Auteur: Bart

“De rechtvaardige zal groeien als een palmboom.”
Psalm 92, 13

De dichter van Psalm 92 bejubelt de gerechtigheid van God. Die gerechtigheid wordt vooral zichtbaar in het verschillende lot, dat de Godvrezenden en de goddelozen krijgen toebedeeld. De goddelozen zullen uiteindelijk vergaan, al lijkt het er in het begin helemaal niet op. Dan is het toch net alsof het de goddelozen in alles voor de wind gaat, uiterlijk tenminste. Maar hoe lang duurt dat? Het oordeel van God blijft niet uit: de werkers der ongerechtigheid zullen worden uitgeroeid. Maar de rechtvaardige zal bloeien als een palmboom!

De dichter gebruikt hier een beeld, uit het leven gegrepen. De tegenstelling tussen de rechtvaardige en de goddeloze laat hij zien in de tegenstelling tussen het kruid dat vergaat en de palmboom, die sterk en fier ten hemel rijst.

Wie worden er bedoeld met de “rechtvaardigen”? We moeten daarbij niet denken aan het beeld, dat de Bijbel ons geeft van bijvoorbeeld Schriftgeleerden en Farizeeën. Nee, we moeten ons gewoon de gelovigen voorstellen zoals Abraham, mensen die vertrouwen op God. Het zijn de mensen, die met Paulus zeggen: “Het leven is mij Christus en het sterven gewin.” Mensen, die vasthouden aan Gods beloften van genade en heerlijkheid en eeuwig leven. Zulke mensen zullen groeien als een palmboom!

Het beeld van de palmboom wil ons enkele dingen duidelijk maken. In de eerste plaats, dat de gelovige GROEIT. Zijn geloof is aan ontwikkeling onderhevig, het wordt van stap tot stap sterker en dieper. Een gelovige staat niet stil, want stilstand is in feite achteruitgang. Nee, hij is progressief, vooruitgaand, hij GROEIT net als een palmboom.

Dat mag ons moed en vertrouwen geven! Als u denkt: wat ben ik toch een armzalige gelovige, houd dan voor ogen dat een gelovig mens mag groeien. Een Christen wordt niet compleet geboren. Hij leert uit ervaring, dag na dag, wat het betekent om Christen te zijn. Hij groeit er als ’t ware in! De palmboom is ook geen wonderboom die er ineens is. Nee, eerst is daar een klein stekje in de grond, dan een buigzame stengel, die zich langzamerhand gaat verharden tot een dikke stam, en pas daarna volgt de volle pracht van bloemen en bladeren en vruchten. Zo groeit ook de gelovige, vooral naar binnen. Aan de buitenkant blijft hij misschien dezelfde, net als die schubbige stam van de palmboom. Maar binnenin daar lopen de sappen, daar zit de levensgroei. Het is een geheimzinnig groei- en wordingsproces, daar binnen in die palmboom. We groeien naar binnen, het geloof wordt steeds dieper en inniger, maar we groeien ook naar buiten, en we groeien aan elkaar. Mensen hebben mensen nodig om te groeien. Er is een oud Arabisch spreekwoord dat zegt: de ene palm groeit aan de andere, door elkaar aan te zien, door zich naar elkaar voorover te buigen.

Een tweede lering, die de Psalmdichter ons voorhoudt in het beeld van de palmboom, is: je groeit niet uit je zelf, maar uit de bodem waarin je bent geplant. Een gelovige ontvangt de levenssappen uit de gemeenschap der gelovigen. Als ’t goed is, speelt de kerkgemeenschap daarin terdege mee! Geloven is het leven ontvangen en doorgeven, uit de handen van God door de handen van de gemeenschap in de handen van zusters en broeders en de kinderen en kindskinderen. Het is beweging van levende sappen van beneden naar boven en omgekeerd. Zo groeit de rechtvaardige!

En hij groeit uit de bodem, waarop hij staat, waarin hij geplant is. En voor een palmboom hoeft dat niet persé een rijke voedingsbodem te zijn. Het is juist kenmerkend voor de palm, dat hij tiert op schrale bodem. Ik heb gelezen dat hij juist daar het weligst groeit, waar haast heen plantenleven meer mogelijk is vanwege de felle gloed van de Oosterse zon. Dikwijls staat hij daar geurig en fris midden in de akeligste zandwoestijn, en dat gedurende alle jaargetijden! Daar kunnen we nog iets van leren! Het betekent voor ons immers, dat groei van de gelovige niet afhangt van gunstige omstandigheden. Je hebt van die gelovigen, die alleen stand houden als alles meezit. Dat zijn mooi-weer gelovigen. Bij één windstootje vallen ze om. Dat is natuurlijk nooit de bedoeling, geloof is juist een kracht van God tot behoud, om òp te staan en niet om om te vallen. De palmboom laat ons zien, dat de rechtvaardige groeit tegen de druk in, onder zeer slechte omstandigheden, midden in de woestenij van het leven. Maar wel onder de zon: de zon van de gerechtigheid, die Christus is.

De rechtvaardige zal groeien als een palmboom. Groeien uit de schrale grond, recht omhoog, en zó, dat alleen zijn kroon van takken is voorzien. Een geweldige, maar kale stam, en helemaal in het topje een dak van schaduwgevende bladeren. Er zijn geen lagere takken. Die laat hij onder het groeien vallen. Zou dit ook iets te betekenen hebben voor ons geloof? Ik denk van wel. Wij willen altijd graag alles vasthouden, bij het oude houden ook, wij kunnen niet loslaten! Maar wat leert ons de palmboom? Groeien is ook loslaten wat geweest is. Soms moet je oude principes laten varen, omdat je gegroeid bent in nieuwere betere ideeën. Dat loslaten van oude waarheden wordt soms van ons gevraagd ter wille van de groei, die we door moeten maken. Vergeet niet: als de palmboom de takken niet laat vallen, kan hij ook niet groeien. Laten we daarom niet te star vasthouden aan het oude! Wie weet wat voor geweldige bevrijding het is en ook verdieping, als je het eens met nieuwe dingen waagt. Wij moeten onze persoonlijke groei niet in de weg staan met het blijven vasthouden van al die oude takken. En we moeten daarmee ook de jongeren niet in hun groei beletten. Daar is een oud Oosters gebruik, waarop ik u graag nog wil wijzen. De rechtvaardige groeit als een palmboom. Maar om die groei te bevorderen legt men vaak op de kruin van de boom een zware steen, zo zwaar dat de stam die maar nauwelijks dragen kan. Dat deed een oude bevriende fruitkweker in Wilhelminadorp ook. Toen een mooi boompje achter ons nieuwe huis groter en groter werd (wat niet de bedoeling was), knipte hij de top er van af en legde er een steen op, zodat het boompje meer in de breedte zou gaan groeien. Merkwaardig hé? Wij zouden denken dat de groei daardoor wordt tegen gehouden. Maar de Oosterling weet beter. Door de druk van die steen zal de stam straks te steviger worden en ranker opschieten en flinker het geweld van de storm kunnen doorstaan. De toepassing ligt voor de hand. God legt de rechtvaardige ook wel eens een sten, een zware last, op in het leven. Het is een last, die zo drukt dat men het haast niet uit kan houden. Soms denk je dan: als ik daar nu eens van af was, dan zou ik God veel gemakkelijker kunnen dienen. Toch konden we die last wel eens nodig hebben om te kunnen groeien! Onze klok kan niet zonder gewichten lopen, je moet ze steeds weer opdraaien. Dat doe ik ook met mijn Franse Comtoise-klokken thuis. Zo moeten we het juk op, onze schouders wel eens omhoog schudden. Maar ook hier weer: zonder juk geen groei! Echte groei ontstaat pas tegen de druk in!

Tenslotte wordt het beeld compleet, als we kijken naar de overdadige kruin van de palmboom. Hij wordt de koning van de oase genoemd. De gezegende boom, de zuster van de mensen. Wel een bewijs, hoe zeer de bewoner van die verre landen met zijn palmboom is ingenomen, en de Israëliet evenzo. Het beeld van de palmboom wordt dan ook gebruikt voor iets dat heel mooie en sterk is, bijvoorbeeld voor de bruid in het Hooglied en bij feestelijke optochten, denk maar aan Palmpasen. Het straalt zuiverheid uit en blijheid, kracht en schoonheid. Nou, zó zal de rechtvaardige ook zijn, zegt onze Psalm. Ik wou maart, dat ik dat van mezelf ook kon zeggen! Blij, zuiver, sterk en mooi, onbuigzaam onder alle omstandigheden, fier als een koning en toch eenvoudig als een kind, eerlijk en oprecht, met het hart omhoog en het oog naar Boven gericht! Maar zo zijn we niet, of moeten we zeggen: nog niet? Er moet nog heel wat gegroeid worden, eer we echt gaan lijken op een palmboom. Gelovige mensen geremd door hun karakter, opvoeding, een verstarde blik, ballast van vroeger, ja zeg maar gerust: door de zon de, die ons op zo veel manieren parten speelt.

