, maar wij komen nauwelijks tot een begin toe.

Hoe ga je met elkaar om? Hoe kunnen we Jezus volgen in ons leven? Door volmaakt te zijn, dat wil zeggen: gericht op God, door overvloedige gerechtigheid, door zachtmoedigheid en liefde, die de waarheid dient en de naaste ‘de voeten wast’. Tenslotte ook door dankbaar te zijn en God de eer te geven van je leven. Dankbaar, ook voor de kleine dingen, waar je dan wel oog voor moet hebben. Er is zo veel, dat ons geschonken wordt door God, elke dag opnieuw, en dat in het licht van Gods genade zichtbaar wordt en glans krijgt.

Ik kan het niet beter zeggen dan met de woorden van de dichteres, mevrouw. IJskes-Kooger, uit haar bundel “Een fluit van riet”:

Ik dank U, Here, dat nu net vanmorgen
die bloemenkar hier voor mijn deur bleef staan.
Ik lag al uren met een hoofd vol zorgen,
maar die zijn nu voorlopig van de baan.

Al had ik zelf geen geld om iets te kopen,
ik zag de kleuren, en het rook zo fijn.
Het feit, dat ik nooit meer zal kunnen lopen
leek toen opeens niet meer zo erg te zijn.

Ik dank U ook dat buurvrouw juist eens even
kwam kijken, toen ‘k zo’n zware hoofdpijn had.
Nu kon ze mij dat aspirientje geven,
al is ’t niet veel, het helpt toch altijd wat.

Ik dank U, Heer, dat buurvrouws zoon geslaagd is.
Ze zei het net (daar kwam ze zeker voor).
En dat hij ook nog voor die baan gevraagd is.
Nu gaat hij weg, ik zal hem missen, hoor.

Hij kwam zo af en toe nog wel eens kijken.
Dat gaf me altijd weer een beetje moed.
Hij was de enige, die nooit liet blijken
dat alles gunst is, wat men voor mij doet.

Ik wou maar dat de kinderen kwamen.
Wilt U ze alstublieft eens sturen, Heer?
We hadden ’t vroeger zo gezellig samen.
Nu ze getrouwd zijn komen ze niet meer.

Ik voel me vaak zo eenzaam en verlaten.
Gelukkig Heer, dat U er altijd bent.
Met U kan ik tenminste altijd praten,
omdat U al mijn zorg en pijnen kent.

Ik ben Uw kind, ik mag U vader noemen,
dat maakt me steeds weer blij en rustig, Heer.
Ik dank u nogmaals voor die kar met bloemen.
Ja waarlijk God, vandaag gaat het wel weer!

Wat zijn dat voor mensen, Felix en Drusilla?

Felix was een vrijgelaten slaaf, die door allerlei intriges hogerop was geklommen. Tenslotte was hij zelfs landvoogd van Palestina geworden. Maar zijn slaaf zijn is hij nooit kwijt geraakt.

De beroemde Romeinse schrijver Tacitus zegt van hem, dat hij met alle mogelijke wreedheid en wellust de koninklijke macht heeft misbruikt. Het is ook hier zoals ons spreekwoord zo treffend zegt: “Als niets tot iets komt, dan kent iets zichzelf niet meer!” Felix dacht niet meer terug aan zijn eigen ellende, de onderdrukking en slavernij. Hij leefde zich uit op het volk in tirannie. Geen wonder, dat dit volk vaak tot verzet kwam. Het werd neergeslagen met veel geweld en bloed vergieten.

En Drusilla? Zij was de jongste dochter van Agrippa I, de opvolger van Herodes. Eerst was zij getrouwd geweest met de koning van Emesa, maar zij verliet hem voor de verleidelijke aanbiedingen van Felix. Een op macht en geld beluste vrouw. Zij was nog wel Jodin, maar van haar voorvaderlijk geloof was weinig over gebleven!

Felix en Drusilla, een mooi paar. En die regeren over het joodse land. Geen wonder, dat het zwarte bladzijden werden in de geschiedenis van Israël. Er heerste wanorde, corruptie, omkoperij. Afpersingen, onrecht en politieke moorden waren aan de orde van de dag. Geen wonder dat het volk in opstand kwam. Geweld tegen geweld. Er vormde zich een beweging van de Sikariërs, de dolkmannen. Op klaarlichte dag staken die hun gehate vijanden neer. Maar dat waren kleinigheden, waarover Felix zich niet druk maakte. Alleen wanneer er een man opstond, die veel mensen achter zich kreeg, greep Felix persoonlijk in.

In dat verband moeten we ook het verhoor van Paulus zien. De apostel werd beschuldigd van oproer, ketterij en heiligschennis. Hij is gevangen genomen en naar Caesarea, de residentie van Felix, gebracht. Maar Felix heeft geen verstand van godsdienstige zaken en hoopt maar, dat Paulus’ vrienden hem voor een behoorlijk losgeld zullen vrijkopen. Maar het gaat anders, want Drusilla gaat zich met de kwestie bemoeien. Als Jodin voelt ze wel belangstelling voor die gevangen Jood. Paulus moet voorkomen, al was ’t alleen maar uit nieuwsgierigheid. Hij krijgt gelegenheid te spreken. Dat is niet zo eenvoudig voor hem. Wat zal hij zeggen? Hij kent die twee, hij weet wie ze zijn en wat voor ergs ze gedaan hebben. Hij kent ook hun macht en weet dat één enkel woord van hen zijn bevrijding of dood kan betekenen. Hij kent ook hun zwakheid: dat zij gevoelig zijn voor vleierij. Hij zou kunnen spreken over de roemrijke weg van Felix en de schoonheid van Drusilla. Ze zouden zich daardoor gestreeld hebben gevoeld. En de apostel zou vrij gekomen zijn om verder te gaan met de Evangelieverkondiging. En daar ging het hem toch om! Waarom zou hij de landvoogd en diens vrouw niet een beetje naar de mond spreken, ter wille van het Evangelie? In elk geval zou hij kunnen vermijden hen te prikkelen en kwaad te maken. Hij weet hoe gevoelig ze voor kritiek zijn. Nee, dat moest ie zien te voorkomen. Hij kon beter spreken over onschuldiger zaken als Gods liefde en de betekenis van Christus voor het geloof en over Gods voorzienigheid. Hij was best in staat een mooie preek te houden en het zo te doen, dat Felix en Drusilla er een zegen uit konden ontvangen. En daarmee zou hij ook zijn eigen vrijlating bereikt hebben.

Maar Paulus doet dit alles niet. Hij is er de man niet na om de waarheid uit de weg te gaan. Jezus had gesproken van de Heilige Geest, die de wereld zou overtuigen van zonde, gerechtigheid en oordeel. Die Geest is het, die in Paulus leeft en uit Paulus spreekt. Paulus kent te goed het leven van die man, tot wie hij spreken moet, om niet over het oordeel te spreken. Uit alles blijkt, dat Felix niet eens meer weet wat menselijkheid en rechtvaardigheid is. Daarom moet Paulus daar wel spreken!

Ook van matigheid zal hij spreken. Felix is zich te buiten gegaan op praktisch elk gebied. Zijn eerzucht en wraakzucht, zijn omgang met vrouwen en overspel zijn berucht. Nergens is hij matig en ingetogen in. Daarom moet de apostel het ook daar over hebben. En hij gaat het hebben over het verkrachten van het recht en het lichtvaardig vonnissen vellen. Met evenveel gemak als hij de schuldige vrijuit liet gaan veroordeelde hij de onschuldige. Hij weet niet eens meer wat een rechtvaardig oordeel is. Daar kan Paulus toch z’n mond niet over houden?

Zo staat daar de apostel tegenover zijn rechters en hij spreekt over rechtvaardigheid, matigheid en oordeel. Als mokerslagen vallen zijn woorden op de schuldige ziel van Felix. De landvoogd wordt onrustig en voelt zich niet op z’n gemak. Drusilla wou ook maar, dat de preek gauw uit was.

Wat zal Felix doen? Schuld bekennen? Maar dan zou hij z’n gezicht verliezen. Nee, hij doet stoer en zegt uit de hoogte: “Ga voor heden heen, wanneer ik nog eens gelegenheid heb zal ik u wel weer ontbieden.” En Paulus wordt weggeleid. Hoe zou ’t toch komen, dat de landvoogd door de apostel in de war was gebracht? Er staat zelfs, dat hij bevreesd werd. Paulus had hem toch niets nieuws verteld? Dat hij bevreesd kon worden, bewijst dat hij nog niet helemaal versteend is. Hij kan nog emotioneel geraakt worden. Maar het proces van verharding is al zo ver gevorderd, dat hij niet meer terug kan. Hier zien we de mens die we ook zelf zo goed kennen. De mens, die toegeeft aan zijn zonde en dan niet meer terug kan. Dat heeft te maken met de traagheid, die in ons zit. Een trein stopt niet direct, maar dendert nog even door. Bij Felix is dat ook zo. Paulus waarschuwt hem, maar zal het nog baten? Kan hij nog remmen? Nee, hij is wel even in de war, maar gaat dan weer over tot de orde van de dag. “Ik zal nog wel eens met je praten, als ik tijd heb.” Het is duidelijk: hij heeft er geen zin in te discussiëren met een man als Paulus, hij laat zich de wet niet voorschrijven.

Paulus zelf heeft zulke momenten ook gekend in zijn leven. Vroeger vervolgde hij de Christenen. Hij ging hevig te keer en de mensen waren bang voor hem. Toen kwam de schok: de ontmoeting met Jezus onderweg naar Damascus. Zo erg, dat hij drie dagen volkomen van slag was. Hij at en dronk niet en was zelfs blind. Zo hard kan het zijn, wanneer de levenstrein tot stilstand komt. Zó sterk is de kracht van de volharding.

Herkent u dat ook in uw eigen leven? Hebt u ook wel eens en misschien wel vaker een waarschuwingsteken gehad? En dat u ondanks dat toch doorstoomde? Omdat het niet de “gelegene” tijd was? Wie kent niet de ogenblikken, dat je even schrikt, maar je direct daarop toch weer vermant en op de oude weg voortgaat? Er is nu eenmaal “gang” in ons leven, een zonde, een onhebbelijkheid, een verkeerde gewoonte, een slechte karaktertrek en wat al niet meer. We willen het eigenlijk niet weten en verzetten ons er tegen, als anderen het ons voorhouden. We willen het niet gezegd hebben, het niet onder ogen zien. En we maken ons er met een opmerking zoals Felix van af: “voor ditmaal genoeg, later maar eens, ga heen…”

Had hij toch maar echt naar Paulus geluisterd, die arme Felix. Het zou van hem een ander mens gemaakt hebben, met Gods hulp, want alleen kun je dat niet. Maar dan moeten we wel ons hoofd voor God willen buigen en met schrik wakker worden uit ons verdorven leven.

Het komt er op aan, dat we letten op de onveilige seinen in ons leven. Het woord van Nathan tot koning David  “Gij zijt die man” was zo’n sein. De Samaritaanse vrouw beleefde ook zo iets, toen Jezus haar de ogen opende. En Petrus, toen Jezus tot hem zei: “Eer de haan kraait…” Het betekende voor hen een ommekeer in hun leven. Niet direct misschien, want ook hun trein denderde nog even door. Je bent niet direct af van je oude zonden. De oude “gang” zit er nog even in. Maar het nieuwe leven breekt langzamerhand door. Het zal meer en meer het oude gaan vervangen.

Dat is de les voor vandaag. Felix en Drusilla moesten daar niets van hebben. U wel?

Amen.

Mattheüs 22, 21b

Het Joodse volk was in Jezus’ tijd onderworpen aan de Romeinen. Voor veel mensen was dat een doorn in het oog. Romeinse soldaten paradeerden door de heilige stad en verontreinigden de gewijde grond. De ouderen onder ons herkennen dat nog wel uit de oorlog. Heidense zeden en gebruiken vonden ingang. Heidens geld met de beeltenis van de keizer ging van hand tot hand. Maar eens zou daar een eind aan komen, geloofden de mensen en hun kerkelijke leiders, als de Messias kwam. Die zou de gehate vijand het land uitjagen! Bij de komst van de Messias dachten zij dus in de eerste plaats aan aardse dingen Aan het geestelijke (dat Gods Koninkrijk zou komen) kwamen zij helemaal niet toe. Hun toekomstvisioen was: een vrij volk onder een eigen Messiaskoning.

Af en toe probeerden ze ’t ook zelf, in een opstand van één van de ondergrondse bewegingen. Maar de Romeinse landvoogd was op zijn hoede. Een bekende groep vrijheidsstrijders was die van de Zeloten. Hun naam betekent “ijveraars”. Men denkt wel eens, dat Johannes de Doper ook daartoe behoord moet hebben en wie weet ook wel enkele discipelen zoals de broers Johannes en Jacobus, die er van droomden eens samen met Jezus op de tronen van Israël te zitten. En wat te denken van een man als Petrus, die een zwaard bij zich droeg, waarmee hij de Romeinse soldaat Malchus te lijf ging? Blijkbaar waren er enkele in de naaste omgeving van Jezus gewapend! De ondergrondse? Het zou best kunnen.

Van Jezus, die rabbi uit Nazareth, hadden ze hoge verwachtingen gehad. Toen Hij optrad en wondere dingen deed zoals genezingen en van vijf broden en twee vissen een massa mensen te eten geven, toen wilden ze Hem maar meteen koning maken. Want als Hij zoiets kon, dan kon Hij beslist nog veel meer! Hij was hun juiste man om het volk in de opstand te leiden tot de vrijheid. Maar al gauw werd duidelijk, dat Jezus daar niet veel voor voelde. Hij wilde Israël wel verlossen, maar niet op die manier. Zijn koningschap was niet van deze wereld. Ja, dat was best jammer. En zoals dat gaat onder mensen, van vrienden werden zij vijanden! De Schriftgeleerden en leiders van het volk keerden zich van Jezus af, sterker nog: zij keerden zich tegen hem. Op allerlei manieren hebben zij geprobeerd Hem te vangen in hun net. We horen in onze tekst, dat zij hiervoor zelfs steun zochten bij de Herodianen, hun vroegere tegenstanders. Herodianen werden genoemd naar Herodes, de stadhouder van de Romeinen. Zij heulden dus met de vijand zoals de NSB-ers bij ons in de oorlog. De mensen hadden een hekel aan hen. Maar de Farizeeën konden ze wel gebruiken in hun campagne tegen Jezus. Zo gek kan het gaan!

Farizeeën en Herodianen samen tegen Jezus! Zij smeedden een plan om Jezus te pakken te krijgen. Waartoe Jezus allemaal niet dienen kan? Zelfs om voormalige tegenstanders tot elkaar te brengen. Het zal later nog eens gebeuren tussen Pilatus en Herodes, die op gespannen voet met elkaar stonden. Maar toen Pilatus Jezus doorstuurde naar Herodes gebeurde er iets wonderlijks. We lezen in Lukas 23: “Herodes en Pilatus werden op diezelfde dag met elkaar bevriend.”