God zij dank, zijn er onder ons nog rechtvaardigen, die groeien als een palmboom. Soms ontmoet je een mens en je zegt bij je zelf: dat is een echte gelovige, zo zou ik ook willen wezen! Een boom herken je aan de vruchten. Nou, dat is bij een palmboom heel duidelijk. Volgens de biologen draagt zo’n boom wel meer dan honderdduizend bloesems. Uit die bloesems vormen zich dadels, een kostelijk en smakelijk voedsel, erg geliefde bij de Arabieren, het symbool van rijkdom en vruchtbaarheid! Maar de palm biedt nog meer: zijn hout, dat zo hard is dat het nog gebruikt wordt voor het vervaardigen van gereedschap en wapens. En dan zijn er de bladeren, die soms 5 meter lang en meer dan twee meter breed zijn. Zij worden gebruikt voor het bewaren van voedsel en allerlei vlechtwerk. Uit het sap van de boom bereidt men wijn en olie. Zo is alles aan de palmboom nuttig, en menig mens, ja hele volksstammen danken hun bestaan aan de palmboom. En hele groepen vogels vinden er een schuilplaats!

Nou, meer hoef ik u niet te zeggen. Het beeld van de palmboom spreekt voor zich zelf. Een gelovige moet overvloedig zijn in goede werken, zoals de apostel Paulus het meermalen zegt. Dat geldt voor de Christen, maar ook voor de Jood en de Moslim, de Boeddhist en Hindoestaan. Een gelovige is letterlijk voor alles bruikbaar. Alles wordt in zijn handen tot een zegen voor anderen. Gelovigen zijn het “zout der aarde”, zoals Jezus het noemt in de Bergrede. Ik weet wel, wij vinden dat van onszelf vaak niet. Het is soms om mismoedig van te worden. Er gaat blijkbaar niets van je uit, al je goede bedoelingen zijn gedoemd te mislukken, je werk wordt bij je handen afgebroken, men vindt u een lastpost, een betweter, en na uw dood zult u wel gauw vergeten zijn… zo denkt u, Toch zeg ik u: geef u niet over aan die gedachten, het lijkt allemaal maar zo, want al wat gedaan werd uit liefde tot Christus en de medemens, heeft zijn waarde en zal blijven bestaan tot in eeuwigheid. Ook al die schijnbaar zo tot mislukken gedoemde pogingen van u! Zij zijn o zo waardevol en misschien zal men nog jaren lang na uw dood daarvan speken! Denk maar aan Maria Magdalena, die de voeten van Jezus zalfde met kostbare olie (palmolie?), hoe Jezus toen zei: “Al waar dit Evangelie gepredikt zal worden over de gehele wereld, daar zal ook tot haar gedachtenis gesproken worden over hetgeen zij gedaan heeft” (Matth.26, 13). Vrucht dragen zit niet altijd in grote spectaculaire dingen, het zijn de vele kleine dingen die het ‘m doen! Denk er aan: de honderdduizend kleine bloesempjes vormen tezamen de pracht van de palmboom!

Amen.

“Weest blijde in de hoop, geduldig in de verdrukking, volhardend in het gebed.”
Romeinen 12, 12

In de liefde leven en wandelen, dat is in de Heer leven en wandelen. Zo lezen we herhaaldelijk in de apostolische brieven. Ook hier in Paulus’ brief aan de Romeinen.

Maar hoe gaat dat dan toe? Hoe zal ons leven “in de Heer” zijn? Laten we eens precies kijken wat er staat in ons tekstgedeelte. Het begint met de liefde: de liefde zij ongeveinsd. Veinzen is zoiets als huichelen, doen alsof, het niet echt menen, met een masker op lopen. Nou, zegt Paulus, dat moet in de liefde niet! Die moet echt zijn, ongeveinsd, niet huichelachtig. Je moet elkaar daarbij altijd recht in de ogen kunnen zien.

“Weest afkerig van het kwade, gehecht aan het goede“, zo gaat onze tekst verder. Dit is het hoofdthema van het stuk, zou je kunnen zeggen, want het komt verder op in vers 17 weer terug: “Vergeldt niemand kwaad met kwaad, hebt het goede voor met alle mensen”; en ook  nog later, in vers 21: “Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede”. Dit is de afsluitende tekst, waarin de apostel het voorafgaande nog eens krachtig samenvat.

Goed en kwaad, daar gaat het om. Daar is het leven van de mens op betrokken. Daar wordt ook strijd voor gevoerd: vóór het goede, tégen het kwade! Een strijd in het klein en in ’t groot, een strijd tussen God en satan. God is de Goede, satan is de personificatie van het kwaad. Aan beider macht is de mens onderhevig. Jezus is Pleitbezorger van de goede zaak, daarvoor heeft Hij Zijn leven gegeven. Wij moeten dat ook zijn en dat ook doen, zegt Paulus. Wij moeten altijd de goede zijde kiezen, wat het ons ook kosten mag. Wie de oorlog nog heeft meegemaakt, weet wat dit in de praktijk kan betekenen. Veel mensen waren toen “fout”, omdat ze de verkeerde kant, die van de vijand, kozen. Wij worden ook voor een keuze gesteld: voor het goede, voor de Heer, tegen het kwade, tegen satan en zijn trawanten, tegen de liefdeloosheid en onderdrukking… ’t Is oorlog! De weg van de liefde, die ons hier wordt voorgehouden, is de weg van het offer, het is de weg van de Heer. “De liefde zoekt zichzelve niet, in de liefde acht de één de ander beter dan zichzelf. Weest in de broederliefde elkander genegen, in eerbetoon elkander ten voorbeeld…”

Hier staat de zelfverloochening centraal. Paulus gebruikt in de verzen 10 t/m 13 twee vermaningen, die bij elkaar horen en ons de weg van de liefde duidelijk maken. De eerste roept op tot broederliefde en onderling eerbetoon. De tweede vermaant tot onverdroten ijver en brandende Geest: “in ijver onverdroten , vurig van Geest.” Niet aflatende ijver in de strijd om het goede te verkrijgen. Ook in ons leven is is die ijver onontbeerlijk. Je moet er aan werken, het komt niet vanzelf, dat goede in je leven, DE GOEDE in je leven. Het vraagt een voortdurende inspanning en strijd tegen het kwaad, dat zo dicht nabij ligt. Daar moet zeker ook Geest bijkomen, vuur van de Heilige Geest. Dit slaat op de tegenstelling, die Paulus dikwijls maakt tussen “vlees” en “geest”: het vleselijke leven en het geestelijke leven. Ons leven moet niet op vleselijke lusten gebouwd worden, het moet gedragen worden door de Geest, het moet altijd gericht zijn op God en het goede. Zonder die Geest is alle “vlees” zondig en dood. Maar met die Geest wordt ook het vleselijke mooi en goed. Daarom: in ijver onverdroten, vurig van Geest. Daar past ook precies de vermaning bij, die boven aan de preek staat:

Weest blijde in de hoop, geduldig in de verdrukking,
volhardend in het gebed.

Marcus 2, 1

Vrienden brengen een verlamde tot Jezus. Het zijn 4 mannen, die hun vriend dragen, ieder aan een punt van de brancard. Bij Jezus gekomen, staan er zoveel mensen, dat zij er niet doorheen kunnen. Voor gehandicapten wordt niet altijd (soms zelfs: meestal niet!) ruim baan gemaakt. Maar liefde maakt blind. Via de omweg van het dak komt de verlamde toch tot Jezus. Hij valt als ’t ware uit de lucht, uit de hemel. En dan staat daar in alle 3 synoptische Evangeliën. (Matth.8, Markus 2 en Lukas 5):

Daar Jezus hun geloof zag
zeide hij tot de verlamde
kind, uw zonden worden vergeven

When Jesus saw their faith
he said to the paralysed man
my son, your sins are forgiven

Jesus, vuyant leur foi
Dit au paralytique
Mon enfant, tes péches sont pardonnés.

Als nun Jesus ihren Glauben sah
Sagte er zu dem Gichtbruchigen
Mein Kind, deine Sunden sind dir vergeben.

Wat is het een geluk, wanneer je (ziek en/of gehandicapt) één of meer vrienden hebt. Vooral, als er een geestelijke kracht en bemoediging van hen uitgaat. In de nood leer je pas echt je vrienden kennen!
De verlamde in Kapernaüm was dan ook bepaald niet ‘ongelukkig’, wat soms van gehandicapten gezegd of gedacht wordt. Zijn ouders hadden geen ‘ongelukkig’ kind. Met zulke vrienden ben je immers een gelukkig mens! Gelovige vrienden, die niet alleen kijken naar je lichaam, maar ook naar wat daar binnen in zit: je geest, je hart, vrede en rust van binnenuit. Zij weten, dat een mens van vergeving moet leven. Misschien hebben zij er ook wel met elkaar over gesproken, want in die tijd werden ziekte en zonde nauw met elkaar verbonden. Eén ding weten zij zeker: een gezonde en een gehandicapte hebben beide vergeving nodig, de gehandicapte en zieke niet meer dan de gezonden, maar ook niet minder.

En in dat geloof komen zij tot Jezus. Hij ziet hun geloof. Het Bijbelse woord voor ‘geloof’ is hetzelfde als voor ‘vertrouwen’. Geloven in iemand = vertrouwen hebben in iemand. De vrienden hadden vertrouwen in Jezus, dat Hij de verlamde helpen zou. En dat vertrouwen laten zij zien. Zij gaan er zelfs het dak voor op! En Jezus ziet het: en Jezus hun geloof ziende, zei tot de verlamde: “Kind, uw zonden worden vergeven.” Niet gemakkelijk voor die verlamde en zijn vrienden! Niet het eerste, waaraan zij (denk ik) gedacht hebben. Zij kwamen voor genezing… en zij ontvangen vergeving. Ach ja, ze wisten het wel, ze hadden er misschien ook wel een met elkaar over gesproken …. maar een mens wil zo graag wat direct voorhanden ligt: gezond en sterk zijn! Theorie is nog wat anders dan praktijk! In theorie weten wij wel (net als zij) dat we ’t van vergeving, van de genade van God, hebben moeten. Maar in de praktijk bouwen we liever op zichtbare zekerheden. In theorie weten we ook wel, dat we elkaar moeten bijstaan, en dat we als die 4 mannen moeten zijn die hun gehandicapte vriend dragen. Maar in de praktijk voelen veel gehandicapten zich alleen staan in de kou, omdat die vrienden er blijkbaar niet zijn. Jezus ziet hun geloof. Wat ziet Hij eigenlijk? Dat ze hun verlamde vrienden op de brancard door het dak laten zakken… pardoes ligt hij voor Jezus’ voeten. Maar de Evangelisten zeggen: “Jezus zijn geloof ziende.” Blijkbaar is voor hen de DAAD van de 4 mannen HUN GELOOF. Geloven = doen! = goed doen = helpen = bijstaan = bij iemand zijn in zijn nood. Een geloof zonder werken is een dood geloof, zegt de apostel Jakobus in zijn brief. Een boom kent men aan zijn vruchten, zegt Jezus in Zijn evangelie (Mattheüs 7,17-20).

‘Draagt elkanders lasten en vervult zó de wet van Christus (Zijn gebod elkander lief te hebben)’ zegt Paulus in Galaten 6,2. De 4 mannen droegen letterlijk de last van hun verlamde vriend. En voordat Jezus van hen die last wegneemt verlost Hij hen van een nog veel zwaardere last: de last van de zonde: “Zoon, uw zonden worden u vergeven”. Letterlijk staat er: uw zonden zijn of worden weggenomen.

Zó helpt Jezus compleet. Hij is de barmhartige Samaritaan, die de rovers overvallen en half doodgeslagen reiziger uit Lukas 10, niet alleen op helpt staan, maar ook zijn ezel aanbiedt en tenslotte een nieuw leven geeft. Helpen voor de volle honderd procent ziel èn lichaam! Vergeving èn genezing. Het één (vergeving) is voorwaarde voor het andere (genezing). Maar ook: het andere (genezing) is een bevestiging van het éne (vergeving)! Maar let goed op: de vergeving gaat vóórop. Ook als er geen genezing op volgt zal de mens DAARUIT blij en gelukkig kunnen leven en kracht kunnen putten om zijn lichamelijke of geestelijke kwaal te dragen.

Johannes 3, 14
“En gelijk Mozes de slang in de woestijn verhoogd heeft, zo moet ook de Zoon des mensen verhoogd worden, opdat een ieder die gelooft, in Hem eeuwig leven hebbe.”

We hebben pas geleden Hemelvaartsdag en Pinksteren gevierd. Dan denken we aan de “verhoging” van de Heer.

In onze tekst gaat het ook over “verhoogd worden”. Er is hier nog helemaal geen sprake van Hemelvaart, en ook niet van de verhoging van het kruis. En toch moeten we daaraan denken, dat ligt toch voor de hand, niet waar? En als we Johannes de Evangelist een beetje kennen, dan mogen we in dat geheimzinnige woord uit Johannes 3, 14 ook een diepere betekenis vermoeden.

De Heer spreekt deze woorden in een gesprek met Níkodémus, al direct aan het begin van Zijn openbare werkzaamheid, toen Hij dertig jaar oud was en zodoende de “jaren van volwassenheid” bereikt had, die voorgeschreven waren bij het optreden “in het openbaar” als rabbi of Schriftgeleerde. Nikodémus had van Jezus’ wijsheid gehoord en wilde graag een gesprek met Hem; zelf was hij ook een geleerd man.
Maar hij durfde niet openlijk naar Jezus toe te gaan, daarom ging hij ’s nachts. Of Nikodémus veel van Jezus’ woorden begrepen zal hebben? Waarschijnlijk is het eigenlijke hem ontgaan, want wist hij veel van Hemelvaart en Pinksteren af? Jezus wijst hem er wel op, maar Hij doet dit op een geheimzinnige manier. Hij zegt: “Indien Ik ulieden van het aardse gesproken heb, zonder dat gij gelooft, hoe zult gij geloven, wanneer Ik u van het hemelse spreek? En niemand is opgevaren naar de hemel, dan die uit de hemel nedergedaald is, de Zoon des mensen.” (vs. 12 en 13)

En dan komt onze tekst. Voor een goed verstaander duidt de Heiland hier op Zijn drievoudige verhoging: aan het kruis, aan de rechterhand des Vaders, en ook in de prediking en de bediening van het sacrament. Of, zoals Paulus zegt: “Daarom (door het kruis) heeft God Hem ook uitermate verhoogd (Phil. 2,9) en is Hij de grote hogepriester geworden, die de hemelen is doorgegaan” (Hebr. 4,14). Op het kruis hemelwaarts, zó wordt de Heer verhoogd. Zó is Hij onze verhoogde Heer geworden.

En dan komt de tweede verhoging: die van de Hemelvaart, deze brengt ons vanzelf terug tot de eerste verhoging: de lijdende Heiland is de verhoogde Heer. Vandaar, dat wij op Hemelvaartsdag ook terug zien naar Goede Vrijdag. Door de ene verhoging -die aan het kruis- heen ontvangen wij ook het perspectief, de doorkijk tot de andere verhoging. En omgekeerd. Daarom is gemeenschap met de verhoogde Heer ook altijd gemeenschap met Zijn lijden en sterven. Laten we dat nooit vergeten: èn het een èn het ander. De Heer is daar boven in de hemel en Hij pleit voor ons, maar wij moeten nog verder hier op aarde, en dat gaat door lijden en dood heen… maar juist daarin is de Heer ons nabij. Ons lijden wordt immers gedragen door Zijn lijden. Wij hebben een Heer in de hemel, die Zelf het lijden is doorgegaan, waardoor Hij ons lijden invoelt, doorvoelt en mee dragen kan, zelfs wegnemen zal. Dat is mee de troost van Hemelvaart, verbonden met Goede Vrijdag. Wij ontvangen het nieuwe leven van Hem, die het met Zijn lijden en sterven verworven heeft.

Naast de verhoging aan het kruis en in de hemel is er ook nog een derde verhoging, die ligt in onze tekst: de verhoging van de prediking en het sacrament. Waarom heeft Mozes de slang inde woestijn verhoogd?

Was dat niet, opdat een ieder vanuit zijn nood, vanuit zijn eigen dodelijke lijden, de slang zou kunnen zien en daardoor kon genezen worden? Midden in het leger werd zij zo hoog opgesteld, opdat men tot in de verste rijen van het leger haar zou kunnen zien. Zó moet ook de Zoon des mensen verhoogd worden, opdat een ieder op Hem een blik kan werpen, en zó -gelovende- in Hem het leven zou hebben in eeuwigheid. Elke zondag in de eredienst wordt Jezus zo verhoogd, op een hoogte gesteld, omhoog gehouden, opdat ieder Hem duidelijk kan zien. Opdat wij daardoor tot geloof zouden worden gewekt, in Hem, Die verhoogd is aan het kruis en verhoogd aan de rechterhand des Vaders…

“Want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een ieder die in Hem gelooft, niet verloren ga, maar eeuwig leven hebbe …” Zó gaat Johannes verder in vers 16. Zou Nikodémus dàt begrepen hebben? Zou hij de vraag, die daarin doorklinkt, gehoord hebben: En jij, Nikodémus, zie jij ook op Mij omhoog? Geloof je ook in Mij, de verhoogde Heer?
En u? Hebt u de vraag gehoord? En antwoordt u: Ja, Heer, ik geloof, doch kom mijn ongeloof te hulp..