De Farizeeën en Herodianen komen met elkaar overeen Jezus een strikvraag voor te leggen, waarover zij zelf het oneens waren. Of het geoorloofd is aan de keizer belasting te betalen. De Farizeeën zouden vanzelfsprekend zeggen: Nee, natuurlijk niet! En de Herodianen zouden logisch antwoorden: ja, zeker wel! Jezus kon daarmee geen kant uit. Hoe Hij ook antwoordde, Hij zat altijd fout. Zei Hij “ja”, dan zouden de Farizeeën het volk ophitsen en zeggen: “Zien jullie nu wel, dat Hij onze Messias niet kan zijn?” En zei Hij “Nee”, dan zouden de Herodianen Hem aanklagen als oproerkraaier. Ja, dat was een heel gemene vraag. En nog mooi ingekleed ook: “Is het wel geoorloofd…” Alsof ze willen zeggen: we zouden wel willen, maar mag het ook? Het lijkt een heel vrome vraag, alsof ze in gewetensnood zijn. Mogen wij, Gods uitverkoren volk, wel zoiets doen? Een vraag, waarmee je bij de dominee komt. Een vraag van hoog ethisch gehalte! Zó kleden ze ‘m ook in: “Meester, wij weten dat Gij waarachtig zijt en de weg Gods in waarheid leert en dat Gij u aan niemand stoort, want Gij ziet de mensen niet naar de ogen…” Wolven in schaapskleren zijn het! Maar de Heiland doorziet hen. Inderdaad, Hij ziet niemand naar de ogen, maar Hij kijkt dwars door ze heen. Dat hadden ze niet vermoed! “Wat verzoekt gij Mij, huichelaars!” Nee, Jezus neemt geen blad voor de mond. Zij zullen het weten, dat Hij waarachtig is, zoals ze zelf met hun gevlij gezegd hadden.

En Hij vraagt hen: toont Mij het geldstuk voor de belasting. En uit hun zak halen zij zo’n Romeins geldstuk. Zij, de Joden, dragen Romeins geld bij zich! Zij beseffen niet, dat zij daarmee eigenlijk al het recht van de keizer erkend hebben. Zij zitten in hun eigen net gevangen door zich zo bloot te geven. Maar de Heer gaat nog verder: Wiens beeldenaar en opschrift is dit? “Van de keizer natuurlijk.” “Geeft dan de keizer wat van de keizer is!” Jullie hebben het zelf gezegd, nou doe dat dan ook. Daar hebben ze geen verweer tegen en teleurgesteld druipen zij af. Maar vóór zij gaan, voegt Jezus nog iets aan Zijn woorden toe. Is het geoorloofd, hebben zij gevraagd, om de keizer belasting te betalen? Ja, zegt Jezus, het is niet alleen geoorloofd, het is zelfs plicht. Maar behalve deze aardse plicht is er nog iets, denken jullie daar wel aan? “Geeft ook aan God wat van God is.”

Wat moet dat nou? Aan God geven wat van God is. Dat moet je nou net tegen Farizeeën zeggen, want die zijn daarmee hun hele leven al in de weer geweest! Die weten toch precies wat van God is? Tenminste, dat denken zij te weten. Zij kennen de geboden en verboden, alle wetten en plichten, en zij houden zich daar keurig aan. Zij schijnen er midden in te staan. Maar Jezus ziet dat anders: zij staan er in werkelijkheid volkomen buiten! Op andere plaatsen in het Evangelie heeft Jezus dat ook duidelijk gemaakt. “Tenzij uw gerechtigheid overvloediger is dan die van de Farizeeën en Schriftgeleerden zult gij het Koninkrijk der hemelen geenszins binnengaan” (Mattheüs 5, 20). Wat de Farizeeën deden leek wel heel mooi aan de buitenkant, maar God ziet het hart aan en Hij zag dat ze Hem niet echt dienden, maar meer zichzelf en eigen roem. Het is eigenlijk precies als bij ons. Je hoort wel eens zeggen: “Ach, ik heb de kerk niet nodig, ik geef iedereen het zijne. Dus zal het met mij wel goed komen.” Iedereen het zijne geven, is heel normaal, is niet meer dan burgerplicht. Het is net zo iets als wat Jezus zei: “Geeft de keizer wat van de keizer is.” Maar God ook het Zijne geven, dat is toch wel iets anders dan elkaar het zijne geven. Hoe bedoelt Jezus dat nou?

De Farizeeën deden dat toch ook? En zij deden er nog wel hun uiterste best voor. En door de eeuwen heen deden de kerkmensen dat ook. Hele boeken zijn vol geschreven over wat je doen en laten moet, alles ter wille van Gods eer. Ja toch? Het is nog maar kort geleden, dat we op zondag bijna niets mochten doen, zelfs geen boek lezen. Precies als bij de Farizeeën en Schriftgeleerden, allemaal heel vrome mensen. En toch stelt Jezus hen onder kritiek!

Wat bedoelt Jezus dan met “God geven wat van God is”?

Op het geldstuk staat de beeldenaar van de keizer, een teken dat het geld van de keizer is. Wij mensen zijn beelddragers van God, want we zijn geschapen naar Zijn beeld en gelijkenis, zo staat geschreven. Wij dragen dus in overdrachtelijke zin “Gods beeldenaar”. Dat wil zeggen, wij zijn Zijn eigendom, Hem behoren wij toe, niet waar? Zou dat het niet zijn, wat Jezus bedoeld heeft? Dat wij God toebehoren? En dat wij onszelf dus aan God moeten geven? En dat het er dus nooit om gaat wat wij zeggen of doen. Dat kan allemaal heel mooi zijn. Kijk maar naar de Farizeeën en Schriftgeleerden en het gerespecteerde kerkvolk. Maar het gaat in de eerste plaats om wat wij van binnen zijn, onze geest, onze ziel, ons hart.

“Dat ik Jezus toebehoor, dankbaar is mijn hart er voor”, zo zongen wij vroeger op Zondagsschool. Dat toebehoren, dat is het geheim van onze tekst. Geeft dan aan God wat van God is!

Als wij dat doen, als wij onszelf aan God geven, dan zijn wij waar Jezus ons hebben wil! Dan zie ik mijn hele leven in het licht van Gods liefde. Dan zie ik engelen op mijn pad en de hemel open gaan. Dan krijgt mijn leven een andere kleur. Dan til ik niet meer zo zwaar aan mij zelf en aan aardse zaken. Ik kan kleine dingen groot zien en vroeger zo grote dingen klein. Omdat alle dingen beschenen worden door Gods liefde, het licht der eeuwigheid. Dan is er vrede in mijn hart en dankbaarheid en intense vreugde, ook als het leven soms niet meezit.

Alleen dat éne telt, dat ik God geef wat Hem toebehoort: mijzelf. Al het andere wordt dan bijzaak. Want dan begrijp ik, dat al die dingen nog maar “dingen van de keizer” zijn, aardse zaken, dingen van tijdelijke aard en betrekkelijk belang.

Zeker ook wel dingen die gedaan moeten worden en waarover je je mag verheugen, want ook de keizer mag ontvangen wat des keizers is, maar toch geen dingen waaraan ik mij mag geven zoals ik mij geef aan God.

En dan zie ik dat geldstuk voor me, met die beeldenaar er op. Soms is het al half versleten en je ziet de kop bijna niet meer op de munt. Als verzamelaar van munten ken ik dat maar al te goed, dat munten slijten. Bij me zelf ervaar ik dat ook, helaas. De beeldenaar ervan is soms zo afgesleten in mijn leven. Nochtans mag ik ‘m dragen, zó groot is Gods liefde! Wij blijven Zijn eigendom. En dat maakt je ook ootmoedig en vergevingsgezind tegenover anderen, mensen met dezelfde beeldenaar, soms ook heel erg afgesleten, nauwelijks zichtbaar nog, maar toch… zij behoren God toe net als ik. Ook zij leven van Gods genade! Moet ik dan niet vergeven en liefhebben zoals God mij vergeeft en liefheeft? “Geeft God wat van God is!” Iedereen het zijne.

Nu weet ik, wat Jezus daarmee bedoeld heeft. Dat ik mij zelf met alles wat in en aan mij is zó stel in Gods hand, dat ik mij gedragen weet door Zijn Vaderarmen. In alle wisselvalligheden van mijn leven, in ups en downs, in voor- en tegenspoed. Want dat hebben wij, zwakke mensen, toch het meest nodig, zeker in deze vertechniseerde wereld, die mensen vaak zo eenzaam maakt.

Vertrouw u toe aan God, van Hem bent u. Hij zal het met u maken, goed maken.

Amen.

1 Korintiërs 7, 29

Je hoort veel over inbraken, zelfs op klaarlichte dag. Als je dat van te voren had geweten, zou je daartegen maatregelen genomen hebben. Maar ja, je kunt natuurlijk niet op alles voorbereid zijn.

Als een dief, plotseling en onverwacht, komt zo ook de Heer. En daarom moet je je daar op voorbereiden. Waakzaamheid is een belangrijk thema in het Evangelie. We worden gemaand niet te slapen, als de Heer zo onverwacht komt. We denken aan de gelijkenis van de wijze en dwaze meisjes. Ook in de Schriftlezingen van vandaag komen we deze vermaning tegen.

De eerste Christenen beleefden een spannende tijd. Iedere dag, zo dachten zij, kon de Christus weer op aarde terugkeren en met Hem alle gestorven familie. De tijd is kort, schrijft Paulus. Hij ging er ook van uit, dat hij de terugkeer van Jezus en de opstanding van de doden nog bij zijn leven beleven zou. Dat kunnen we duidelijk in de brief aan de Tessalonicenzen lezen. De wederkomst van de Heer vervulde het hele denken en doen van de eerste Christenen. Spoedig, ja heel spoedig zou het zo ver zijn! Dat had ook zijn schaduwzijde. Want de mensen toen deden niets anders meer dan afwachten en gespannen uitkijken. Terwijl er toch ook gewerkt moest worden. Het huis moest worden schoon gehouden, de dieren verzorgd, enzovoort. Paulus waarschuwt dan ook tegen die afwachtende houding van de mensen. Jullie hebben hier op aarde ook nog een taak te vervullen, schrijft hij. “We weten niet, wanneer de Heer komt, zegt hij, want Hij komt plotseling, als een dief in de nacht. Maar dat is voor jullie toch niet erg, want jullie zijn geen mensen van de nacht, maar van de dag: Want gij zijt kinderen des lichts en kinderen des dags!”(1 Thess.5,5).

En toen kwam voor velen de ontnuchtering. De hoop ging niet in vervulling. Christus kwam niet en de doden bleven dood. Wat een teleurstelling moet dat geweest zijn! Maar gelukkig, alle hoop is nog niet vervlogen. Er zijn nog mensen, die blijven hopen. Zoals de apostel zelf, die nog zo tegen die overspannen verwachting gewaarschuwd had. Hij blijft hopen, even vurig als vroeger. Christus komt terug, dat is voor hem zeker, als het nu  niet is, dan later, op Gods tijd, maar Hij komt vast en zeker! Dat zegt hij tegen al die mensen, die de hoop al lang hadden opgegeven. Want die waren er toen volop, net als nu trouwens. Mensen, die ontmoedigd alle hoop op gerechtigheid en een betere wereld hebben vaarwel gezegd en eigenlijk bij de pakken neerzitten.

Vraagt u zich eens af: ben ik misschien ook zo iemand? Om een goede afweging te kunnen maken, geeft Jezus ons een gelijkenis, die van de talenten. Bij zijn vertrek naar het buitenland geeft een heer aan zijn drie personeelsleden de verantwoordelijkheid over een bepaald bedrag, ieder naar wat die man aankon. Hij deelt heel zijn bezit in drieën, de één kreeg 5 talenten, de tweede kreeg 2 telenten en de laatste 1 talent. Het was een ongeschreven wet, dat de knechten even goed op het bezit zouden passen als de Heer. Ze moesten maar flink aan het werk gaan. Voor de heer! Aan zichzelf dachten ze niet. Of toch wel? Die derde knecht had er best moeite mee geld te gaan verdienen voor een ander. Daarom deed hij er niets mee, ja hij begroef het talent. Mijn baas gaat toch met de winst strijken, waar zou ik me druk om maken? Maar de andere twee werkten hard. Zij toonden een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Wij herkennen dit ook wel in onze tijd. Er zijn arbeiders, die alles voor het bedrijf over hebben, terwijl anderen alleen maar aan eigen portemonnee denken. Zo ontstaan de moeilijke CAO-onderhandelingen. Er zijn ook nu nog mensen, wie het niets kan schelen, als het bedrijf naar de knoppen gaat. Had de top maar niet zo veel moeten verdienen, had de directeur maar op z’n post moeten blijven en niet naar het buitenland moeten gaan!

Het is duidelijk, wat de gelijkenis beoogt te zeggen. Wij zijn geen Christenen voor eigen gewin. Maar we zijn in het beheer gesteld van Gods bezit, om daar goede rentmeesters van te zijn. Wij horen ons dienstbaar op te stellen en daarbij niet aan ons zelf te denken. Ook hier geldt het woord van de Heiland: Wie zijn leven behouden wil, die zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest om Mijnentwil, die zal het behouden. Wij zijn Christenen uit aanhankelijkheid, aanhankelijk aan de Heer en verantwoordelijk voor Zijn zaak, ongeacht of het ons iets oplevert. Het is een relatie uit liefde, net als in een goed huwelijk. Dan vraag je je toch ook niet af: word ik er beter van? Nee, je bent er gewoon voor elkaar!

Als dat onze levensinstelling is en we doen goed ons best voor de Heer te werken, dan hoeven we niet verrast te zijn, wanneer de Heer plotseling terugkomt. Integendeel, dan willen we Hem verrassen bij Zijn terugkomst en popelen we nu al om de glunderende Heer te zien. Paulus had dat ook over zich: hij verlangde er naar bij Christus te zijn.

Maar daar is ook nog die derde knecht. Hij is vastbesloten om niets met het talent te doen. Uit jaloezie, omdat hij minder dan de anderen gekregen had? Uit haatgevoelens tegenover de baas, die er met “zijn centen” vandoor ging? Die rijker en rijker werd over de ruggen van zijn arbeiders? We weten het niet. Hij begroef zijn talent en zorgde er zo voor dat de heer zijn geld terug kreeg, maar geen cent te veel. De Heer heeft dan geen klagen, denkt de knecht. Ja, alles lijkt zo in orde. Maar is dat ook zo?

Nee, het pakt heel anders uit. Als de heer terugkomt, wordt die knecht ter verantwoording geroepen. Hij wordt voor slecht en lui uitgemaakt. De heer doorzag hem: hij had eigenlijk geen hart voor de zaak van de heer, en dat vindt hij heel erg. Bovendoen was hij lui geweest. Maar zó gaat dat niet in het Koninkrijk van God. Wij behoren niet toe aan de nacht, waarin geslapen wordt, wij zijn kinderen van het licht en van de dag.  Wij behoren te waken en te werken. Ora Et Labora!

Die onnutte knecht is wel het tegendeel van de flinke vrouw, over wie we in Spreuken 31 gehoord hebben. Die vrouw treft voorzieningen voor haar gezin, ze is rusteloos in de weer voor man en kinderen. Niets is haar te veel. Zij is op alles voorbereid, ook op slechte tijden. Zij wordt dan ook geprezen om haar werkzaamheid! Maar die derde knecht wordt bestraft om zijn luiheid. Waarom wordt de vrouw zo geprezen? Omdat voor haar de vervulling van het leven hier op aarde lag in de zorg voor elkaar, om ‘sjaloom’ te laten wonen in haar gezin en omgeving. Sjaloom is de leiddraad in het Oude Testament. Het betekent, dat ieder het zijne krijgt, in goede verhoudingen met andere mensen leeft, z’n eigen dak op het hoofd heeft en een palmboom voor de deur. Het betekent, dat er geborgenheid is en harmonie tussen de mensen en God en goede relaties tussen de mensen onderling. Daar mogen wij aan werken! Dat is de opdracht aan ons voor de tijd die ons rest tot Christus’ wederkomst. Als we dat doen, zal Jezus ons niet slapende vinden bij Zijn wederkomst.