Laten we het drievoudige feest van Christus verhoging gaan vieren in grote dankbaarheid. Want het is alles ook voor ons geschied. Net als de mensen in de woestijn, die .vanuit hun dodelijke ziekte opkeken naar de omhooggestoken koperen slang en daardoor genezing ontvingen.

Laten we ook zo opkijken tot Hem, in onze menselijke zonde en verlorenheid. Vanaf ons ziekbed, met de pijn in ons lichaam, gevangen in onszelf, in zonde en schuld, met alle angst en zorg, te midden van dood en verderf, in een wereld, waarin de machten van Satan woeden. Er is redding: omhoog kijken naar Hem, onze Verlosser.

Hij lééft!

Hij lééft –
Waar is de prikkel van de dood?
Hij lééft –
Hij redt ons uit de angst en nood.
Hij lééft –
Hij kocht voor ons een nieuw bestaan.
Hij lééft –
De steen der schuld valt van ons af.
Hij lééft –
Wij zien door een geopend graf.
Hij lééft –
Wij zien een zonnig perspectief
Hij lééft –
en heeft ons boven alles lief.
Hij lééft –
Hij is voor mij in ’t graf gegaan.
Hij lééft –
Hij is voor mij weer opgestaan.
Hij lééft –
…maar wat heb ik voor Hèm gedaan?

Jelly Verwaal
(uit: Open vensters uit. H. Medema, Apeldoorn)

Mattheüs 24, 32
“Leert dan van de vijgenboom deze les: wanneer zijn hout reeds week wordt en de bladeren doet uitspruiten, weet gij daaraan dat de zomer nabij is.”

Op 21 juni begint de zomer! Men hoeft dat woord maar te noemen en iedereen begint te stralen als de gelukkige mens die iedereen had willen worden.

Niet alleen het hout van de bomen wordt week: ons hart doet mee.

Wij willen graag iets leren van de bomen. Ze lijken ineens allemaal weer familie van de boom des levens. Wij voelen ons groeien, als wij merken hoe er groei in de bomen zit. O nee, wij denken dan niet: hoge bomen vangen veel wind. En ook niet: boompje groot, plantertje dood. Maar aan de vijgenboom uit Mattheüs willen wij wèl denken: die luidt immers de zomer in?

“Enkel troostwoorden”, schreef Luther over deze tekst, “Jezus ontleent niet een tekst en gelijkenis aan de herfst of de winter, als alle bomen kaal worden, maar aan de lente en de zomer en dat is vrolijke, lustige tijd!”

Ach wij, Europa centrische westerlingen… Moeten wij dan álles bekijken door onze bril? In Israël wekt het woord zomer héél andere associaties dan bij ons. Als de vijgenboom de zomer voorspelt, dan voorspelt dit weinig goeds. De mooiste maanden zijn dan al voorbij. De zomer is het toonbeeld van stof en dorheid en droogte en verzengende wind en drukkende hitte en epidemieën. De mensen en de dingen verschrompelen. De zomer doet Jezus niet denken aan de vakantie, maar aan het einde der wereld. De vijgenboom staat in de rede over de laatste dingen.

Jawel, zegt een slimme lezer, maar in die rede staat toch eveneens de bede: “bidt dat uw vlucht niet in de winter valle” (Matth.24,20)?

Maar ook daarbij denkt Jezus weer aan een heel ander klimaat dan wij.

Wij zien achter die tekst een stoet van slecht geklede vluchtelingen in een gure winterstorm. Maar in Palestina is de winter de regentijd. Het vluchten wordt dan bemoeilijkt door de vele aangezwollen stroompjes en de hoge waterstand van de rivieren. Het zou voor de discipelen niet vreemd hebben geklonken, als Jezus erbij had gezegd: bidt ook maar dat het niet in de zomer gebeurt.

De vijgenboom is een van de weinige bomen, die in dat land van de altijd groene loofbomen er in de winter kaal bij staat. Hij krijgt zijn bladeren niet spoedig terug. Er staat hier in het Grieks: als tenslotte, na lang wachten, de vijgenboom gaat werken. Het is een langslaper, het tegendeel van de waakzame amandel. Het is nooit te berekenen wanneer hij eindelijk wakker wordt. Maar als het zover is, dan weet ook iedereen: de zomer staat voor de deur, wij moeten ons op het ergste voorbereiden!

De Palestijnse zomer zou moeilijk te verdragen zijn, wanneer de temperatuur ’s nachts niet zou dalen, zodat het ’s morgens in de schaduw nog een tijd koel blijft. Bij het woord zomer moeten wij het beeld zien opdoemen van het zoontje van de Sunemietische, getroffen door een zonnesteek, en van Manasse, de man van Judith, gestorven van de hitte tijdens de gersteoogst, en van de dichter die wil overnachten in de schaduw van de Almachtige – een machtig-brede schaduw! – en van de dorstige bruidegom, die de ogen van zijn bruid met de vijvers van Hesbon vergelijkt. Als Amos spreekt van een zomerhuis, moeten wij niet denken aan het zomerwoningenterrein op Terschelling, maar aan een huis waarin men de warmte kan buitensluiten, met koele kamers!

Als Jezus ons een zomerse toekomst voorzegt, ziet het er niet mooi uit. De vijgenboom heeft geen goed nieuws. Vakantie is er niet bij! Er is maar één manier om op de been te blijven: wij mogen in de schaduw gaan zitten van de stellige belofte, die wij zelfs op de komende laatste dingen mogen toepassen:

“De zon zal u des daags niet steken!”

(uit: Daglicht, een Bijbels dagboek van Okke Jager, bij de 21e juni)

 

Het einde aller dingen is nabij
(naar 1 Petrus 4, 7 – 11)

1. Het einde aller dingen is nabij,
zo weest dan nuchter, waakt in de gebeden,
vurig van hart en staat elkander bij;
liefde dekt alle ongerechtigheden.

2. Staat voor elkander open, dient elkaar,
ieder gelijk hij gaven heeft gekregen;
maakt om u heen het heil des Heren waar
en deelt met een ruim hart Gods grote zegen.

3. Als iemand spreekt, hij spreke frank en vrij-
als iemand dient, hij diene met zijn daden,
dat God in taal en taak verheerlijkt zij:
Woord voor zijn Woord, genade voor genade.

4. Door Jezus de Messias wien behoort
de kracht, de heerlijkheid alle de dagen;
zo weest waakzaam nu en gedenkt het Woord- –
het einde aller dingen heeft geslagen.

ds. W. Barnard
gez. 106 uit het Liedboek der Kerken

Efeziers 4, 10
“Hij, die nedergedaald is, Hij is het ook, die is opgevaren ver boven alle hemelen, om alles tot volheid te brengen.”

Het oud-Hebreeuwse woord “Pascha”, waarvan ons “Pasen” is afgeleid, betekent eigenlijk “voor de dag komen”, “doorbreken”, “er uit komen”, “doorgaan”. Daarom heeft Pasen ook zoveel verwantschap met het openbreken der natuur in de lente, het leven dat doorbreekt door de dood heen. Israël mocht dit ook zo ervaren, lang geleden in Egypte toen de doodsengel “omging”, maar aan de deuren van de Israëlieten voorbij ging … de schaduwen van de dood gaan voorbij, ook aan ons, en het licht breekt door, een nieuwe morgen breekt aan.

Pascha brengt ons op weg van Gods ontferming, wij mogen doorgaan van genade tot genade, van kerstfeest tot goede vrijdag, van Paasfeest tot Hemelvaart en tenslotte tot Pinksteren … nee, nog verder tenslotte tot in de hemel!!

Op Hemelvaartsdag gaan we  met de opgestane Heer op weg de veertig dagen door… .naar de hemel. Gelooft u, dat er een hemel is? Niet die hemel van het uitspansel, waarin de wolken jagen..  maar de hemel van het nieuwe Jeruzalem, de stad met de paarlen poorten, waar de engelen geschaard staan om Gods troon. Het is de hemel, die God geschapen heeft. “In den beginne schiep God de hemel en de aarde”, zo begint de bijbel. We kunnen ons er geen voorstelling van vormen, er eigenlijk alleen maar in beelden over spreken. Hoe zal het zijn, die gemeenschap van engelen en de doden, van wie gezang 242 betuigt: “Zalig, die in Christus sterven, de doden, die de hemel erven, wien Hij een woning heeft bereid?”

God woont in de hemel, maar zó dat de hemel, “zelfs de hemelen der hemelen”, hem niet kunnen bevatten. Dat betekent voor ons, dat er geen plek in heel Gods schepping (hemel en aarde) denkbaar is, waar God niet aanwezig zou zijn. Zelfs de plaats van de schaduwe des doods, van het verderf, van Satan’s rijk, is voor hem niet toegesloten. We mogen hem dan ook hier op aarde heel dicht bij ons weten. Toch is de hemel de plaats, waar God de Heer in heerlijkheid troont. Naar die hemel nu is onze Heer Jezus “opgevaren.” Hij was in die hemel reeds geweest, Hij was er uit neergedaald, zo zegt onze tekst. Je zou zelfs kunnen zeggen, dat Hij er ook tijdens zijn omwandeling hier op aarde steeds gebleven is. Het contact met de hemel had Hij nodig voor zijn werk en met name in het bidden heeft Hij dit contact dagelijks gezocht. Maar Hij was niet meer direct in die goddelijke glorie en hemelse luister. Hij had zich “vernederd” om mens te worden, in de verdorven schepping in te gaan.

En wat gebeurde er toen?

Is Hij in die verdorven wereld ten onder gegaan? Ja en nee. Ja, omdat Hij die vreselijke kruisdood moest ondergaan. Nee, omdat Hij in die dood toch de hemel vasthield en omgekeerd ook door de hemel vastgehouden werd. Zo kon de diepste vernedering van de Zoon Gods tegelijk de hoogste verhoging worden. Maar niet alleen voor Hem!! Het was een doorbraak voor heel de zondige wereld, waartoe ook u en ik behoren. Jezus wierp in Zijn doodslijden de menselijke natuur niet af, integendeel, Hij hield die vast – samen met de hemel – en zo werden God en mens verzoend: voor de zondige mens was de hemel opengebroken.

In de hemelvaart: is ons de hemel geopend. “Ik ga heen tot Mijn Vader en Uw Vader, om u plaats te bereiden”. Paulus voegt er in onze tekst aan toe: “Om alles tot volheid te brengen”. Dat wil zeggen: om alles naar Gods wil te vervullen, zodat in de nieuwe wereld uiteindelijk God alles in allen zal zijn. Hemel en aarde zullen dan vervloeien… Jezus zal nogmaals de plaats van Zijn heerlijkheid verlaten en zich als rechter openbaren aan alle volken. En ik??

Ja, ik mag daar al van zingen:

‘k Zal eens myn Heiland in heerlykheid zien,
schitt ‘rend in schoonheid en pracht. _
Hem zal ‘k daar dankbaar myn hulde steeds bien,
dat Hy ’t voor my heefi volbracht.
Glorie, glorie voor my!
Jezus te zien en te gaan aan zyn zy,
o welk een glorie, ja glorie voor my!!

Voor myne schuld droeg Hy smaadheid en hoon,
stierf Hy aan ’t kruis zelfs voor 
En door gena wacht my boven een kroon.
Dat maakt my zalig en bly.
Glorie, glorie voor my!
Jezus te zien en te gaan aan zyn zy,
o welk een glorie, ja glorie voor my ! !

‘k Vind daar myn dierb ‘ren voor eeuwig dan weer
juub ‘lend in d ‘engelenrei.
O, welk een vreugd ‘ in die zalige sfeer,
’t is alles glorie voor my!!
Glorie, glorie voor my!
Jezus te zien en te gaan aan zyn zy,
O welk een glorie, ja glorie voor my!!

‘k Hoor dan het koor aan de zee van kristal:
’t bloed van het lam kocht ons vry.
Alles stemt mee in het ganse heelal.
O, welk een glorie voor my ya, voor my).
Glorie, glorie voor my!
Jezus te zien en te gaan aan zyn zy,
o welk een glorie, ja glorie voor my!!

Joh. de Heer 568

Psalm 123, 1

Onze psalm verplaatst ons naar de tijd, dat de Joden in heel moeilijke omstandigheden waren. Het waren met recht ‘donkere tijden’. Het volk was zijn vrijheid kwijt en werd bovendien nog verdrukt. En dan komt de vraag: wat moeten wij doen? Uit de psalm, die eigenlijk een bedevaartslied is, blijkt dat ze rustig op weg zijn gegaan naar Jeruzalem. Nu denk ik: toch niet zo bepaald rustig, dat blijkt ook wel uit hun gebeden. Want bidden doen ze, hartstochtelijk roepen ze tot hun God. Zoals bij ons een arbeider let op zijn ‘voorman’ en zoals een kind kijkt hoe vader of moeder het doet, zo heffen zij hun ogen tot God in de hemel. “Zie, ik hef mijn ogen tot U”. En dan reizen ze gerust verder. Moet het voor ons ook niet zo zijn? De ogen opgeheven tot God mogen en kunnen we gerust verder ‘reizen’. Als de reis door moeilijke omstandigheden voert, raak dan niet in paniek, en wijk niet te snel af van de gewone gang van zaken. Ga rustig en gewoontjes door, gewoon doen wat de hand vindt om te doen. Immers God zorgt voor u. U heeft een goede Gids die met u meegaat, ook al moet het gaan door het ‘donkere hal van de schaduwe des doods’ (ps. 23). Gaat de reis door blijde omstandigheden, we gaan bv. op vakantie. We heffen biddend het oog omhoog. Alles voor God neerleggend, onze blijdschap, onze onzekerheid, onze onrust, maar ook ons vertrouwen in de goede afloop, want renslotte zijn we in Zijn handen veilig en wel geborgen. God regeert altijd. En dat is een rustig gevoel. Daarom, of we plezier hebben of verdriet ervaren, of we gebukt gaan onder een kruis of opgetild worden van vreugde, altijd op Hem letten, opdat Hij ons genadig zij en voor ons het leven zinvol en draaglijk make.

De Heer zal u steeds gadeslaan,
opdat Hij in gevaar
uw ziel voor ramp bewaar.
De Heer, ’t zij g’in of uit moogt gaan,
en waar g’u heen moogt spoeden,
zal eeuwig u behoeden.

Ps. 121 vers 4.

Handelingen 26, 29
“Ik zou God wel willen bidden, dat èn spoedig èn voorgoed, niet alleen gij, maar ook allen, die mij heden horen, ook zo werden als ik, uitgezonderd deze boeien.”

Paulus is de gevangene van de Romeinse landvoogd Pan Caesarea Poncius Festus. Hij zit nu al twee jaar in de gevangenis op beschuldiging van ophitserij en oproer in Jeruzalem, uiteraard door zijn vroegere joodse medestanders die nu in Paulus een overloper zagen naar de verkeerde kant!

Hij had eerst terecht gestaan voor stadhouder Felix. Misschien had deze wel gedacht een hoog losgeld voor hem te ontvangen. Daarom hield hij hem in bewaring. Maar de vrienden van de apostel hebben zo’n losgeld niet. En nu, na twee jaren onschuldig gezeten te hebben, is er een andere landvoogd in Caesarea gekomen: Porcius Festus, een man met een edeler inborst en hogere principes dan zijn voorganger. Hij begrijpt zoveel van de godsdienstige discussie tussen de Joden en Paulus, dat hij denkt dat het gaat over een onbekende man, die Paulus nog voor levend houdt en waarvan de anderen zeggen, dat hij gestorven is. Voor hem is dat eigenlijke niet de moeite waard om daar zo’n drukte over te maken. Hij wilde de zaak in der minne schikken en vroeg Paulus of hij bereid was naar Jeruzalem te gaan en dáár in zijn bijzijn terecht te staan. Daarmee dacht hij de Joden gunstig te stemmen. Maar Paulus wilde niet, hij beriep zich op de keizer.

Hij zei: Ik heb niets misdaan, noch tegen de joodse Wet noch tegen de keizer, ik sta voor de keizerlijke rechtbank, ik beroep mij op de keizer!

Toen kreeg Festus bezoek van de joodse koning Herodes Agrippa. Deze zou hem misschien in het geval van Paulus kunnen helpen, dacht Festus, Agrippa was immers een Jood, die zou het wel beter kunnen begrijpen! En zo kwam de apostel te staan tegenover Festus èn Agrippa. Met pracht en praal wordt de rechtszitting gehouden, alleen Paulus steekt er schril bij af met de zware ketens om enkels en polsen. Hoe moest hij zich voelen? Vastgeketend, en dat al twee jaar, terwijl hij zo graag de wijde wereld in wilde gaan om heel de wereld voor Jezus’ zaak te winnen. Ach, een zekere vrijheid werd hem nog wel gelaten: hij mocht zijn vrienden ontvangen, en menige brief kon hij in zijn gevangenschap dicteren, maar toch: hij mocht zijn taak in de wereld niet volbrengen, en daar leed hij erg onder. Gods wegen zijn wonderbaar… In plaats dat Hij Paulus de vrijheid teruggeeft om Zijn Evangelie te kunnen verkondigen, laat Hij de apostel zuchten in gevangenis. Wij weten vaak niet, waarom het zó moet en niet anders. Gods wegen zijn zoveel hoger dan onze wegen. Soms heeft een mens de verdrukking nodig om tot bezinning en innig vertrouwen in God te komen. De apostel heeft het de psalmdichter na mogen zeggen: ‘Het is mij goed dat ik verdrukt ben geweest’.

Ook hier, in de weerlegging van de beschuldiging, die hij uitspreekt voor de hoge heren, blijkt dat. Hij doet daarin het verhaal van zijn bekering, de tegenspoed en teleurstellingen, die hij daarna moest doormaken maar ook de kracht Gods die hij ervaren heeft, en de goddelijke roeping om de verheerlijking van Christus aan Jood en heidenen te prediken.