Er ligt een waarschuwing in, voor ons allemaal. Om te blijven volhouden, om de hoop niet op te geven. Ook als de wederkomst en de opstanding van de doden nog lang op zich laten wachten en we geneigd zijn ons er niet meer zo druk over te maken. We zouden ons er eigenlijk wel druk over moeten maken. Want de wereld, die we op dit moment meemaken, ligt in gruzelementen. Mensen redden het niet meer, al doen ze nog zo hun best. Het wordt tijd dat de Heer terugkomt en Zelf het heft in handen neemt. We denken aan wat er gebeurd is in Libanon en wat er nóg gebeurt ondanks het “cease fire”. Dat kinderen onder de puinhopen worden weggehaald en onschuldige burgers het leven laten. Wordt dan aan de mensen in Israël gevraagd: “Komt er ooit vrede?” krijg je als antwoord: “Nooit, tenzij wij hier weggaan. Wij worden hier niet geduld. Wij worden eigenlijk nergens geduld.” Een onoplosbaar probleem! Wie kan hier uitkomst geven? Het wordt tijd, dat de Heer Zelf hier orde op zaken gaat stellen. En zo zijn er vele onoplosbare problemen in de wereld. Deze week kreeg ik een mailtje toegestuurd met het verzoek mee te ondertekenen. Het ging om een protestbrief over wat er in Zuid-Afrika gaande is. Dat steeds meer en steeds jongere kinderen worden verkracht, vanuit de gedachte dat dat de aids van de dader zou genezen. Een absurde gedachte. Zelfs baby’s zijn er het slachtoffer van. Zuid-Afrika is in vele opzichten een modern land, maar in het aanpakken van aids blijven zij maar achter lopen. Zij laten zich liever leiden door oude cultuurbeginselen dan door moderne wetenschap en medicijnen. Wie kan die cirkel doorbreken? Moeten er nog dagelijks kinderen geofferd worden? Ook hier zou het zo goed zijn, wanneer de Heer Zelf terugkwam en genezing bracht, waar mensen zo tekort schieten. En dan hebben we ’t maar niet meer over de tsunami, hoewel de gevolgen daarvan nog dagelijks merkbaar zijn in landen als Sri Lanka en Indonesië. Ook hier schieten mensen zo schromelijk tekort en lijkt het een onoplosbaar probleem te worden. Tot overmaat van ramp laait in Sri Lanka ook de burgeroorlog weer op, waardoor een weeshuis werd gebombardeerd. Meer dan 50 kinderen vonden daardoor de dood.

Ja zeker, het wordt hoog tijd, dat de Heer terugkomt! Wij mogen de Heer verwachten, wij MOETEN de Heer verwachten. Heel ons leven moet in het teken staan van Christus’ wederkomst. Daar krijgt het licht en kracht van. De tijd is kort, wij zijn kinderen van het licht, van de dag.

Slapende afwachten, of het eens zal gebeuren, dat is een leven zonder hoop. Maar God houden aan Zijn belofte en ondertussen werken aan een nieuwe wereld, waar gerechtigheid woont, dat is een leven vol hoop en goede moed. En u zult zien: wie daaruit leeft, die maakt het ook vast en zeker mee, dat de Heer in zijn leven komt.

U gelooft dat niet zo hard? Maar dat is nu juist, wat Paulus de Tessalonicenzen verwijt: ze slapen, ze doen niets, ze wachten maar af, ze houden God niet aan Zijn belofte. Het heeft geen zin om te praten over tijd en uur, want de dag van de Heer komt plotseling en onverwachts. Je zou het wel willen weten, dan kon je je daar beter op voorbereiden. En er zijn ook steeds weer zogenaamde profeten, die de datum uit de tekenen des tijds denken te kunnen afleiden. Maar keer op keer leidt dit alleen maar tot nieuwe teleurstelling. Daarom waarschuwt Paulus ons vandaag opnieuw: niet speculeren, en niet in slaap vallen. Denk ook niet te gauw: het komt allemaal wel goed, geef de duistere machten geen kans in je leven, want jullie behoren het licht toe en de dag. Wij mogen niet slapen in de duisternis van deze wereld, zodat de dag van de Heer ons als een dief in de nacht zou verrassen. Wij moeten het Licht zoeken en daaruit leven. Laten we de ogen open houden, waakzaam, wakker en nuchter. En daarbij hopen op en uitzien naar de wederkomst van de Heer. Wij moeten geloven, dat het spoedig zo ver zal kunnen zijn. Misschien morgen al, misschien vandaag nog. Je moet er op voorbereid zijn en er naar toe werken. Dan lijken we op die twee knechten uit de gelijkenis. Wij zijn Gods grondpersoneel, is wel eens gezegd. En dat is ook zo. Laten we dat ook tonen, net als die vrouw uit Spreuken 31.

Moge zo, wakende en werkende, het Licht van Jezus’ wederkomst uw leven vervullen!

Amen.

2 Koningen 6, 24-33 en Marcus 5, 21-43

Deze twee bijbellezingen zou je spiegelverhalen kunnen noemen. Zij hebben één ding gemeen: nood, verschrikkelijke nood.

In Samaria is door het beleg van de Arameeërs de nood zo hoog gestegen, dat vrouwen elkaars kinderen opeten. Baby’s moeten het geweest zijn, want het voedsel was voor twee mensen maar genoeg voor één dag. Kinderen vielen ten offer. De dood heerste alom. Hoe vaak maken we dat nog niet mee? Denk aan de oorlog in Libanon, denk aan hongersnood en aids-epidemie, het zijn vaak de kinderen die er het ergst onder te lijden hebben. En wie zou hier redding kunnen bieden? In Samaria was een koning, maar die zag het ook niet meer zitten. God dan? Nee, want die was kennelijk boos, anders was het zo ver nooit gekomen. De profeet van God, Elisa? Nee, want die kreeg zoals gewoonlijk de schuld van alles!

Dat is de éne geschiedenis. Hij staat in het teken van de allesoverheersende dood. Dan het andere verhaal, uit Marcus 5: de genezing van het dochtertje van Jaïrus. De vader is lid van het Synagogenbestuur in Kapernaum, een belangrijke man dus. Maar voor de dood is iedereen gelijk, wordt wel eens gezegd. En dat blijkt ook hier. Kosten noch moeiten werden gespaard. Maar het dochtertje werd zó erg ziek, dat zij zou gaan sterven. De vader zegt het zelf: “Mijn dochtertje ligt op haar uiterste.” Als er nu niet gauw iets gebeurt, is het afgelopen. En Jaïrus, die machtige man, vraagt aan Jezus om een handoplegging, zoals dat toen gebruikelijk was en ook daarna nog lang in de kerk een goede gewoonte is gebleven. Eigenlijk zouden wij die gewoonte weer in ere moeten herstellen, zeker in ziekenhuizen. Het is een heel oud Bijbels gebruik. Dan wordt de zegen uitgesproken over de zieke of stervende: “De Heer zegene en behoede u, Hij doet Zijn Aangezicht over u lichten en geve u vrede.” Het is dezelfde zegen, die we elkaar ook meegeven aan het einde van de dienst.

Jaïrus zou zo graag willen, dat zijn kind behouden werd. “Behouden” heeft hier een dubbele betekenis. Het is “beter worden, genezen worden, gered worden van de dood. Maar het is ook behouden worden door God, voor het eeuwige leven, gered worden van zonde en schuld. Hier zal blijken, dat Jezus is de Grote Behouder, de Redder in nood. In de nood van het menselijke bestaan wordt een kind gered van de dood. Zoals wij zingen met de woorden van Gezang 52:

Slapen is niet tot de dood,
Slapen is wachten op U,
Want als Uw stem tot ons spreekt,
Zien wij en kennen wij u!

Twee gebeurtenissen, waarin de nood van de wereld centraal staat. Wel heel verschillend. Want in ’t ene is er totaal geen uitkomst meer, in ’t andere is er een man die redding kan bieden. In ’t ene verhaal wordt de man Gods, de profeet, het zwijgen opgelegd. In het andere komt de Zoon van God tot spreken. In ’t ene wordt een kind gedood, in ’t andere wordt een stervend kind tot nieuw leven gebracht. Beide geschiedenissen behoren tot de realiteit van het leven. De eerste, de doodswerkelijkheid van het leven, kennen we maar al te goed. Kijk om je heen, kijk in je zelf: overal ziekte, zonde, levensvernietiging, dood. Maar de andere geschiedenis behoort gelukkig ook tot de werkelijkheid, al is ’t misschien slechts in hope, een toekomstvisioen: dat een kind tot leven wordt gewekt, of heel actueel: dat een kind levend uit de puinhopen van Libanon wordt gehaald. Dat er Iemand is, die de dood de baas is! Koning Joram kon dat niet, hij stond -toen ’t er op aan kwam-  machteloos. Maar Jezus kon dat wel en liet zien, wie hier werkelijk de Koning is.

Maar voor het zo ver is, wordt het geloof van vader Jaïrus danig op de proef gesteld. Daar is nog een persoon die Jezus nodig heeft, een vrouw. Zij raakt hem stilletjes van achteren aan en dat geeft veel oponthoud. Want Jezus heeft het gemerkt en gaat daar op in. Maar ook die vrouw is er slecht aan toe. Zij bloed leeg, van binnen en van buiten, lichamelijk en geestelijk. Voor de mensen is zij een uitgestotene, want zij is onrein. ’t Zal ook daarom zijn, dat zij Jezus zo stiekem van achteren had benaderd, zij had geen andere keus. De mensen zijn zo hard…

Ook voor haar moest Jezus er zijn. En Hij was er! Meteen was het over, dat bloeden. En de vrouw moest wel naar voren komen en Hem alles vertellen. En Hij sprak tot haar: “Mijn dochter, dit geloof van u, dát is uw redding geweest. Ga nu heen, in vrede; wees gezond en vrij van uw ziekte.” En ach, wat was ’t eigenlijk voor geloof, dat van die vrouw? Een noodsprong, je vasthouden aan een laatste strohalm. Voor Jezus was ’t genoeg, gelukkig maar Iets om aan te denken, als je ’t zelf ook zo moeilijk hebt, je bent ziek, je zit in de put. Een beetje vertrouwen in Hem is genoeg om Zijn aandacht te trekken! Geloven hoeft niet spectaculair te zijn. Het is er niet alleen voor andere mensen, het is er ook voor jou, hoe klein je geloof ook maar is.

Ondertussen staat Jaïrus er een beetje verloren bij. Heeft hij ten langen leste Jezus ontmoet, Die hem helpen kan, en dan is daar die vrouw! En wat een drukte over zó’n vrouw! Tot overmaat van ramp komen daar ook al mensen uit zijn huis hem vertellen, dat het niet meer nodig is dat Jezus komt, want dat zijn dochter al gestorven is. Wat moet er niet door die arme vader zijn heengegaan, op dat moment? Was Jezus zijn kind dan helemaal vergeten? Dat nou net dat mens er tussen moest komen! Ach, zo begrijpelijk, zo menselijk. Maar gelukkig, zó werkt dat niet bij de Zoon des Mensen. Hij vergeet niemand, die in nood verkeert. Maar alles op zijn tijd. Zo is het ook bij God. Zijn tijd kan wel eens heel anders zijn dan onze tijd. God kan wachten. Hij laat ons ook wel eens wachten. Wij moesten niet zo ongeduldig zijn! Jaïrus moest nog leren, dat God niet laat varen de werken van Zijn handen. Zullen wij ook een beetje geduld hebben met Gods genade? Het komt echt wel. Misschien geeft God ons ondertussen nog iets anders te doen, iets voor Hem of voor een ander mens in nood? Misschien krijgen we daardoor nog wat tijd om in ’t geloof te groeien? Mogelijk, dat God ook eerst nog iets anders te doen heeft. Er is zo veel nood, dat Zijn aandacht vraagt. Wij zijn niet alleen in de wereld! Hier, bij Marcus, moest het zo gaan, dat de werken van God openbaar zouden worden. Het dochtertje moest sterven, opdat zij zou worden opgewekt. Als een getuige om aan de mensen te laten zien, dat Hij is de Redder der armen, die de dood overwint en de doden doet opstaan.

Dat moeten wij vandaag ook weten! Jezus zegt tot Jaïrus en tot u en mij: “Vrees niet, geloof alleen, heb alleen maar een beetje vertrouwen in Mij!” En in het andere verhaal zal straks Samaria bevrijd worden op het geloof van één man, Elisa, Geloof is de grondslag van elk wonder. Wie gelooft, zal wonderen zien. Maar wel eerst het geloof, en daarna het wonder. Niet andersom! Dat zou gemakkelijk zijn: als we eerst een wonder zouden meemaken om daarna te kunnen geloven. Dat zouden we natuurlijk wel willen. Maar zó werkt het niet bij God. Eerst geloven en dan komt het wonder van zelf. De EO kan wel een programma maken om met een zieke de bekendste gebedsgenezers langs te gaan om te kijken wie van hen het beste is, maar dat werkt absoluut niet zo. Zieken genezen is geen automatisme. Het is niet de kracht van de gebedsgenezer, maar toch altijd de kracht van God in combinatie met het geloof van de “vrager”. Je kunt er maar niet een wedstrijdje van gaan maken.

En daar staat Jezus dan, in het midden van de kamer, de doodskamer. En Hij strekt Zijn hand uit naar het dode kind. Hij raakt haar aan en zegt: “Talitha, koemi!” “Meisje, kom, sta op!” En zij stond op. Zij kwam weer op de been en zij stond op uit de dood. Zij is 12 jaar, hetzelfde getal als bij de vrouw, die al 12 jaar aan bloedingen leed. Niet toevallig. 12 is het getal van de goddelijke volheid en volmaaktheid. Bij de vrouw was de maat van haar lijden vol en mocht het nieuwe leven beginnen. Ook het meisje begon met 12 aan haar nieuwe leven. Zij zal Jezus wel nooit meer vergeten zijn.

Maar het werk van Jezus is nog niet af. Hij zegt gewoon: “Geeft haar iets te eten”.Geest en lichaam hebben beide voedsel nodig. In 2 Kon.6 was er geen voedsel meer, men vergreep zich aan de kinderen. Waar Jezus komt, IS er eten, voor dat meisje, voor de 5 duizend, voor u en voor mij. Daar is eten en nieuw leven, tot in eeuwigheid.

Amen

Mattheüs 8, 13

In het Schriftgedeelte, waaruit onze tekst genomen is, hebben we te maken met twee verhalen: de genezing van een melaatse en de hoofdman van Kapernaum. Maar in beide verhalen gaat het in wezen om hetzelfde, beter gezegd: om DEZELFDE, namelijk om Jezus.

Er is een sterke overeenkomst tussen beide verhalen. Kijk maar naar de verzen 1 en 5: “Nadat Hij nu van de berg was afgedaald… Toen Hij nu Kapernaum binnenging… en zie een melaatse kwam tot Hem… kwam een hoofdman tot Hem.” Beide spreken Hem aan met “Heer”. Aan beide laat Jezus zien dat Hij de Heer is, de Zoon van God. Het zijn als ’t ware illustraties van waar het vorige hoofdstuk mee eindigde: “want Hij leerde hen als gezaghebbende en niet als hun Schriftgeleerden.” Dat Hij de gezaghebbende van God is, die met volmacht dingen kan doen, wordt in onze verhalen zichtbaar. Tot beide spreekt Hij met volmacht: “Ik wil het, word rein.” “Ga heen, u geschiede naar uw geloof.” In beide verhalen legt Hij ook een verband met Israël. De melaatse moet zich aan de priester tonen en de gave offeren, die Mozes had voorgeschreven. Daarmee zou zijn reinheid bezegeld zijn. En bij de heidense hoofdman zei Hij tot Zijn discipelen: “Ik zeg u, dat er velen zullen komen van Oost en West en zullen aanliggen met Abraham en Isaac en Jacob in het Koninkrijk der hemelen, maar de kinderen van het Koninkrijk (Israël) zullen uitgeworpen worden in de buitenste duisternis.”

Jezus en Israël. Jezus staat midden in de traditie van Zijn volk. Hij houdt rekening met de Wet. De Wet wordt door Hem niet ontkracht, maar pas goed door Hem in Woord en daad vervuld. En het volk van Israël wordt niet door Hem vernederd, maar Hij heeft er veel pijn aan, als Hij zeggen moet: “de kinderen van het Koninkrijk zullen uitgeworpen worden in de buitenste duisternis.” Tegelijkertijd is het met vreugde dat Hij zeggen kan dat er een nieuw Israël zal komen: de volken zullen komen van Oost en West! Zij zullen feestvieren in Gods Koninkrijk.

Zo hebben beide geschiedenissen veel met elkaar gemeen, maar het belangrijkste is toch, dat zij beide over Jezus gaan en wat Hij gedaan en gezegd heeft. In de voorgaande hoofdstukken staan eigenlijk alleen maar woorden (de Bergrede). Maar nu blijken die woorden DADEN te zijn. De mensen zijn er over verbaasd en zeggen: “Wie is toch deze, die als gezaghebbende leert en aan wie de wind en de zee gehoorzamen? Deze is waarlijk de Zoon van God!” Zoals bij God Woord en daad hetzelfde zijn: God sprak en het was er (Genesis), zo laat Matteüs zien dat dit ook bij Jezus het geval is. Opdat de mensen (en wij!) ook tot de conclusie zouden moeten komen: Deze is echt de Zoon van God! Zou het niet daarom zijn, dat de Evangelist beide geschiedenissen aan ons doorverteld?

Jezus komt van de berg af om de woorden van de Bergrede kracht bij te zetten in daden, zoals genezingen en andere wonderen. Zoals Hij in hoofdstuk 5 de berg óp ging om Zijn woord aan de leerlingen toe te vertrouwen als richtlijn voor een nieuw leven met Hem, zo komt Hij hier de berg weer af om Zijn woorden te bezegelen en geloofwaardig te maken voor de “scharen”, dat zijn alle mensen die naar Hem toegekomen zijn. Want Hij was als een magneet, zó trok Hij de mensen aan. Velen werden geroepen, maar hoe velen zullen Hem ook begrepen hebben? Jezus komt onder de mensen en wat gaat er dan spelen? De mensen gaan massaal naar Jezus toe! Want hier was een man, die je kon vertrouwen, die echt zei wat hij dacht en het nog waar maakte ook. Dat was toen bij de overheden wel eens anders. En dat is nog zo in de politiek. Zeggen en doen zijn twee dingen! Jezus was goed voor de mensen en liet ze niet vallen, zoals de anderen wel deden, met name de Schriftgeleerden en Farizeeën. “Here, indien Gij wilt, kunt Gij mij reinigen!”

Lepra is een ernstige ziekte, waaraan gelukkig door nieuwe medicijnen en de zorg van Lepra Stichtingen paal en perk wordt gesteld. Vroeger mochten ze niet met andere mensen omgaan en werden ze “opgeborgen” in Leprakolonies. Zo kwam ik bij mijn oude dia’s, die ik aan ’t scannen ben, nog een Leprozentoren tegen in het Italiaanse Aosta. Daar werden in de Middeleeuwen de lepralijders in opgesloten. De ziekte vreet je als ’t ware op. Verminkt aan alle ledematen zagen de mensen er niet uit. In het Joodse geloof kwam daar ook nog de vloek van God bij. Een melaatse was een gevloekte: met zonde en schuld beladen! Hij mocht niet in de tempel komen, helemaal niet in de bewoonde wereld. Hij kon zijn godsdienstige plichten niet nakomen en was een uitgestotene. Dat ze bij Jezus terecht konden, dat alleen al was een groot wonder! En zij kónden bij Jezus terecht. Luister maar: “Zie, een melaatse kwam tot Hem en viel voor Hem neer…” Instinctmatig voelt deze man, dat hij bij Jezus moest zijn, dat Die hem helpen kon. “Here, indien Gij wilt, kunt Gij mij reinigen.”Wat een geloof heeft die man in Jezus! Hoe komt hij er bij, dat Jezus hem zou kunnen reinigen? Waar haalt ie dat vandaan? Dat is geloof, onverklaarbaar geloof! Frappant is, dat het geloof aan het wonder vooraf gaat. Als het andersom was geweest, hadden we dat beter kunnen begrijpen. Als Jezus de man eerst had genezen en daarna wordt verteld dat die man tot geloof was gekomen, hadden we gezegd: dat is nogal wiedes! Veel mensen hoor je het wel eens zeggen: zag ik maar eens een wonder, dan zou ik wel kunnen geloven. Maar hier gelooft de melaatse al, vóórdat het wonder aan hem geschiedt. En juist daarom, omdat hij zo veel vertrouwen heeft in Jezus, komt het wonder in zijn leven. Jezus strekt Zijn hand uit en zegt: “Ik wil het, word rein!”

Evenzo gaat het ook met die Romeinse hoofdman, wiens knecht op sterven ligt. Het is maar een knecht, toch was die hoofdman met de arme jongen zeer begaan. Het is die zorg en liefde voor een medemens, die hem tot Jezus brengt. Hij als hoofdman voelt zich er niet te hoog voor om tussen het gewone volk Jezus op te zoeken. “Spreek slechts één woord en mijn knecht zal herstellen.” Ook hier is er geloof, dat is vertrouwen in Jezus, dat Hij het kán. En Jezus laat dat ook zien: “Ga heen, u geschiede naar uw geloof.”

Voelt u, hoe hier een vraag ligt, een hele indringende vraag aan de omstanders, ook aan ons:

Hoe staat het met jullie geloof?

Kan Jezus ook tot óns zeggen wat Hij over de hoofdman zei: Voorwaar, Ik zeg u, bij niemand in Israël heb ik zo’n groot geloof gevonden?

Hoe sterk is úw geloof? Christenen in Nederland, u die mijn preek onder ogen krijgt? Gelovigen in Wilhelminadorp en Barendrecht? Surfers op Internet? Wilt u soms het wonder beleven zonder te geloven?

U geschiede naar uw geloof!

Wie gelooft, zal wonderen zien. Elke dag van je leven is eigenlijk zo’n wonder, omdat het vol wonderen is. Dat je te eten hebt en voor een ander iets mag betekenen. Dat de Gemeente er na 2000 jaar vallen en opstaan nog steeds is. Dat veel jonge mensen op zoek zijn naar religieuze zaken en dat zij Jezus gevonden hebben. Allemaal wonderen! Dat je in vreugde en nood ervaren mag, dat Jezus bij je is als de Grote Helper.

Zoals je geloofd hebt, zo geschiede u! Zó spreekt Jezus vandaag ook tot ons, wanneer we in geloof tot Hem komen, met al onze vragen en problemen. Het geloof mag wonderen verwachten en daaruit hoopvol leven. Houdt daaraan vast, u persoonlijk en u als Gemeente van de Heer. Versaagt niet. Blijft geloven. Want ook u is de belofte, en uw kinderen, dat velen zullen komen van Oost en West en zullen aanliggen in het Koninkrijk der hemelen. God laat niet varen de werken van Zijn handen.

HERE, indien Gij wilt…

U geschiede naar uw geloof!

Amen.

Johannes 11, 1 – 44

“Ik ben de opstanding en het leven, wie in Mij gelooft zal leven, ook al is hij gestorven.”
(Johannes 11, 25)

Lazarus, die Jezus erg lief had, was gestorven. Het gebeurde in Bethanië, een dorpje op 3 km afstand van Jeruzalem. Jezus was aan de andere kant van de Jordaan, een heel eind weg. De zusters van Lazarus, Martha en Maria, hadden al tijdens zijn ziekte een boodschap naar Jezus gestuurd: Heer, uw vriend Lazarus is er slecht aan toe. Maria en Martha vreesden het ergste. Misschien dachten ze, dat Jezus er nog iets aan zou kunnen doen.

De discipelen waren er bij, toen de boodschapper het slechte nieuws bracht. Zij zagen dat Jezus er door getroffen werd en strijd voerde met zichzelf. Toen hief Hij het hoofd op en iets van overwinning straalde uit Zijn ogen. Hij zei: de ziekte is niet ten dode, maar tot verheerlijking van God! Ook de Zoon van God zal er door verheerlijkt worden. God had Hem dat ingegeven: Hij zou met Lazarus een heerlijk teken oprichten. De discipelen konden dat natuurlijk nog niet weten. Zij waren al blij, dat de ziekte van Lazarus niet ten dode zou zijn, dat hij dus niet zou hoeven te sterven.

Twee dagen bleef Jezus nog aan de overkant van de Jordaan. Toen had Hij daar Zijn taak volbracht en vertrok Hij naar Bethanië. “Laten we maar weer naar Judea gaan”, zei Hij tot Zijn discipelen. Die schrokken en antwoordden: “Maar Heer, weet U dan niet meer hoe men U de vorige keer heeft willen stenigen?” En zij raadden het Hem ten strengste af. Maar Jezus zei: “Zijn er niet twaalf uur in de dag? Als iemand overdag wandelt, dan stoot hij zich niet, omdat hij het licht van deze wereld ziet; maar als iemand ’s nachts wandelt, dan stoot hij zich, omdat het licht in hem niet is.” De discipelen begrepen daaruit, dat Jezus niet bang was voor het gevaar, omdat Zijn tijd nog niet gekomen was. Even later legde Jezus het ook Zelf uit: “Weten jullie waarom Ik naar Judea wil? Lazarus, onze vriend, slaapt. Ik ga er heen om hem uit de slaap op te wekken.” “Slaapt Lazarus?” antwoordden de mannen, “dat is een goed teken, Here! Dan zal hij weer gezond worden en hoeft U er toch ook niet naar toe te gaan.” Nog steeds hoopten zij Jezus te kunnen overhalen niet naar die gevaarlijke streek te gaan. Maar zij hadden Hem niet begrepen, want Jezus had niet gesproken over de gewone slaap, maar van de eeuwige slaap, de slaap des doods. Daarom zei Jezus nu nog duidelijker: “Lazarus is gestorven! En Ik ben blij voor jullie dat Ik daar niet bij geweest ben, opdat jullie in Mij geloven mogen. Komt, laat ons gaan.” Toen de discipelen zagen, dat Jezus niet bang was, verzetten zij zich niet meer. Thomas riep uit: “Als de Meester het toch wil, laten we Hem dan trouw blijven en met Hem meegaan. Dan sterven we tezamen.” En Jezus kreeg Thomas erg lief om die woorden.

Zo verlieten zij het Overjordaanse en twee dagen later kwamen zij Bethanië binnen. In het huis van Martha en Maria heerste grote droefenis, want hun broer Lazarus was werkelijk gestorven. Vier dagen geleden hadden zij hem al begraven. Dat betekent, dat hij werkelijk dood was. De Joodse gedachte was immers, dat de geest van de overledene nog drie dagen bij het lichaam verwijlde, maar daarna voorgoed het lichaam verliet. Dit is ook de achtergrond van de opstanding van Jezus “ten derden dage”. Het huis van liefde en zonneschijn, waar Jezus zo graag verbleef, was geworden tot een huis van verdriet en rouw. De twee zusters zaten verslagen voor zich uit te staren. Zij waren misschien ook wel een beetje boos, dat Jezus niet direct gekomen was, nadat zij Hem hadden laten roepen. Dat hadden zij nooit van Hem verwacht. En de bode had bij zijn terugkomst nog wel gezegd, dat de ziekte niet ten dode zou zijn. Nou, mooi wel!

Veel mensen uit het dorp liepen aan en af om Martha en Maria te troosten. Dat gaf wel een beetje troost, maar zij werden er toch niet echt door geholpen. De droefheid was er niet minder om. Toen kwamen enkele mannen vlug aangelopen en zij riepen: “Daar ginds komt Jezus, eindelijk!” Martha snelde Hem tegemoet:”o Heer, als U hier was geweest, dan zou mijn broer niet gestorven zijn. Maar ook nu weet ik, dat God U geven zal, alles wat U van Hem vragen zult.” Jezus antwoordde rustig: : “Uw broer zal weer opstaan.” “Ach ja, Heer”, sprak Martha , “dat weet ik, dat Lazarus zal opstaan, later bij de opstanding op de laatste dag.” Maar zij dacht er bij: “Wat heb ik daar nu aan, dat is maar zo’n kleine troost!” Jezus begrijpt, hoe het haar te moede is. Hij kijkt recht in haar hart en heeft medelijden met haar. Hij sprak: “Ik ben de opstanding en het leven, wie in Mij gelooft, zal leven ook al is hij gestorven. En een ieder die leeft en in Mij gelooft, zal in eeuwigheid niet sterven. Geloof jij dat?’ “Ja Heer, ik heb geloofd dat U bent Christus, de Zoon van God, Die in de wereld komen zou.” Toen liep zij gauw terug naar Maria.

Maria was thuis gebleven. “De Heer komt zo, ik zal hier op Hem wachten” had zij gedacht. Zij zag er ook een beetje tegen op Hem te ontmoeten. Maar toen Martha haar in het oor fluisterde: “De Meester is daar en Hij roept u”, toen stond zij direct op en ging naar buiten, Jezus tegemoet. Alle mensen achter haar aan. Toen zij bij Jezus was gekomen, viel zij op haar knieën vóór Jezus en huilde. Zij schreeuwde het uit: “O Heer, als U hier geweest was, dan was het niet gebeurd!” Aan haar huilen kwam geen eind. En Jezus was ook erg aangedaan. Daar staat, dat Hij verbolgen was in de Geest en diep ontroerd. Bijna kon Hij niet meer spreken. “Waar hebben jullie hem neergelegd?” vroeg Hij aan de omstanders. “Hierheen Heer, we zullen het U wijzen.” Zo gingen zij allemaal naar het graf. Daar was de plaats al, een rotswand, waarin een graf was uitgehakt. Een grote steen hadden ze er voor geschoven. Anders zouden wilde dieren er bij kunnen komen. Zo was daar het gebruik om mensen te begraven. Toen zagen de mensen, wat zij nog nooit van Jezus gezien hadden: Hij huilde. Zacht en eerbiedig fluisterden zij elkaar toe: “Kijk eens, hoe lief Hij hem had!” Maar anderen zeiden: “Had Hij die de ogen van blinden geopend heeft, niet kunnen maken dat Zijn vriend niet gestorven was?” En zij schudden met hun hoofden . Maar Jezus hief Zijn gebogen hoofd weer op, liep op het graf toe en zei met besliste stem tot enkele mannen die daar stonden: “Neem de steen weg.””Heer, laat dat niet doen” riep plotseling Martha, “hij ligt daar al vier dagen, hij ruikt al!” Maar Jezus zei: “Martha, heb ik je niet gezegd, dat als je gelooft je dan de heerlijkheid van God zult zien?” Toen deden de mannen, wat Jezus van hen gevraagd had. De steen werd weggenomen en men kon naar binnen kijken in de spelonk. Jezus hief de ogen op naar de hemel en bad: “Vader, Ik dank u, dat Gij Mij gehoord hebt. Maar Ik wist, dat Gij Mij altijd zal horen. Maar ter wille van al die mensen die rondom staan, heb Ik dit gezegd, opdat zij geloven dat Gij Mij gezonden hebt.” Toen Hij dit gebeden had, strekte Hij Zijn hand uit en riep met luide stem: “Lazarus, kom uit!” Toen zagen de omstanders in de halve duisternis van de spelonk een mensengedaante zich oprichten en naar buiten komen: Lazarus! Levend! Met de grafdoeken nog aan het lichaam en het hoofd. Een kreet van verbazing steeg op. Het was schrik, vermengd met blijdschap. Maar Jezus zei: “Kijk toch eens, hij heeft last van die grafdoeken, help hem toch even om ze los te maken.” Toen snelden Maria en Martha toe. Opeens waren ze niet meer bang, want het was werkelijk hun eigen broer, uit de dood opgestaan! En zij vielen elkaar om de hals. Het rouwhuis was geen rouwhuis meer, maar huis van vreugde en nieuw leven. En Martha dacht: Het is zoals Hij gezegd heeft: Hij is de opstanding en het leven; wie in Hem gelooft, zal leven.