Maar op dat punt gekomen, laat Festus hem niet verder spreken. Hij valt hem in de rede met een spottende opmerking: ‘Gij spreekt wartaal, Paulus, uw vele studie brengt u in de war!

Maar hierdoor laat Paulus zich niet van de wijs brengen. Hij richt zich nu tot koning Agrippa en hij hoopt bij hem gehoor te vinden. Die kent immers de geschiedenis van Jezus en de profetieën over de Messias. Maar Agrippa zegt spottend: ‘Gij beweegt mij bijna een Christen te worden!’

Dan spreekt de apostel de woorden van onze tekst: ‘Ik zou God wel willen bidden, dat èn spoedig èn voorgoed, niet alleen gij,maar ook allen, die mij heden horen„ok zo werden als ik, uitgezonderd deze boeien.”

Paulus meent dit! Zó groot is zijn geloof en zijn liefde voor God en de mensen, dat hij ze allemaal gelukkig wil zien, net als hij. Hij zegt eigenlijk: “Ik wilde wel, dat ik u iets van mijn rijkdom kon geven.” Want hij wist het: al die mensen om hem heen in die dure gewaden en met goud behangen armen zijn toch eigenlijk maar stakkerds, vergeleken met de rijkdom van zijn geloof. Natuurlijk zou hij wel vrij willen zijn, daarom zegt hij ook: ‘Uitgezonderd deze boeien’. Paulus is geen wereld ontvluchter, nee hij staat met beide benen op de grond, hij is geen fantast. Hij meent dan ook echt wat ie zegt: waren jullie maar zoals ik, behalve dan die boeien.

Paulus is ook geen opschepper. Wat heeft hij trouwens om over op te scheppen? Alleen maar zijn Heiland, en Die moeten ze niet! Het is vechten tegen de bierkaai, je kunt je geloof meestal niet op anderen overdragen, ze willen het niet, of vertrouwen ze jou niet? ’t Zou ook best kunnen, dat wij niet helemaal geloofwaardig bij de anderen overkomen, want zulke beste gelovigen zijn wij niet! Bij de mensen ontmoet je vaak geen begrip voor je geloof. Paulus deed een beroep op Fedstus, de Romein, die vond hem maar een warhoofd, toen deed hij een beroep op Agrippa, de Jood, die lachte hem in zijn gezicht uit: ‘Wil je van mij soms ook een Christen maken?!’ Wat bleef hem anders over dan zich te beroepen op God? ‘Ik zou God wel willen bidden… Hij kende God, Hij wist dat Die hem nooit in de steek zou laten. Tegenover mensen sta je vaak zo machteloos … maar God laat je niet vallen. En daarom beriep hij zich op God en wilde hij wel dat de mensen ook zo waren als hij, nl. dat zij ook God zouden kennen in hun leven! Het was immers het grote wonder in zijn leven, en dat moet ook het grote wonder in ons leven zijn: Hem te ontmoeten, die ons geheel in bezit neemt, die onze handen met kracht omvat houdt.

Vanuit zijn levensgeluk kon de apostel zó tegenover de hoge overheden getuigen. Het floepte er zo maar bij hem uit! Jullie lachen wel om me, maar ik wou dat jullie net zo waren als ik!

Daarmee laat hij zien, dat hij toch ook veel om hen gaf. Een ander zou kwaad geworden zijn of z’n mond dicht gehouden hebben; die mensen willen toch niet luisteren. Maar Paulus houdt het gesprek open en laat zien, dat hij met hen begaan is en hen wil werven voor de dienst van Jezus. Uit liefde alleen, niet uit hoogmoed, omdat hij zich beter voelt dan die anderen. Nee, beter is ie niet, maar wel gelukkiger in zijn Heer. Vandaar die drang om te getuigen… Hij vindt het zo erg, dat die mensen dat mooie geluk voorbij laten gaan. Waarom kan hij die mensen daar voor hem niet winnen? Dat moet hem pijn gedaan hebben, net zoals hij later in de Romeinenbrief schrijft, dat hij veel smart heeft over zijn broeders, de Israëlieten, die nog van Christus gescheiden blijven. ‘Ik wou maar, dat jullie allemaal net zo waren als ik, zó gelukkig in het geloof…’ Maar zover is het nog lang niet. Wij bidden daar misschien ook wel eens om: dat er wat meer geloof is bij de mensen om je heen, bij je zelf vooral. Dat God geloof mag geven aan je kinderen en vrienden. Je hebt wel eens het gevoel, dat je zelf daarvoor in de weg staat; dat jijzelf de grootste hinderpaal bent voor anderen om tot geloof te komen. Jij zelf en je levenshouding, je ongeloof en liefdeloosheid. Een heel verdrietige zaak! Wij kùnnen het niet, daarom bidden we tot God, dat Hij het doet.

Paulus werd door liefde voor zijn medemensen gedreven. Het was om hun bestwil, dat hij zei: ‘Ik zou God wel willen bidden, dat jullie net zo waren als ik, zo gelovig’. Is dat bij ons ook zo? Bidden wij er ook om, dat die en die en die tot geloof komen? En zo niet, hoe schuldig staan we dan tegenover elkaar! Hoe kun je gelukkig zijn in je geloof, als je weet, dat die ander dit geluk nog niet kent? Gelukkig ben je met-elkaar, dat is iets sociaals. Het grootste geluk zal er dan pas zijn in de wereld, als God zal zijn alles-in-allen. Iets daarvan proeven we, als mensen zijn één in en mèt de ander. Leven met God is niet een individueel, persoonlijk goed: in een hoekje met een boekje, het ‘eenzaam met Jezus gemeenzaam!’. Het is ondenkbaar in een man als Paulus, dat hij gedacht zou hebben: nu ja, jullie tweeën, Festus en Agrippa, daar tegenover mij, blijven jullie er maar buiten staan, Gods heerlijkheid is toch niet voor jullie bestemd, jullie moeten maar in je eigen sop gaar koken’. Nee, Paulus stond op de bodem van de Thora en de Profeten, en hij wist: de GEHELE aarde moet vol zijn van de kennis des Heren, gelijk de wateren de bodem van de zee bedekken. Dáár verlangt hij naar, dáár leeft hij voor!

‘Ik zou wel God willen bidden, dat jullie allen werden zoals ik.’

Geen vrome, schijnheilige opmerking. Ook geen vrome wens. Hij méénde ‘t, wat ie zei. Hij draagt ook die twee wereldse vorsten op aan zijn God. Hij is met hun levenslot begaan, ook al hebben zij hem in hun tang genomen. Toch is hij niet verbitterd, want hij weet: wat bij de mensen onmogelijk is, dat is mogelijk bij God!

Laten wij dat ook vasthouden in ons leven. Daarom: nooit opgeven de ander in gebed voor God te brengen. Dat is onze bestemming: dat we vechten moeten voor elkaars geluk. Dat is ook de diepste betekenis van het gebod: hebt uw vijanden lief.

En denk niet, dat dat zonde is, vergeefse moeite, verspilde tijd. Want wie weet…

Festus en Agrippa gaan met elkaar in beraad en zij komen tot de conclusie: deze man is geen misdadiger, geen oproerkraaier, hij zou kunnen worden vrijgelaten, als hij zich niet op de keizer had beroepen. Of de grootsheid van Paulus’ getuigenis hun iets gedaan heeft, het staat er niet. Mensen geven zich niet ze gemakkelijk over, zij zijn stoer, zij hebben geen oog voor de kleine dingen. Iemand heeft eens gezegd: “Alle ontwikkeling naar boven begint met verwondering. Grote mensen verwonderen zich niet meer. Zij zijn en blijven dom.” Agrippa en Festus hadden zeker wel de geloofsvraag gehoord, die de apostel in zijn verweer aan hen stelde: ‘en hoe staat het met jullie geloof? Geloven jullie ook in Jezus Christus?’ Maar achteloos gingen zij aan die vraag voorbij, de kans op bekering lieten zij liggen. Doen wij dat ook niet vaak?

Toch is Paulus’ woord niet zinloos geweest, immers: we praten er vandaag nòg over! Van de machtshebbers daar voor hem met al hun pracht en praal is niets meer over, maar Paulus, de kleine man,leeft nog voort, omdat hij van Christus was en Christus in hem.

Amen

Johannes 21, 18b
“Een ander zal u omgorden en u brengen, waar gij niet wilt.”