Gelooft u dat ook?

Amen.

Openbaring 21, 22

“En ik zag geen tempel in haar; want de Here, de Almachtige God
is haar tempel en het Lam.” 

Johannes, de ziener op het eiland Patmos, kijkt in de hemel en vertelt ons wat hij daar ziet. “En ik zag geen tempel in haar.” Hé, dat is vreemd! Wij denken, als we ’t over God en godsdienst hebben altijd aan mooie kerken en vieringen in die kerken. Maar Johannes zag daar helemaal niets van!

Wij hebben zo’n vaag idee over de hemel. Je kunt denk ik beter zeggen wat daar niet is dan wat daar wel is. De beroemde mystieke denker uit de Middeleeuwen Meister Eckehart heeft dat ook al gezegd: we zouden God en de hemel wel willen kennen en zeggen wie Hij is en hoe het daar is, maar eigenlijk komen we niet verder dan te zeggen wie en wat Hij en de hemel NIET is.

In onze tekst zien we dat ook gebeuren. Johannes komt tot vervoering in de geest en ziet het nieuwe Jeruzalem. Hij probeert te vertellen wat hij zag, maar wie kan daaruit wijs worden? Een stad van 12000 stadiën in de lengte en 12000 stadiën in de breedte en 12000 stadiën in de hoogte, met een muur van 12 fundamenten. Dat is de taal van de extase. Alles in een overtreffende trap! Je kunt je er geen voorstelling van maken. Dat is ook wel te begrijpen, want de hemel moet wel heel anders zijn dan onze aarde. De dichters van de Psalmen erkenden dat al in een ver verleden: dat de hemel zo veel hoger is dan de aarde. Het is een heel verschil, als je kijkt naar wat er op aarde is en wat er in de hemel is of liever gezegd: NIET is. Op aarde zijn dood, tranen, ziekte, rouw, geween, moeiten, zon, maan en de tempel. Zo ziet Johannes dat. Maar in de hemel? Daar zijn GEEN tranen, GEEN dood, GEEN ziekte, GEEN rouw, GEEN geween, GEEN moeiten, GEEN zon, GEEN maan, GEEN tempel. Geen tempel? Geen huis van God? Daar moeten we toch wel even aan wennen.

Jeruzalem, stad van goud, we wandelen er door heen en zien met de ogen van de oude apostel: jaspis, saffier, chrysoliet. We wandelen door straten van zuiver goud en doorschijnend glas. Maar de tempel, Johannes, waar is nu de tempel? Dat had toch wel het allermooiste moeten zijn! Johannes kijkt ons aan en zegt: “Ik zag geen tempel in haar, want de Here, de Almachtige God, is haar tempel en het Lam.”

Op het eerste gezicht vinden we dat een verarming. Geen tempel, geen kerk? Geen huis van God meer? Geen huis, waar de Gemeente samenkomt? Wij houden van zulke huizen! We zijn er in gedoopt en hebben er Belijdenis gedaan en zijn er vanuit begraven. Vol overgave hebben we daarnet nog Psalm 84 gezongen:

Hoe lieflijk, hoe goed is mij, Heer,
het huis, waar Gij uw naam en eer
hebt laten wonen bij de mensen.
Hoe brand ik van verlangen om
te komen in uw heiligdom.
Wat zou mijn hart nog liever wensen
dan dat het juichend U ontmoet
Die leven zijt en leven doet.

Wat kan kerkgang veel betekenen. Je weet het weer, als je het een poos hebt moeten missen Ik heb een zieke gekend in de tijd, dat ik verpleeghuispastor was in Goes, die op zondagochtend de ramen van zijn kamer liet openzetten, om het klokgelui te kunnen horen. Dan lag hij daar te luisteren, met tranen in zijn ogen.

Natuurlijk, ook de andere kant is waar: dat kerkgang en kerk voor veel mensen niets meer betekent. Maar, gelukkig, er zijn er nog velen voor wie de zondag geen zondag is, als zij niet naar de kerk zijn geweest.

Hoe brand ik van verlangen om
te komen in uw heiligdom!

Wij kunnen de kerk nog niet missen. Het is immers voor ons Gods huis, waar wij de Heer mogen ontmoeten, mogen luisteren naar Zijn Woord en mogen zingen van Zijn genade. Het huis, waar we stil mogen zijn in gebed, waar we het Heilig Avondmaal mogen ontvangen en de Heilige Doop mogen vieren.

Hoe kan Johannes dan zeggen, dat hij in de stad van God geen tempel meer zag? En dat voor een Jood, die helemaal niet buiten de tempel kan! Als hij de tempel kwijt was, dan was hij eigenlijk God kwijt. Denk maar aan de woorden van Ps.42:

Mijn ziel dorst naar God.
Wanneer zal ik komen en voor Gods Aangezicht verschijnen?
Hieraan wil ik denken, hoe ik optrok in dichte drom naar Gods huis, bij jubelklank en lofgezang…

Als een Jood woonde in de verstrooiing, in Klein-Azië bijvoorbeeld, dan zou hij zeker zijn best doen om tenminste één keer per jaar de moeilijke en gevaarlijke reis naar Jeruzalem te maken om in de tempel te kunnen zijn. Dat was met Johannes beslist ook zo geweest! Dan moet er toch wel heel wat met hem gebeurd zijn, dat hij nu kan neerschrijven: ik zag geen tempel in haar. Maar dat is natuurlijk ook zo. Er is ook heel wat in zijn leven gebeurd. Tussen die Johannes, die als jong kind aan de hand van zijn vader Zebedeüs naar de tempel optrok en de zeer bejaarde ziener, een gevangene op Patmos, staat Jezus Christus. En dat maakt het grote verschil! Wie Jezus heeft leren kennen, heeft de tempel niet meer nodig. Wij zullen ook eens zonder tempel, zonder kerk kunnen leven!

De tempel en de kerk zijn maar iets tijdelijks, iets voorlopigs, een hulpmiddel, waar je dankbaar gebruik van kunt maken. Net als bij iemand, die met een rollator loopt of in een scootmobiel rijdt. Je bent blij, dat ze er zijn, maar je bent nog blijer dat je ze straks niet meer nodig zult hebben! Zó is het ook met de tempel en de kerk. Het zijn hulpmiddelen, die het mij mogelijk maken op Gods wegen te wandelen. Nu nog kan ik ze niet missen. Maar er komt een tijd, dat ze overbodig geworden zullen zijn. Nu is het ook allemaal nog gebrekkig en mensenwerk. De kerk is niet altijd een zegen. Soms brengt het mensen uit elkaar in plaats van bij elkaar. Het klinkt dan soms wel hard, als mensen zeggen: ik heb de kerk niet meer nodig. Maar ’t is wel te begrijpen! Er komt een tijd, dat we dat allemaal zullen zeggen. En dan niet uit frustratie, omdat we teleurgesteld zijn in de kerk. Maar uit vreugde, omdat we de Heer mogen aanbidden in Geest en waarheid, van aangezicht tot Aangezicht. Tempel en kerk staan er dan niet meer tussen, tussen u en God. U hebt dan God Zelf gevonden als tempel en het Lam.

Nu hebben we nog het gevoel, dat de ene kerk beter is dan de andere en we gaan daar ook prat op. Zo hebben we kerkscheuringen gehad, telkens weer, alsof het nog wat uitmaakt dat de ene kerk mooier is dan de andere. Ook als kerken samenvoegen in een groter verband, zoals gebeurd is bij de PKN, brokkelt het geheel weer af door afsplitsingen.

“En ik zag geen tempel in haar,
want de Here God, de Almachtige,
is haar tempel en het Lam.”

Het blijft een intrigeren de tekst, zeker ook voor de kerken van vandaag. Want er zit een diepe troost in: dat we de kerken eens niet meer nodig zullen hebben. En dat ’t dan uit is met het geharrewar en onderling gekrakeel. Dat hebben we dan gehad, een prima vooruitzicht!

Er is nog een grotere troost, dat daar staat: want de Here God, de Almachtige, is haar tempel en het Lam. God zal dan altijd aanwezig zijn, bij je zijn! Nu is het nog stukwerk. In de kerk is die aanwezigheid van God soms wel voelbaar, maar dan sta je weer op straat, midden in het gewone leven. Je moet naar een zieke toe, je hebt narigheid met je kinderen, je ziet tegen het werk op. En wat merk je dan nog van God en het Lam?

Bij ons gaat de kerk nog uit, maar eens zal dat over zijn. Dan zal de kerk, Gods aanwezigheid in de wereld, nooit meer uitgaan! Dan zullen we voor altijd met de Heer zijn. Hoe heerlijk zal dat zijn!

Amen.

(De foto is van de hervormde kerk van ‘s-Gravendeel.)

Lukas 17, 15

“Toen zeide de here tot mozes: wat roept gij zo luid tot mij?
Zeg tot de israelieten, dat zij opbreken.” (exodus 14,15)

Tien werden er genezen, slechts één kwam er terug! Die negen anderen gingen gauw naar huis, naar hun zaken, naar hun vrouw en kinderen. Zij hadden het wonder van Gods genade mogen ervaren, maar het had bij hen geen gevolg… Zij gingen niet terug naar Jezus. Zij braken niet op om hun dankbaarheid te tonen. Natuurlijk zullen zij wel blij geweest zijn, maar hun leven ging weldra het oude gangetje, het was net alsof er niets met hen gebeurd was.

In Israël was dat toen ook zo. De Israëlieten waren zojuist ontkomen aan de slavernij in Egypte, waar ze vierhonderd jaar hadden gezucht. Toen kwamen ze aan de Schelfzee. En daar stonden ze dan voor een moeilijk dilemma: aan de ene kant werden ze nagezeten door de troepen van de koning van Egypte, aan de andere kant was er het donkere water van de Schelfzee. Het een zou betekenen: de dood nu of straks in de slavernij, terwijl het andere zou betekenen een wisse dood direct. Is het dan niet een beetje raar van de Heer, dat Hij zegt: waarom roepen jullie toch zo hard? De Heer kon toch beter dan wie ook zien, dat die mensen eigenlijk geen keus hadden aan de dood te ontkomen? Zij waren net als die tien melaatsen, die hun stem verhieven en zeiden: Jezus, Meester, heb medelijden met ons! Ook die hadden geen andere keus, beroerd als ze er aan toe waren.

En nu komt het vreemde in die oude geschiedenis: blijkbaar is God het er niet mee eens, dat men zo luid zijn nood klaagt. Men moet niet zo gauw gaan jeremiëren! Dit betekent natuurlijk niet, dat we niet met onze moeilijkheden naar de Here God zouden mogen gaan. Hij is hier in ons verhaal zo dicht bij de mensen, dat het gek zou zijn geweest, als ze Hem niet aangeroepen hadden. En bij Jezus is dat ook zo: de melaatsen wisten dat Hij naar hen zou luisteren, Hij was hun enige kans. Jes.53 zegt dit zo treffend: in al hun benauwdheden was ook Hij benauwd. Zo dicht staat God bij ons.

Gemeente, onze benauwdheden, onze moeiten en zorgen, kunnen zeer uiteenlopen. Bij de één zullen de klachten van lichamelijke aard zijn, terwijl een ander meer op geestelijk of psychisch terrein met problemen te maken heeft. Bijvoorbeeld in het huwelijksleven of in het gezin of op het werk. In dit alles zien we misschien geen enkele uitweg meer. Dan mogen we roepen, ons richten naar boven, naar God. Hij heeft toch om ons te helpen in onze ellende, zelf het meest onmogelijke op Zich genomen. Hij heeft Zijn Zoon ons gegeven om ons te bevrijden van alles wat ons kan benauwen. Dat uitzicht hadden de Israëlieten voor de Schelfzee nog niet. En ook wij zien vaak alleen maar de nare omstandigheden van het ogenblik. Nu mogen we niet verwachten, dat die moeilijkheden meteen verdwenen zijn, als we de blik naar Boven richten. Wel kunnen we er van uitgaan, dat we dan een nieuw perspectief aan ons zware bestaan zien toegevoegd. We kunnen het weer aan! We zien na onze moeilijkheden toch reeds de andere oever van de Schelfzee, die voor ons ligt. Nu zitten we wellicht nog volop in de ellende, maar we weten dat in het verschiet een land ons wacht van louter licht. Daar gaat nooit de zon van Gods liefde onder.

Maar nu, op dit moment, zijn we zover nog niet. We voeren nog de harde strijd om het bestaan. Achter ons komen de Egyptenaren en voor ons ligt de Schelfzee. We hebben niet veel keus, we kunnen eigenlijk geen kant uit. We kunnen het er niet levend afbrengen. Maar we moeten goed weten, met de Israëlieten, dat er een God in de hemel is, Die ook op aarde handelen kan. Zowel met Israëlieten als ook met Egyptenaren. Van hoe groot belang is dit niet, nu wij wereldwijd door hetzelfde probleem getroffen worden? Wij moeten weten en dat ook vasthouden, dat er een God in de hemel is, die zowel met Amerikanen en Europeanen als ook met Arabieren handelen kan, zowel met Christenen als met Moslims.

Gemeente, dreiging kan van alle kanten op ons afkomen. Er staat niet in de Bijbel, dat God ons redt IN alle benauwdheden. We worden ook niet als bij toverslag verlost UIT onze moeiten. Misschien verandert er ogenschijnlijk helemaal niets. Toch hebben we IN onze smart de Heer als onze UIT- en TOEvlucht. In Zijn handen ligt ons hele leven veilig omsloten.

Wij hebben het daarnet nog gezongen:

Gij hebt, o Vader van het leven,
de aarde aan de mens gegeven…
O God, wij bouwen als ontheemden,
wij wonen en wij blijven vreemden…

Gezang 480, 1 en 5

Wij zijn van de aarde vervreemd en ontheemd. Wij hebben hier geen blijvende stad, maar wij zijn op zoek naar de toekomstige, de stad van God. Heel de geschiedenis van het volk van Israël is een grote illustratie bij deze overbekende woorden. Het volk Israël leert ons, dat wij niet moeten blijven staren op de toestanden, waarin we op een gegeven moment verkeren. Als we dat zouden doen, dan zouden we ons gezichtsvermogen maar verliezen. Het moment kan ons natuurlijk heel erg bezig houden. Het valt soms lang niet mee om onze gedachten op iets anders te richten. Maar we mogen ons niet van de blik naar de toekomst afwenden.