Je door iemand mee laten nemen naar plekken, waar je eigenlijk niet wilt komen. We hadden het de vorige keer over luisteren naar elkaar en spreken met elkaar, en dat je echt met die ander moet meegaan in zijn of haar verdriet. Je kunt er misschien niet zo tegen, tegen al dat verdriet en die ellende van de ander. Het herinnert je teveel aan je verdriet en zorg. En ons is altijd geleerd flink te zijn en niet te huilen, je verdriet zelf manmoedig te dragen… En als dan die ander met zoveel narigheid bij je komt, dan wordt het je zelf ook teveel. Je kunt niet meer… We zijn nu eenmaal geen ‘Atlas’ die de hele wereld op zijn schouders draagt. Nee, dat is zo. Alleen God Zelf kan de lasten van de hele wereld op Zich nemen…

En als ’t dan toch zo dicht bij ons komt, die ellende van de ander, en het beroep dat op ons gedaan wordt om te helpen, u weet wel: om aandacht te geven, te luisteren en te spreken en de handen uit de mouwen te steken, dan maken we er ons maar al te gauw van af met allerlei -best welgemeende- raadgevingen en smoezen. We zeggen bijvoorbeeld: “Als je nu eens dit doet of dat?”, “Heb je dat al een geprobeerd?”, “Zou je er niet eens met je kinderen over spreken of met de dominee?”, “Het komt best wel goed hoor, kop op!”, “Je moet maar denken: na regen komt zonneschijn…”, “Nee, dat moet je niet zeggen.”, “Nee, dat mag je niet denken.”, “Er zijn er die het zoveel zwaarder hebben, moet je maar eens kijken naar die en die.”, “Neem nou mevr. X eens… die is er toch ook doorgekomen?”

Misschien hebben wij dat ook wel eens gezegd, en tegelijkertijd gemerkt, dat die ander er niet zo leuk op reageerde… Geen wonder! Want met al je mooie praatjes heb je de ander niet geholpen, integendeel: die ander voelt zich door u in de steek gelaten, en zijn verdriet is nog groter…

We vieren a.s. zondag het Pinksterfeest: de Heilige Geest, onze Trooster, Kracht van omhoog. Om elkaar werkelijk te kunnen helpen kunnen we niet buiten die Kracht. Die Kracht, die sámenbindt. Die ons de hemel opent. Die ons in de diepte van het dal der schaduwe des doods staande houdt. Die ons opheft uit het stof (Pasen) en ons verheft in Gods hemelrijk (Hemelvaart).

We denken aan Job, zonder die Geest had hij het niet gered. Zijn vrienden probeerden het eerst met allerlei raadgevingen en vermaningen, goedbedoeld, net zoals wij dat meestal doen. Maar gelukkig: ze bleven bij hem, en uiteindelijk zwegen ze: “En zij zaten bij hem op de grond, zeven dagen en zeven nachten; niemand sprak tot hem een woord, want zij zagen, dat zijn smart zeer groot was” (Job. 2:13).

Luisteren en communiceren is bij elkaar blijven, vaak zonder woorden. Elkaar niet loslaten, elkaar vasthouden, waar je ook komt, al is de ander nog zo berooid en kwetsbaar en ontheemd, en al word je dat zelf ook… Gevoerd worden naar een plaats, waar je eigenlijk niet naar toe wilt! Daar is veel moed voor nodig en geestkracht. Bidden we om de Heilige Geest!! We mogen op die Grote Hulp rekenen, denkend aan Jezus’ woord uit Marcus 13: “…weest dan niet van tevoren bezorgd wat gij zeggen moet, maar zegt wat u in die ure gegeven wordt; want gij zijt het niet, die spreekt, maar de Heilige Geest.”

Onze woorden zijn vaak zo stuntelig. We denken er een ander niet mee te kunnen troosten en helpen. Toch kunnen het woorden zijn, ingegeven door de Heilige Geest. Woorden, die in alle stunteligheid toch twee mensen elkaar naderbij brengen en samen dichter bij de Heer. Bemoedigende woorden, recht uit het hart, eenvoudig, hartelijk, welgemeend, warm…

Vaak heb je geen woorden. Je bent sprakeloos, zoals de dichter van Psalm 39 eens verzuchtte: “Ik was verstomd en ik deed mijn mond niet open.” Goed, laten we maar eens sprakeloos zijn. Beter niets te zeggen dan een woord teveel! Kom er maar gerust voor uit, dat je geen woorden hebt, geen antwoord op zoveel leed! Laat God maar spreken. Job deed dat, en de Psalmdichter beleed het even later: “Gij hebt mij de mond geopend!”

Gezegende Pinksteren!!

Lukas 24 vers 34a

De boodschap van Pasen is als een bazuinstoot, een roep vol verrassing, een gevleugeld woord dat gaat van mond tot mond: De Heer is waarlijk opgestaan!

Dat mogen we ook in ons eigen leven ervaren, want dat stelt ons leven in een heel ander licht. Was het eerst nog somber, vol sikkeneurigheid, nu wordt het licht, vol blijdschap! Want als de Heer is opgestaan, betekent dat, dat ook wij zullen opstaan. Hij is de eerste van velen!

Leest u 1 Korintiërs maar eens en vooral hoofdstuk 15. Alles in ons leven verandert daarmee. Je weet nu waarheen je onderweg bent, waar je de kracht vandaan kunt halen om het in dit leven nog even vol te houden. Als er opstanding tot nieuw en eeuwig leven is, dan geeft mij dat moed in mijn lijden en uitzicht op de beantwoording van de vele vragen, die mij nog bezig houden. De cirkelgang van de dood, die absolute heerser, is doorbroken. Ook de cirkelgang van mijn gedachten.

– Waarom overkomt mij dat?
– Waaraan heb ik dit verdiend?
– Is dit nu rechtvaardig? Als er een God van liefde is… .
– Waarom maakt de almachtige God daar geen eind aan?

Alles cirkelt om die ene vraag: “Waarom?”

En dan weet ik wel, dat ik niet ondankbaar mag zijn. Ik weet ook wel, dat -als ik kijk naar anderen- ik nog niet mag mopperen. Er zijn er zoveel, die er nog erger aan toe zijn dan ik. Maar toch…  En dan weet ik ook, dat het in mijn leven nog zoveel erger had kunnen worden en dat gezondheid van het lichaam niet het enige dat telt. Maar toch… Ik zit er mee. Ik ben een getekend mens. Dit had ik nooit kunnen denken. De Heer is waarlijk opgestaan!

Gelukkig, met Hem is het toch nog goed afgelopen. Zo zag het er niet naar uit met die doornenkroon en Gethsemané en dat vreselijke kruis en die stikdonkere nacht die volgde… Met Jezus is het goed afgelopen: Hij is waarlijk opgestaan! Maar dat had een diepere bedoeling: opdat ’t ook met ons goed zou aflopen! “lk leef en gij zult leven” zegt Hij…

De Heer heeft met zijn lijden en zijn opstaan u en mij op ’t oog gehad. Zegt u nou niet: “och kom… geloof jij dat?” Ja, ik geloof dat heel zeker. Wuit u dat nou niet weg met: “maar dat kan toch niet!” In Jezus heeft God ons laten zien, dat Hij niet onze dood wil, maar dat wij leven!

“Jezus leven van mijn leven, Jezus dood van mijnen dood
die voor mij U hebt gegeven in de bangste zielenood,
opdat ik niet hoop’loos sterven, maar uw heerlijkheid zou erven,
duizend duizendmaal, o Heer, zij U daarvoor dank en eer!

Mattheüs 28, 1
Tegen het aanbreken van de eerste dag, toen het begon te lichten…

Dat spreekt ons met Pasen wel aan: dat het Licht aanbreekt! We kunnen het best gebruiken in deze sombere tijden, in deze donkere wereld. Waar immers is nog licht te vinden? Je zou mogen verwachten: in de kerken, bij de gelovigen. Zij immers vieren Pasen: het feest van het Licht, van de nieuwe dag! Maar helaas: zij blijven maar al te vaak in het donker staan. In de vroegchristelijke kerk wisten ze nog wat Paaslicht was. Zij hebben het ook ervaren: de kracht van het Paaslicht. De eerste Gemeente was echt opstandings-Gemeente! Herboren mensen waren het, die eerste Christenen. Met een nieuw élan pakten ze de dingen aan. Ze lieten zien, dat zij van elkaar hielden en zorg voor elkaar hadden, er was plaats bij hen zelfs voor de allerarmsten… Wat een kracht had Pasen toen onder de mensen! Hongerigen kregen te eten, daklozen onderdak, zieken werden genezen, duivels uitgedreven, God werd lof toegebracht! Zelfs als het iemands leven moest kosten, zoals dat van Stefanus.