Het volk, dat uit Egypte was vrijgelaten, beleefde aan de oever van de Schelfzee een uiterst spannend moment. Aan alle kanten was men door de dood omgeven. Nergens was een ontsnappingsmogelijkheid zichtbaar. Maar dan komt het Woord van de Heer tot Mozes. God zegt niet: rechtsaf of linksaf, er is maar een mogelijkheid: vooruit!

Geen weldenkend mens zou ooit zo’n advies durven geven. Er volgen echter nog een paar woorden. Mozes moet zijn staf over het water houden. Dan zal God daaraan Zijn wondermacht verbinden. Het kan heel wel mogelijk zijn, dat er in die gebieden plotseling zo’n wind opsteekt, dat het water als ’t ware weggeblazen wordt en er een doorgang komt. Wellicht heeft God de natuurverschijnselen willen gebruiken om Zijn volk een doortocht te verlenen. Dit betekent in geen geval een ontkenning van het wonder. Dat wonder wordt er alleen maar groter door. De Here God wil de natuur gebruiken om de mens Zijn macht te leren kennen.

Mozes had tot het volk gezegd: “De Heer zal voor u strijden!” Met zo ’n bondgenoot zijn wonderen te beleven. Van God kan een mens alles verwachten! Zelfs een uitweg als alleen maar de dood voorhanden schijnt. “Zeg de Israëlieten, dat zij opbreken!” Zij mogen niet blijven zitten in angst en wanhoop. Er is uitkomst mogelijk. Op de meest ongedachte wijze.

Wij kunnen in deze tijd ontzettend veel donkere wolken om ons heen zien drijven. Tal van duistere elementen kan ons leven in beslag nemen. Het kan zo zijn, dat we bijna geen hand voor ogen kunnen zien. Toch klinkt dan het woord: opbreken! We moeten verder. We mogen niet blijven zitten in onze ellende. Dat geldt voor al die familieleden van de slachtoffers in Irak en Afghanistan en Israël, die door aanslagen getroffen werden. Het geldt ook voor u en mij, die om wat voor reden ook geen uitkomst meer zien. Opbreken! Ondanks alle troosteloosheid van het bestaan, de grillen van het lot, mogen we, nee: kunnen we met nieuwe moed de moeilijkheden tegemoet treden. De Here zal voor ons strijden! Van Hem alleen is de verlossing te verwachten, ook in de wereldpolitiek. Verlossing zelfs van de dood.

Oh ja, we blijven misschien even hulpbehoevend, even ziek, even machteloos, maar de Heer geeft een nieuwe kleur aan het leven, een nieuwe glans. Met Hem kunnen we alles weer aan. Hij is de garantie van een nieuw, werkelijk bestaan. Opbreken en in Zijn kracht verder! Op het spoor dat Hij ons wijst.

Als ik maar weet, dat hier mijn weg
door U, Heer, wordt bereid.
En dat die weg, hoe moeilijk ook,
mij nader tot U leidt!

De melaatse Samaritaan had dat begrepen: dat God het was die hem het leven had teruggegeven. Hij was opgebroken om terug te gaan naar Jezus. En hij wierp zich op zijn aangezicht om Hem te bedanken. Nota bene, een Samaritaan. En Jezus antwoordde en zeide: “Zijn niet alle tien rein geworden? Waar zijn dan de negen anderen?” Waren er dan geen anderen om op te breken en terug te keren en God de eer te geven, dan deze vreemdeling?

En Hij zeide tot hem: “Sta op, uw geloof heeft u behouden.”

De Samaritaan, de vreemdeling, had het begrepen… Weer eens wordt een vreemdeling ons ten voorbeeld gesteld. Tragisch, dat Israël en dat Christenen door alle tijden heen hebben moeten ervaren, dat het de “anderen” zijn geweest en nog zijn, die de dienst aan God en het vertrouwen op God beter hebben verstaan en vaak nóg verstaan dan zij zelf. Dat moet ons klein en bescheiden maken, juist ook in de dialoog met die anderen. De dialoog bijvoorbeeld, die in ons land nodig gevoerd moet worden met Moslims en andersdenkenden.

Laten we toch dankbaar zijn, dat we nog mogen opbreken en dat de weg naar Jezus terug nog open is. God geeft ons nog gelegenheid en tijd om dat te doen, wat we nodig doen moeten: opbreken en terugkeren. De Samaritaan deed het. Doet u het ook?

Amen

De doortocht door de Schelfzee

een gelovige vrouw: 

Daar staan we nou.
Wij, het volk Israël.
We zijn net vertrokken uit Egypte,
het land van Farao,
waar we het slecht hadden.
We zijn op weg naar Kanaän,
het land van God,
waar we het goed zullen hebben.
Maar we kunnen niet verder.
Er ligt een grote, diepe, donkere zee.

een cynische vrouw:
 
Daar heb je het nou, Mozes.
Dat heb je knap gedaan.
Je hebt ons net weggevoerd uit Egypte,
en nu zitten we al vast.
Zullen we maar teruggaan?
In Egypte hadden we tenminste nog te eten,
maar hier zullen we sterven van honger.

een bange man:

 
Kijk daar! Die stofwolk!
Dat is het leger van Farao!
Hij komt ons achterna!
Met zeshonderd zware strijdwagens!
Met twaalfhonderd snelle paarden!
Met tienduizend sterke soldaten!

een cynische vrouw:
 
Hoe moet dat nou Mozes?
Dat heb je knap gedaan.
We kunnen geen kant meer uit.
Ze zullen ons dood maken, allemaal.
In Egypte kregen we tenminste nog een graf,
maar hier zal niemand ons begraven.

een gelovige vrouw:
 
Jullie zijn slappelingen.
Waar is jullie vertrouwen?
Kijk eens naar Mozes.
Hij is als kind al door het water gegaan.
Nu zal hij ons door het water leiden.
Hij wijst ons de weg.

Mozes :
 
Ik kan alleen de weg wijzen, die God aangeeft.
God geeft iedereen de weg aan,
maar je moet er wel om vragen.
Zien jullie het licht van God?
Farao ziet het niet.
Die ziet alleen zichzelf.
Hij zal de weg niet vinden.

een gelovige vrouw:
 
Daar! Het licht!

een bange man:

 
Ik zie het ook.
Maar het schijnt op de zee!
We gaan toch niet dat water in?

een cynische vrouw:

 
Wie het licht ziet, heeft vertrouwen.
Het zal goed komen.
Kom, we gaan.

Willibrord Huisman, 1996,
naar Exodus 14
http://www.ru.nl/kinderkerk/Publicaties/Bundel1.htm

2 Korintiërs 4, 7

“Wij hebben deze schat in aarden vaten”

Daar zit een tegenstelling in onze tekst. Wij hebben een schat! Nou, dat is mooi, een schat! Maar we hebben hem in aarden vaten. Dat is niet zo mooi, want aarden vaten zijn erg breekbaar.

Paulus heeft het hier over het geloofsleven van de mensen. Het is geweldig, als je het geloof mag beleven, maar er zitten ook erg broze kanten aan. Het geloof is aan vele gevaren bloot gesteld. Daar spreekt de apostel over in zijn brief aan de Korintiërs. We geloven in het kruis en de opstanding van Jezus Christus en we willen daar ook voor uit komen. Maar dan merk je, hoe voor veel mensen het kruis een dwaasheid is of een ergernis. En je merkt hoe machteloos je staat en hoe broos je geloof eigenlijk is. Aarden vaten zijn wij! Zwakke mensen. Het is zo met ons gedaan, alle goede bedoelingen ten spijt.

Een schat moet je bewaren, daar moet je zuinig op zijn. Die schat is het Evangelie, de blijde boodschap. Het vertelt, dat je zonden zijn vergeven en dat er plaats is voor jou bij God. Het is een geweldige schat, die je nodig hebt om staande te blijven in deze harde goddeloze wereld. In het leven vol vragen en onzekerheden. In leven en in sterven.

Realiseren we ons eigenlijk wel, dat we zo ’n schat hebben? Je zou het niet zeggen, als je zo om je heen ziet. Veel mensen, ook Christenen, lopen met gebogen hoofd en met een kromme rug alsof ze zware lasten te dragen hebben. En je hoort overal om je heen zuchten en klagen… Ook wij zelf doen daar aan mee. Terwijl toch eigenlijk ons gezicht vreugde moest uitstralen! Wat zijn wij toch arme mensen, terwijl God ons een schat heeft toebedeeld. Doen we er wat mee? Met die schat? Of hebben we hem veilig opgeborgen in een kluis? Net als die derde slaaf, die zijn éne ontvangen talent had opgeborgen en er op ging zitten. De andere slaven gingen er mee werken. Zouden wij dat niet ook moeten doen? Ja zeker. Gods schat moet niet alleen bewaard maar ook telkens opnieuw bevochten worden. Het Evangelie van Zijn liefde is niet een ding, dat je ergens kunt neerleggen en bewaren, maar het is een bron, waaruit je dagelijks nieuw leven kunt putten en ook anderen kunt schenken. Het is de gave van de Heilige Geest, die mensen in beweging zet, naar God toe, naar elkaar toe. Het is nog maar kort geleden dat we Pinksteren hebben gevierd. Toen hebben we die schat ontvangen en nú mogen we hem laten stralen in ons leven.

Natuurlijk, we zijn slechts zwakke mensen. Daarom zegt Paulus ook, dat we de schat in aarden vaten hebben. We durven de verantwoordelijkheid voor die schat eigenlijk niet aan. We denken, dat we met zo ’n grote schat niet om kunnen gaan. We zijn bang hem te verliezen. En daarom houden we hem maar angstvallig bij ons en we laten hem niet tot ontplooiing komen. Maar, beste mensen, geestelijke schatten kunnen niet worden weggeborgen. Zij brengen een grote verantwoordelijkheid mee. En vergeet niet, dat het Evangelie een blijde boodschap is. Alleen wie de weg van het geloof loopt met een blij gezicht en een opgewekt gemoed, zal de loop voleinden en het geloof behouden, ja de kroon des levens ontvangen. Die blijde moed is blijk van Godsvertrouwen. Want uit onze eigen zwakke kracht zouden die moed niet kunnen putten. Maar wij doen het van uit het geloof, dat Hij, Die een goed werk in ons begon, dat ook voleindigen zal. Hij alleen kan onze aarden vaten sterk maken.

Hoewel we allemaal zwak en gebrekkig zijn, heb je gelukkig ook nog mensen, die niet klagen, maar altijd hoopvol en enthousiast zijn. U kent ze wel van het oude gezegde: niet klagen, maar dragen, en bidden om kracht, Misschien heeft u zelf daar ook wel wat van. Ik hoop het. Toch heb je ’t dan vaak ook moeilijk. Want in je enthousiasme denk je de hele wereld aan te kunnen, maar je komt je zelf wel tegen! Want al gauw blijkt, dat je toch maar een aarden vat bent. En zo kan het gebeuren, dat spontane gelovige mensen bij de eerste de beste teleurstelling of tegenwerking het geloof weer verliezen. Ze denken er niet aan, dat Paulus ons daarvoor waarschuwt, als hij ons er op wijst dat we de schat in AARDEN VATEN hebben. Het is mooi om enthousiast te zijn in je geloof, om de sterren van de hemel te plukken, maar je moet het ook vol kunnen houden, als alles je tegen zit. De verpakking van dat enthousiaste geloof blijkt dan toch heel erg broos en kwetsbaar te zijn: een breekbaar aards vat.

Zo ’n breekbaar aards vat is Paulus zelf geweest. Hij weet waar hij ’t over heeft.

Het beeld van een schat in aarden vaten is uit het leven gegrepen. Aarden vaten waren gebruiksvoorwerpen, die overal voor werden gebruikt. Waardevolle voorwerpen, zoals sieraden en boekrollen werden in zulke vaten bewaard. De Dode Zee rollen zaten nog in aarden kruiken, toen ze bij opgravingen werden gevonden. Evenals de gouden en zilveren munten destijds in Serooskerken op Walcheren. Maar ook dagelijkse zaken zoals voedsel en wijn werden daarin opgeslagen. Veel van die potten werden nog dagelijks opgegraven en komen dan bij Kunst en Kitsch terecht. Ze zijn aangetast door de tand des tijds en zien er verweerd uit. Je zou niet denken, dat zo ’n craquelé geval wel eens een schat zou kunnen bevatten. En toch, zegt Paulus, ligt in zo ’n gewoon aarden vat de schat van het Evangelie. En dat is niet toevallig zo. Er zit een positieve kant aan: nu is geen verwisseling van de schat en het vat mogelijk. Kijk maar naar Paulus zelf: een onaanzienlijke man, klein van stuk, getekend door het leven zelf, door het vele lijden wat hij moest ondergaan. Maar een werkzaamheid en overtuigingskracht voor het Evangelie, ongelofelijk! Waar haalt hij het vandaan? Niet uit hem zelf, dat is zeker, maar uit de schat die God in hem heeft gelegd.

De mannen in Korinte, die de leiding hadden, gaan prat op hun eigen kracht en grootheid en verduisteren daarmee God en het Evangelie. En zo gebeurt het vaak nóg in de Kerk, dat het meer gaat om de eigen grootheid van mensen dan om de heerlijkheid van God en Zijn werk. Maar Paulus ging het nooit om eigen roem en kracht. Alleen om Gods eer!

Daarom ziet zijn leven er ook zo uit als die in werkelijkheid is. Hij zegt het zó: in alles zijn wij in de druk, maar niet in het nauw; om raad verlegen maar niet radeloos; vervolgd maar niet verlaten; ter aarde geworpen maar niet verloren; te allen tijde het sterven van Jezus in het lichaam omdragende… Voor de Korintiërs was Paulus eigenlijk een wat min persoon. Ze hadden liever een grote flinke prediker gehad, zoals Apollos, een echte leidersfiguur. Maar, zo laat Paulus horen, waar gaat het nu eigenlijk om? Ons leven is getekend door het lijden en sterven van Christus. Zou het dan met óns leven anders zijn? Als je een echte Christen bent, dan draag je toch het sterven van Christus in je lichaam om? Eigenlijk staat er in het Grieks “doding”. Dat geeft nog duidelijker aan, dat een Christenmens gedood wordt zoals Christus Zelf gedood werd. Wanneer je zegt “sterven”, dan kan dit duiden op een natuurlijk gebeuren, zoals iedereen een keer moet sterven. Maar dat bedoelt de apostel niet. Hij spreekt van gedood worden. Het leven van een Christen staat in doodsnood: de haat van vijanden, afwijzing en tegenwerking, bespotting, minachting, discriminatie, zó erg dat het lichamelijke gevolgen heeft. Je wordt getrapt, geslagen, in de gevangenis gegooid, gemarteld. Dat alles heeft Paulus zelf ondervonden. Daarom kan hij zeggen, dat hij de doding van Jezus in het lichaam ronddraagt. Maar – zegt hij – dat is niet zonder zin, want het gebeurt, opdat ook het leven van Jezus zich in ons sterfelijke vlees openbare.

Wij worden overgeleverd aan de dood, prijsgegeven, zoals ook Christus Zelf aan de dood werd uitgeleverd. Daarmee dragen we het lijden en sterven van Christus in ons om. Dat is een hele troost. Aarden vaten te zijn wordt zó een erezaak! Het wordt een vorstelijke bekleding, want het garandeert dat ook het leven van Jezus opbaar zal worden in ons sterfelijke vlees. Dan blijkt pas echt, dat ons aarden vat een schat in zich bergt, een levensschat. Het sterfelijke vlees is het aarden vat, de schat daarin is het leven van Jezus.

Mogen wij dit ook ervaren, Gemeente? Ons leven is sterfelijk, ons lichaam is aan afbraak onderhevig en het vertoont al diepe scheuren. En toch mag dit de verpakking zijn van een ongelofelijk grote schat. De heerlijkheid van God en het eeuwige leven wordt daarin openbaar, net als bij Paulus.

Laten we daarom niet zeuren, laten we niet klagen en moedeloos zijn, alsof we toch nergens voor deugen. Wij zijn maar verpakking, ondeugdelijke verpakking, aarden vaten. Maar wat God daar binnen in heeft gelegd is het mooiste wat we ons maar kunnen voorstellen: Zijn genade om Jezus’ wil en uitzicht op Zijn heerlijk Koninkrijk. Dat moet ons moed geven, net als de Korintiërs, moed om vol te houden en het Evangelie te dienen en uit te dragen, ook als het kruisdragen wordt. Zo heeft de apostel Paulus het ons geleerd en vóórgedaan.

Amen.

Handelingen 19, 2

“Hebt gij de Heilige Geest ontvangen,
Toen gij tot het geloof kwaamt?”

Als deze vraag nu eens aan ons gesteld werd, wat zouden wij dan antwoorden?

“Hebben jullie de Heilige Geest ontvangen?”

Vandaag, twee weken na Pinksteren, een heel terechte vraag aan ons. Net zo terecht, als toen Paulus die vraag stelde aan de mensen in Efeze.

U hebt gehoord, wat er gebeurd is. Apollos, een Joodse man uit Alexandrië, was te Efeze gekomen en had daar met veel succes gepreekt. Hij had zeker de gave van het woord en kennis van de bijbelse geschriften. We kunnen er van op aan, dat die man zijn weetje wist en het Evangelie goed wist uit te leggen aan het volk. De mensen hingen aan zijn lippen! Een man, die Jezus niet persoonlijk had gekend, maar veel over Hem had gehoord en Hem persoonlijk als Messias had erkend. En nu reisde hij net als Paulus als Evangelist rond. Hij preekte de bekering en dat de mensen daarvoor gedoopt moesten worden. Precies zoals Johannes de Doper dat ook in het verleden gedaan had. De mensen moesten berouw krijgen van hun zonden en een ander leven gaan lijden, dan konden ze de Doop ontvangen als teken van Gods vergeving. Die mensen gingen Jezus volgen en vormden samen een kleine Gemeente in Efeze. Toen dat gebeurd was, reisde Apollos verder naar Korinte.

Even later komt Paulus in Efeze aan en hij ontmoet daar die kleine gemeenschap van Christenen. Ik denk dat hij daarover zeer verrast was en natuurlijk ook heel blij. Daar waren mensen, die Jezus waren gaan volgen, geweldig toch! Maar hij ziet ook, dat er iets aan hen ontbreekt: de Heilige Geest! Vandaar de vraag van onze tekst: “Hebben jullie ook de Heilige Geest ontvangen?” Duidelijk wordt ons hier, Gemeente, dat je blijkbaar Gemeente kunt zijn zonder de Heilige Geest. Dat moet ons tot nadenken stemmen! Maar goed, de vraag van Paulus wekt wel verbazing. De mensen van Efeze antwoorden: “Wij hebben zelfs niet gehoord, dat er een Heilige Geest is, hoe kunnen we die dan ontvangen hebben? We begrijpen niet wat u bedoelt.”

Zo’n antwoord zouden wij, die leven ná Pinksteren, niet meer kunnen geven. Wij geloven immers in de Heilige Geest en hebben Zijn komst zo kort geleden nog gevierd. Wij zijn ook gedoopt in de Heilige Geest. Maar toch, die vraag aan u en aan mij: Heeft u ook de Heilige Geest ontvangen? Daar kunnen ook wij na twee duizend jaar niet zo gemakkelijk een antwoord op geven!

Ten eerste moeten we dan bedenken, dat de Heilige Geest een werkelijkheid is. Dat je Hem kunt kennen en ervaren. En dat is al een moeilijk punt. Hoe moeten we Hem ons voorstellen? En hoe kan de Geest herkenbaar zijn in ons leven? Veel mensen maken zich daar niet druk om. Je gaat gewoon naar de kerk en doet je Christenplicht. Maar de Heilige Geest dan? Ach, die is zo ongrijpbaar, hoe moet ik Die nu plaats geven in mijn leven? Terwijl toch eigenlijk, zeker volgens Paulus, de blijdschap en rijkdom van de Geest ons leven zou moeten vullen! De gaven van de Geest, zoals de apostel die noemt: vrede, geloof, liefde, vrijheid en kracht, maken ons leven pas echt waardevol. Want ze geven aan ons leven een hemelse glans, een vrede die alle verstand te boven gaat. Er komt een heerlijkheid en kracht in ons leven, die van binnenuit komt (van Boven) en niet kan worden aangetast door uiterlijke zaken en omstandigheden.

Het is met ons droevig gesteld, als aan ons, nog maar twee weken na Pinksteren, de vraag moet worden gesteld: “Hebben jullie wel de Heilige Geest ontvangen?” Omdat er in ons leven zo weinig van blijkt! Maar hoe weten we dat dan? Kon Paulus dat soms aan de mensen in Efeze zien? Ik denk van wel. Wie de Heilige Geest ontvangen heeft draagt dat op een of andere manier uit. Hij toont namelijk de vruchten van die Geest. Paulus noemt ze allemaal op in Gal.5, 22: liefde, blijdschap, vrede, lankmoedigheid, goedertierenheid, geloof, zachtmoedigheid, matigheid. Een heel rijtje! Kijkt u er eens na en legt u dit rijtje eens naast uw leven. Wordt het daar herkenbaar? En leg het ook eens naast het Gemeenteleven. Is het daar zichtbaar? Ons leven is zo gewoontjes en ook dat van de Gemeente, het is allemaal zo nuchter en zakelijk, zo menselijk. Er is zo weinig spiritualiteit, zouden we tegenwoordig zeggen.

Als je de Heilige Geest ontvangen hebt, moet je dan niet gezichten zien, visioenen net als Johannes in de Openbaring? Moet je dan niet stemmen horen, buitengewone openbaringen krijgen? Spreken in tongentaal? Moet je God dan niet direct voelen in je hart? Moet je niet duidelijk tot bekering zijn gekomen?

En wij, die zoiets misschien nooit hebben meegemaakt, denken dan al gauw: Ach, het zal voor ons niet zijn weggelegd, het zal alleen bedoeld zijn voor de uitverkorenen van God!

Wat begrijpen we er dan toch weinig van! Wat denken we toch al te menselijk over de Heilige Geest! En wat sluiten we ons toch gemakkelijk voor die Geest toe, als de werkingen ervan niet aan onze verwachtingen beantwoorden. Alsof de Heilige Geest dan niet uitgestort is, alsof we dan al die jaren nooit Pinksterfeest gevierd hebben! Laten we er toch niet meer van maken dan het is.

De Heilige Geest is uitgestort op “alle vlees”, zegt Petrus in zijn Pinkstertoespraak. Zou ú er dan niet bij horen? Ja toch? Maar je moet je er wel voor openstellen. Ook hier geldt het woord van Jezus: “Als jullie het niet ontvangen als een kind, kunnen jullie het niet aannemen, zelfs niet zien, laat staan dat je er in binnen kunt gaan!” Wat voor het Koninkrijk van God geldt, slaat ook op Heilige Geest. Wij moeten ons voor Hem openen, en Hem aannemen.

De Heilige Geest is uitgestort en heeft de Gemeente gesticht en wij allemaal mogen er aan deelnemen. Door de Doop zijn we er zelfs in opgenomen! Wij zijn ontvangers van de Heilige Geest. Maar zijn we ook dragers van de Geest? Is ons leven ook anders dan dat van anderen? Dat moet toch wel zichtbaar zijn! Dat je de Heilige Geest als werkende kracht in je leven hebt! Het is geen wonder, dat veel mensen op dit punt onzeker zijn. Hun leven is er vaak ook naar. Het is toch een wonder, wanneer je door de Geest als ’t ware overgebracht bent uit de dood in het leven. Het is ook een grote verantwoordelijkheid. Het stelt ons voor zware opgaven. Het is geen sinecure om zó te leven als Paulus het ons voorlegt: met vrede, liefde, goedertierenheid, matigheid enz. Onwillekeurig deinzen we daar voor terug! Wat zijn we toch armen mensen. In plaats dat we aan de Heilige Geest ruimte geven in ons leven, gaan we Hem uit de weg.

“Hebben jullie ook de Heilige Geest ontvangen?’

Paulus stelt de vraag aan net zulke Christenen als wij. Zij hebben best wat geleerd van Apollos, ze zijn ook gedoopt en ze stellen zich goed op in het leven. Zij proberen op hun manier Jezus te belijden en te Hem te volgen in hun leven, zoals wij dat ook doen. Toch ontbreekt er iets aan! Paulus merkt dat direct. En hij stelt zijn vragen: “Zijn jullie ook gedoopt met de Heilige Geest; hebben jullie ook de Heilige Geest ontvangen, toen jullie tot geloof zijn gekomen?”

De Heilige Geest, Die ontbreekt er aan!

We kunnen nog zo goed ons best doen om christelijk te leven, we kunnen nog zo goed luisteren naar de preek, en de dominee kan nog zo goed zijn of haar best doen, als de Heilige Geest er niet bij komt, wordt het nooit lévende prediking en een lévend geloof. Hebben wij dat in ons? Dat levende geloof, gevoed door de Geest? En laten wij de vonk ook overspringen, zodat anderen merken: hier is de Heilige Geest, hier is het echte leven! Gaat ook door ons de ademtocht van God, die alles bezielt? Wij hebben daaraan zo’n grote behoefte! Onze Heer is zo rijk, waarom zijn wij dan zo arm? Ons is zó grote blijdschap verkondigd. De engelen riepen het al in de velden van Efrata: Zie, Ik verkondig u grote blijdschap! Waarom zijn wij dan vaak zo neerslachtig en chagrijnig?

Ik weet wel, we leven nog in een wereld, waar de zonde heerst en de dood, de macht van satan. ’t Is allemaal stukwerk hier, gebrekkig en onvolledig. Maar wil dat zeggen, dat alles nu ook maar zo moet blijven zoals het is? Dat er geen verandering mogelijk is? Nee toch! Het KAN anders en het MOET anders. Er kan meer leven zijn en meer werking van de Geest en meer openbaring van eeuwige dingen. Als we eerst maar positief antwoord hebben gegeven op de vraag van onze tekst: Hebt gij ook de Heilige Geest ontvangen? Zijn jullie dan ook echt van plan Hem nauwgezet te volgen in leven en sterven?

Zegt u daar van harte “JA” op, dan verandert er veel in uw leven. Dan geef je ’t over in handen van de Heer. Niet wij zelf hoeven dan zo nodig aan de touwtjes te trekken. Veel, waar wij ons nu nog druk over maken, valt dan weg. Andere dingen komen er voor terug: de nood van je naaste, de eer van God, het aanroepen van de Geest bij al je beslissingen: Heer, wat wilt U dat ik doen zal? Mensen kúnnen veranderen, maar alleen dan als die goddelijke Bijstand hen er bij helpt. En dat wil Hij! Daarvoor hebben wij Pinksterfeest gevierd. Het is elk jaar weer een bevestiging van dat geloofsvertrouwen: dat we zo’n Bijstand hebben, een Trooster, een Leidsman ten leven, de Heilige Geest!

Heeft u hem ook ontvangen?

Amen

Johannes 3, 5

“Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, tenzij iemand geboren wordt uit water en Geest, kan hij het Koninkrijk van God niet binnengaan.”

Nikodemus komt bij Jezus met een vraag, of eigenlijk is het meer een opmerking om met de leraar een gesprek te kunnen beginnen. “Rabbi, wij weten, dat Gij van God gekomen zijt als leraar, want niemand kan de tekenen doen, welke Gij doet, tenzij God met hem is.”

Kennelijk had Nikodemus grote bewondering voor Jezus. Hij zou ook wel zo’n man willen zijn als Hij. Een man, die wondertekenen doet! Zelf was hij ook een gestudeerde rabbi, ja meer nog: een overste der Joden, een man met gezag in de joodse gemeenschap. Maar die Jezus had iets, wat hij niet bezat. En dat trok hem aan. Daar wilde hij dan ook meer van weten. Vandaar deze poging om met Jezus een gesprek te beginnen.

Hoe reageert Jezus op die opmerking? Hij zegt: “Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, tenzij iemand wederom geboren wordt, kan hij het Koninkrijk van God niet zien.” Merkwaardige woorden. Zou Jezus begrepen hebben waar het Nikodemus om ging? Misschien beter dan hij het zelf wist! Dat het Nikodemus eigenlijk ging om het Koninkrijk van God. Dat dát het eigenlijke probleem was wat de rabbi bezig hield. Zo zou het ook best eens kunnen, dat Jezus door heeft wat ons bezig houdt, als we met onze vragen tot Hem komen. En dat is maar goed ook!

En zo is het ook met ons luisteren naar het Woord van God. In het luisteren zal ons pas duidelijk worden, wat onze diepste noden en behoeften zijn. Daarom alleen al is het goed om naar de kerk te komen: om te ontdekken wat je zelf bezig houdt!

Maar Nikodemus heeft dat nog niet direct door. Hij kijkt alleen maar naar de buitenkant, zouden wij ook gedaan hebben. Wederom geboren worden? Ja, maar dat kan toch niet! Een mens kan toch niet opnieuw uit de moederschoot geboren worden? Nou moet die rabbi Jezus het toch niet gekker maken! Is hij nou daarvoor in het holst van de nacht bij Jezus gekomen? Om zo’n onzinpraat aan te horen?

Ja, waarom is hij eigenlijk in de nacht naar Jezus toegegaan? Is Hij dan overdag niet te bereiken? Waarom doen mensen ’s nachts zulke dingen? Zou het soms zijn, omdat die dingen het licht niet kunnen verdragen of uit angst om betrapt te worden of misschien wel uit schaamte. Nikodemus komt tot Jezus… in de nacht. Het is goed dat hij komt, want de meeste Schriftgeleerden en Farizeeën zouden dat niet doen. Maar dat ie komt in het holst van de nacht, pleit niet voor hem, denken we dan. Het is maar een bange man! Wij doen dat niet, wij belijden de Heer overdag, zoals het hoort. O ja? Doen we dat? Nou, laten we maar oppassen om over Nikodemus te oordelen, want het zou wel eens kunnen zijn dat Nikodemus over ons oordelen moest. Hij komt ten minste echt tot Jezus, ook al is het ’s nachts. Weet u, wat die gang naar Jezus voor hem betekende? Als iemand hem eens zou zien? Het zou hem zijn goede naam en faam kunnen kosten en misschien wel zijn hoge positie. Wie weet wat er allemaal bij hem op het spel stond? En toch kwam hij. En toch durfde hij dit waagstuk aan, omdat hij naar Jezus toe moest, omdat Hij hem niet losliet. Voor ons is het zo veel gemakkelijker, en dan gaan we vaak nog niet.

Maar wat moet hij nu met zo’n verhaal, dat je voor de tweede keer geboren moet worden om het Koninkrijk van God binnen te kunnen gaan? Daar kan hij met zijn verstand niet bij! En verder had hij ook niet leren denken dan met zijn verstand. Hij was echt zo’n mens als u en ik en de “ongelovige” Thomas. Als ’t met ons verstand niet te rijmen valt, dan klopt het niet, dan vinden we het onzin. Zo is hier de man, die zo veel weet of denkt te weten, toch maar een domme persoon. Hij begrijpt veel van het aardse, maar van het hemelse heeft hij nog niet veel begrepen. Hij moet nog leren, dat Gods wonderen alle verstand te boven gaan!

“Hoe kan een mens geboren worden, als hij oud is? Kan hij dan voor de tweede maal de moederschoot ingaan en geboren worden?” Jezus antwoordt: “Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, tenzij iemand geboren wordt uit water en Geest, kan hij het Koninkrijk van God niet binnengaan. Wat uit het vlees geboren is, is vlees, en wat uit de Geest geboren is, is geest.”

Nikodemus hoort hieruit alleen maar het onmogelijke. Maar dat kan toch niet! Hij denkt, dat hij het zelf moet oplossen om in het Koninkrijk van God binnen te mogen gaan. Dat hij misschien anders moet gaan leven, meer aan de armen moet geven en zo. En vooral meer moet gaan bidden! Maar dat er een andere mogelijkheid is: dat je opnieuw geboren kunt worden en dan als Gods kind in Zijn Koninkrijk kunt komen, dat had hij nog nooit gehoord! Dat er iets is, waarvoor je niets hoeft te doen, dat pure genade is, geschenk van Gods goedheid… Dat God ons opnieuw geboren laat worden door de kracht van de Heilige Geest om ons daarmee iets te geven wat wij uit onszelf nooit kunnen bereiken… Een nieuwe geboorte door het water van de Doop en de gave van de Geest, dat is allemaal nieuw voor de man, die toch zo veel dacht te weten en een theologische opleiding had doorlopen.

Wij moeten hierbij denken aan een andere plaats, waar Jezus ons hetzelfde openbaart, in Mattheüs 19. De discipelen vragen hier, ook weer zo heel verstandelijk: “Maar wie kan dan behouden worden?” Jezus antwoordt dan: “Bij mensen is dit onmogelijk, maar bij God zijn alle dingen mogelijk!”

Wedergeboorte is niet zo maar een beterschap van mensen, met alle goede bedoelingen en voornemens overigens. Nee, tegenover God staan we allemaal naakt en verloren. We kunnen ons nergens op beroemen, we hebben totaal lege handen. We denken aan de rijke jongeling, aan Schriftgeleerden en Farizeeën, de hoofdman over 100 en zovele anderen, die allemaal dachten zich toch wel op iets te kunnen beroepen: rijkdom, kennis en geloof en macht. Maar toen zij voor Jezus stonden, waren zij arm en onwetend en machteloos. Want Jezus kijkt dwars door je heen en ziet je, zoals je werkelijk bent: een zondig mensenkind. Niemand kan over zijn eigen schaduw heen springen, die afschuwelijke schaduw van je eigen ik, je verleden en zonden en opgehoopte schuld, Ook Nikodemus kon dat niet. Maar nu mag hij van Jezus horen, dat het ook niet hoeft. Hij hoeft niet over zijn eigen schaduw heen te springen, want God Zelf haalt hem er over heen! God schenkt ons een nieuwe geboorte, maakt van ons nieuwe mensen, door het geschenk van de Geest. En dat is puur een geschenk, je krijgt het zo maar. Alle mensen krijgen het, want die Geest wordt uitgestort op “alle vlees”. Het is alleen God, die het beschikt, wij mensen hebben daar geen beschikking over. En die Geest waait waarheen Hij wil.

Het begint eigenlijk al met de Doop, het eerste onbegrijpelijke wonder van Gods goedheid. Wij hoeven het niet te verdienen. God strekt Zijn handen naar ons uit om ons lief te hebben en te bewaren, alleen omdat Hij dat fijn vindt en goed voor ons. We worden dan gedoopt in de Naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. De Geest hebben we zeker nodig om de Doop levend te maken. Wat in de Doop ons is toegezegd zal de Geest in ons leven verwerkelijken. En zo komen we op het rechte spoor naar Gods Koninkrijk toe, In deze gang worden mensen opnieuw geboren uit water en Geest!

Tenslotte wijst Jezus er Nikodemus op, dat Hij Zelf het geheim is van die nieuwe geboorte. De Schriftgeleerde was bij Hem precies aan het goede adres. De Vader schenkt ons de nieuwe geboorte uit water en Geest, maar Hij doet het door de Zoon. Want, zo zegt Hij: “Niemand is opgevaren naar de hemel dan die uit de hemel neergedaald is, de Zoon des mensen… want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een ieder, die in Hem gelooft, niet verloren ga maar eeuwig leven hebbe.”

Zou Nikodemus het nu begrepen hebben? En u? En ik? Dat Hij, Jezus Zelf, onze enige garantie is voor onze binnenkomst in Gods koninkrijk? Hij alleen brengt de nieuwe geboorte, aan iedereen die met Nikodemus tot Jezus gaat, ook als het is in het diepste geheim, in de nacht. Zoals Johannes al schreef in het begin van zijn Evangelie: “Doch allen, die Hem hebben aangenomen, hun heeft Hij macht gegeven om kinderen Gods te worden, hun die in Zijn naam geloven, die niet uit bloed, noch uit de wil des vlezes (dat is de eerste geboorte), doch uit God geboren zijn (dat is de nieuwe geboorte).”

Vandaag, op zondag Trinitatis ofwel de zondag van de Drievuldigheid willen we dank brengen aan de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, Die tesamen ons arme mensen in de hemelse heerlijkheid binnen willen leiden.

Maar laten we vooral doen, wat Nikodemus deed: naar Jezus gaan!

Amen.

(De foto is van de kerk van Capelle a/d IJssel.)

Handelingen 2, 17-18

“En het zal zijn in de laatste dagen, zegt God,
dat Ik zal uitstorten van mijn Geest op alle vlees;
en uw zonen en uw dochters zullen gezichten zien,
en uw ouderen zullen dromen dromen:
ja, zelfs op mijn dienstknechten en mijn dienstmaagden
zal ik in die dagen van mijn Geest uitstorten
en zij zullen profeteren.”

Het Pinksterfeest heeft toch wel in de eerste plaats te maken met “bezieling”. Mensen worden bezield, zo lezen we in Handelingen 2. Petrus gaat daarbij uit van een tekst uit Joël: “Het zal zijn in de laatste dagen, zegt God, dat Ik zal uitstorten van mijn Geest op alle vlees.”

Eigenlijk wordt hier herinnerd aan de schepping. Eenmaal zweefde toen de Geest van God over de wateren en de wereld was toen nog woest en ledig. Die Geest bracht in de chaos licht, orde en leven. Datzelfde zal weer gebeuren in de laatste dagen, zegt God. Dan daalt de Geest van God in de harten van mensen en brengt daar opnieuw licht, orde en leven. Maar van een hogere soort, niet meer natuurlijk maar meer geestelijk, spiritueel zouden we tegenwoordig zeggen. Je zou dit  “bezieling” kunnen noemen.

We denken dan in de eerste plaats aan de eerste Christenen, de mensen die op de eerste Pinksterdag zelf bezield werden. Het zijn de mensen, die – zoals in Handelingen 1 staat- eendrachtig bijeen waren in de opperzaal van Jeruzalem, volhardende in het gebed en uitziende naar de komst van de Heilige Geest. Het zijn de discipelen en vrouwen, onder wie Maria, de moeder van Jezus, en ook Zijn broers. Allemaal eenvoudige mensen, zeker geen hoogstaande intellectuelen. Dat is kenmerkend voor het Pinksterfeest: het is een feest voor het gewone volk. De belofte luidt ook: Ik zal uitstorten van Mijn Geest op ALLE vlees. Iedereen hoort daar bij!

En het zal gebeuren in het laatste der dagen, zo staat er geschreven. Dat was een bekend begrip bij de mensen van toen. Zij wisten, dat daarmee werd bedoeld: de eindtijd, waarin God een nieuwe hemel en een nieuwe aarde zou geven. De eerste Christenen geloofden daar ook steevast in. En de bezieling op Pinksterdag vormde voor hen een bewijs, dat het zo ver was, dat het einde der tijden gekomen was! Voor ons ligt dat wel anders. Wij leven al weer zo’n twee duizend jaar verder in de geschiedenis. Van die eerste bezieling is niet veel meer over. Daarom ook hebben veel mensen moeite met het Pinkstergeloof. Wat moet je daar nog mee in deze tijd? Aan de andere kant zou het zo goed zijn, wanneer juist in onze tijd wat meer bezielde mensen gevonden zouden worden. De wereld van nu heeft ze broodnodig! Mensen, die gevormd zijn door Pinksteren, de Geest van God, het vuur van de liefde, de hoop op een nieuwe wereld. Pinksteren is toch ook het feest van de voltooiing, de vervolmaking, Het vooruitzicht dat alles eens goed komt met de mensen en de natuur en de hele wereld. Een bezield mens rekent daar mee en grijpt daar al op vooruit. Zo’n mens is eigenlijk al een nieuwe schepping! “Het oude is voorbij gegaan, zie, het is alles nieuw geworden!”

Die nieuwheid wordt uitgedrukt in de vuur-vlammen op de hoofden van de omstanders. Dat vuur maakt de nieuwheid en de liefde en de barmhartigheid zichtbaar. Het is ook een uiting van Gods gerechtigheid. God treedt vaak op in vuur. We denken aan Gods aanwezigheid in de vuurkolom bij Israëls uittocht uit Egypte. Bij Jezus zien we dat ook. Hij zegt: Ik ben het Licht des Levens. Tegelijkertijd kon Hij ook toornig zijn als een verterend vuur, zoals toen Hij de geldwisselaars uit de tempel verjoeg. Het is de bezieling van Gods Geest, die daarin tot uitdrukking komt. Zo zal het ook bij ons zijn, als de Pinksterzegen op ons daalt. En waarom zou dat vandaag niet kunnen gebeuren? “Ook op mijn dienstknechten en dienstmaagden zal Ik van Mijn Geest uitstorten en zij zullen profeteren”. Hoort u het? Dan zijn u en ik, heel gewone mensen. Niet dat ’t betekent, dat zulke gewone Gemeenteleden in een soort extase en opwinding zullen geraken, een soort geestesvervoering, waardoor mensen buiten zich zelf treden. Je hoort daar wel eens van, b.v. in de Pinkstergemeente en bij spiritisten. Nee, zo is het meestal bij ons niet, als wij Pinksteren vieren. Wij blijven gewone nuchtere mensen. Aan ons doen en laten is niets vreemds te onderscheiden. En toch is er iets met ons gebeurd. We hebben een bezieling ontvangen. Ons leven staat voortaan in een ander perspectief: dat van God en de eindtijd, en we gaan profeteren. Van buiten lijken we heel gewoon, maar van binnenuit broeit er iets nieuws. We raken los van onszelf en staan gericht op de toekomst, de toekomst van de Heer. De toekomst van de Heer is daar en wij, wij staan er al middenin!

Er zijn mensen, die letterlijk een heel nieuw leven moesten beginnen. Huis en haard moesten ze opgeven voor de Heer, die hen daartoe riep. Weer anderen heeft Hij ook geroepen, maar ze mochten in hun omgeving blijven. Levi, de tollenaar, b.v. werd één van de 12 discipelen, maar Zacheüs, ook een tollenaar, bleef waar hij was. Hij was wel een andere tollenaar geworden: hij gaf de helft van zijn bezit weg aan de armen. En zo was het ook met de drie Maria’s. Maria van Magdala volgde en diende Hem met haar bezit, maar Maria van Betanië bleef met haar zuster Marta en broer Lazarus in het stille dorp. En ook Maria, Jezus’ moeder, bleef gewoon thuis bij Jozef en de andere kinderen. Toch hebben zij alle drie de Heer gediend!

Laat ons dat tot troost zijn. Het zit niet in het spectaculaire, het zit in het gewoon menselijke, dat gewijd is door de Geest, waardoor toch je leven in een ander licht en perspectief is komen te staan. Geen hoogdravende toestanden alstublieft, geen geestelijke hoogstandjes! Dat wordt met Pinksteren en na Pinksteren niet van ons gevraagd, maar gewoon een warm kloppend hart en een vurige geest. Toen de mensen in Korinte door de Geest vervuld waren en dachten, dat het er verder in het leven niet meer zo op aan kwam, hoe ze leefden en wat ze deden, toen kregen ze Paulus tegen zich. Nee, zei Paulus, je kunt maar niet zo maar wat aan rommelen, denkend dat de zonde je niets meer kan doen, omdat je de Geest ontvangen hebt! Integendeel, je moet het laten zien dat je uit die Geest leeft door een ordentelijk en fatsoenlijk leven. “Zijt nuchter en waakt!’ roept hij hen toe. Een mens moet met beide benen op de grond staan en is ook verantwoordelijk voor de stoffelijke belangen. Je bent en blijft “rentmeester van de velerlei genade van God”.

Natuurlijk, het is heerlijk om van de aarde weg te dromen in hemelse zaligheid. Maar voor een Christen, die uit Pinksteren leeft, geldt toch “Wees nuchter en waakzaam”. Want we zijn nog niet in de hemel. Voorlopig zitten we nog op aarde en hebben hier onze taak te vervullen. God doet er wel een dosis bezieling bij, gelukkig maar, want daardoor kunnen we onze taken beter volbrengen. Met deze bezieling b.v. kunnen we stand houden tegen de druk in. Met deze bezieling kunnen we ons ook rijk voelen, hoewel we arm zijn, en sterk, ook als we zwak zijn, en gezond, al zijn we ziek of gehandicapt, en blij, al zijn we soms ook vreselijk bedroefd. De vruchten van de Geest, zegt Paulus, zijn liefde, blijdschap, vrede, lankmoedigheid, goedertierenheid, goedheid, betrouwbaarheid, zachtmoedigheid, zelfbeheersing. Allemaal vuurtongen van dat grote Pinkstervuur!

Die bezieling brengt mensen ook dichter bij elkaar. Mensen kennen en herkennen elkaar aan dat vuur en zo ontstond de eerste Gemeente. Mensen warmen zich ook aan het Pinkstervuur en zo ontstond de Diaconie en het Werelddiaconaat, Kerk in Actie. Mensen worden ook geestdriftig door datzelfde vuur en zij gaan de Heer verkondigen, zij gaan profeteren in Woord en Daad, zó ontstond de zending. Met Pinksteren houden we nog steeds de wereldzendingscollecte. Discipelen werden apostelen, toen zij de Heilige Geest hadden ontvangen. En zo is het nog steeds! Als wij zelf warm zullen zijn, kunnen we ook anderen warm maken. Daar ligt ook onze Pinksteropdracht: mensen warm maken! Licht geeft licht!

Bezielde mensen als wij zijn, laten we steeds opnieuw bidden, wat Maarten Luther bad met de woorden van Gezang 239 vers 3:

Ontsteek een licht in ons verstand
En maak tot liefd’ ons hart bereid,
Geleid met milde vaste hand
Ons zwakke vlees in zekerheid.

Amen.