Toen het begon te lichten… Het was nog maar het begin. Het Paaslicht stond ook toen nog niet bij iedereen op de kandelaar. Maar er was een begin! Men zag uit naar het grote Pasen en nam er al vast een voorschot op. In dat begin mochten zij al iets van de volheid van het Paaslicht ervaren. Doen wij dat ook? Pasen is het feest van de hoop, dat het eens licht zal zijn over de hele wereld. Pasen is de voorbode van de nieuwe schepping, waarin ’t met de duisternis van mensen en machten gedaan zal zijn! Welk licht er dan zal schijnen? Welke duisternis verdreven? Een kort antwoord: de verschrikking van zonde en dood, want daar lijden we toch onder, allemaal. Angst voor de dood, het zit diep in ons. De dood is ook zo onoverkomelijk, zo onherroepelijk, zo absoluut. Je staat er helemaal alleen voor. Niemand kan je daarbij helpen. En ’t kan een heel pijnlijke gang zijn. Geen wonder, dat een mens daar bang voor is. En hoe zal het straks zijn, na de dood? Zal God daar op ons wachten? Als de Goede Vader? Als de strenge Rechter? De dood werpt zijn schaduw vooruit, ook in ons eigen leven. Dat is de duisternis waarin we leven. Is daar enig licht? Ja, want het is Pasen!  Jezus is opgestaan en heeft de schaduw van de dood verdreven. Doodsmensen worden door het licht des levens aangeraakt. Dat is het begin. Daarna volgt er dikwijls nog een hele weg. Sommige mensen zijn er een leven mee bezig, met die verandering van doodsmens in Paasmens. Waarom dat soms zo lang duurt? Waarom niet in een lichtflits, pats-boem?! Omdat de zonde in de mens o zo hardnekkig is. De duivel draagt niet voor niets zijn naam, want het griekse “diabolos” betekent “uiteengooier, dwarsligger”. Het is zijn steil om de mens voortdurend te verleiden “de duisternis liever te hebben dan het licht”. Daarom duurt het soms zo lang, eer de mens echt door het Paaslicht is aangedaan en paasmens is geworden.

Maar het begint te lichten… ook in uw leven?

De morgen is al aangebroken. En het zal lichten tot de volle dag toe. Want Jezus… Hij lééft! Halleluja!

Amen.

“Vader, verlos Mij uit deze ure!”
Johannes 12, 27

Weer zijn we in de Lijdenstijd aangeland bij een vraag, die ons allen steeds weer bezig houdt: het lijden zelf, de vraag van het ‘waarom?’, het zoeken naar de zin ervan. Met veel dingen komen we tegenwoordig klaar, de wetenschap staat voor niets. Voor ‘niets’? En het lijden dan? En de dood? Ja, dat zijn problemen, waar zelfs de wetenschap nog vele vragen heeft en weinig oplossingen!

Nu is het opmerkelijke van het Evangelie, dat niet alleen wij gewone mensen met het lijden geconfronteerd worden, maar ook Jezus: de Zoon van God! “Nu is mijn ziel ontroerd, en wat zal Ik zeggen? Vader, verlos Mij uit deze ure!” Ook Jezus heeft er moeite mee, als de ‘ure’, dat is het lijdensuur, gaat komen. Hij is ontroerd, aangeslagen, uit zijn evenwicht, zoals wij dat ook van onszelf kennen, als het lijden in ons leven komt: verdriet, het ziekenhuis, een operatie, pijn, eenzaamheid, dood. Daar raak je goed van in de war. Je komt overhoop te liggen met je leven, jezelf, de mensen om je heen, de zekerheid van je bestaan. Wie ben je nog? Wat mag je nog verwachten van je leven, voor tijd en eeuwigheid? Het lijden brengt je van je stuk, van je voetstuk ook, waarop je je zo zeker waande…

Bij Jezus is het ’t heel bijzondere uur, waarvan Hij weet dat het komen móet, het uur van het lijden vóór de mensen: Gods beslissende uur! Hoe onbegrijpelijk ook, dat Gods uur voor Jezus een uur van lijden en dood moet zijn, Hij weet ervan en huivert er even voor terug, even maar, maar toch zo heel menselijk en zo heel intens. Het is alsof er in Zijn woord een angstkreet ligt: “Vader, verlos mij van deze ure!” We horen daarin iets van een geweldige schrik en benauwdheid, doodsangst overvalt Hem (de levende Heer en de Heer van het leven: “Ik ben de weg, de waarheid en het léven” … !)

Hier staat de Machtige, de Zoon des mensen en de Zoon van God, heel dicht bij ons. Wat een geweldige troost voor ons om dat te mogen weten. Wij staan met al deze droevige dingen niet alléén, Hij heeft ze ook gekend! Zelfs het lijden, het o zo menselijk, het vergankelijke van ons lichaam, de pijn van onze geest, de striemen in ons hart, het is Hem alles niet vreemd. ‘Leer mij, o Heer, uw lijden recht betrachten, in deze zee verzinken mijn gedachten…’ (gez. 34 oude bundel).

Het is o zo goed om dááraan te denken, om in de Lijdenstijd tot bezinning te komen, tot het ‘verzinken van je gedachten’. Niet dat dat ons lijden minder maakt of zelfs opheft, maar het wordt wel gemakkelijker om te dragen, als je weet dat Hij het ook droeg en jou daarin niet alleen laat!

We mogen weten, dat we in angst en verdriet en doodspijn niet alleen staan, want onze Heer is door diezelfde angst en pijn heengegaan, voor ons, als ’t ware in onze plaats.

Hij was ontroerd, aangeslagen, Hij huiverde… De verwarring is zelfs zogroot, dat Hij niet meer weet wàt te zeggen: “Nu is mijn ziel ontroerd, wat zal Ik zeggen?” Voor veel kun je nog woorden vinden, maar tegenover het lijden zelf, de diepste beproeving van de mens, de angst om zijn bestaan, de worsteling op leven en dood, dáár zijn geen woorden meer voor. Daar kun je maar ’t beste er het zwijgen toe doen… of roepen tot God, een angstige kreet: “waarom toch? Hoe moet ik verder?” Ook Jezus weet nauwelijks meer wat Hij zegt: “Vader, verlos mij uit deze ure!” Help mij toch, want uit mijzelf weet ik geen weg meer om verder te gaan! U moet mij helpen, Vader, verlos mij van de benauwdheid. “Hoor naar mijn stem en kermend smeken” (ps. 28). God is mijn hulp en toeverlaat, wie anders heb ik nog? Tot wie anders kan ik nog roepen in mijn nood?

Het wordt er uit geperst, één grote angstkreet ontsnapt aan het hart zo boordevol gevoelens, waar de mens geen raad mee weet. Gevoelens van angst en pijn, van vernedering ook en schande (wat word je niet aangedaan!), gevoelens van haat en rebellie, opstand en verzet. Het is de diepste nood van de mens, die zichzelf moet verliezen, die te gronde gaat, die zijn eigen ik, zijn zelfverzekerde bestaan, uit handen moet geven. De mens, die zichzelf bekennen moet: ik ben tekort geschoten, ik heb gefaald, het is alles zo anders gekomen dan ik gedacht had, mijn leven is tenslotte één grote puinhoop geworden. De ontluistering van het leven, de machteloosheid voor de dood. Wie wil daar aan? Niemand toch! Daarom: “Vader, verlos Mij uit deze ure!” Laat het toch niet waar zijn, laat het toch niet toe… komt tussenbeide… verjaag die angstaanjagende droom! Maar het is geen ‘droom’, het is beklemmende werkelijkheid. En de mens moet er doorheen, goedschiks of kwaadschiks. Maar dan gebeurt er iets, waaruit blijkt dat Jézus hier voor ons staat: de Lévende, die de dood niet houden kan, onze Redder en Heer. De meesten van ons mensen kunnen niet voorbij het lijden komen, het is als een ondoorkomelijke muur, een berg vol bedreigingen waar je niet overheen kunt komen. En wat doen we dan tenslotte? We leggen ons er maar bij neer, met de moed der wanhoop. Het is per slot van rekening een onoverkomelijk ‘1ot’, dat we dragen moeten. Heel fatalistisch leggen we ons er dan maar bij neer! Maar Jezus doet dat niet, Hij gaat vérder! Het is alsof in Zijn kreet om verlossing tegelijk al het licht van de uitredding doorbreekt! De zékerheid, dat God verlossing brengen zal, dat Hij Zelf die verlossing voor heel de wereld volbrengen zal. “Maar hiertoe ben Ik in deze ure gekomen; Vader, verheerlijk uw Naam!” Het lijkt alsof ook Jezus in zijn lot berust: “hiertoe ben Ik in dit uur gekomen”. Maar Hij zegt er direct iets anders bij: “Vader, verheerlijk uw Naam!” Vanuit het diepste punt van eigen angst kijkt Hij naar de Vader en ziet Hij de ‘gloria Deï: “Niet Ik, maar U moet de eer ontvangen!” Niet om mij gaat het, maar om U en úw Naam, dat is Uw héérlijkheid hier op aarde. Dat de Naam van God geheiligd, erkend en gerespecteerd wordt, en dat Gods heerlijkheid op aarde komt, dáár gaat het tenslotte om, in alle dingen, tot in het diepste en zwaarste lijden toe! Dat besefte Jezus als een flits in dat donkere moment, toen het lijdensuur zo dreigend op Hem af kwam. Opeens wist Hij het: Hij moest door het lijden héén om Gods Naam te verheerlijken, nee, ànders nog: IN Zijn lijden zal Gods Naam verheerlijkt worden, als Hij maar gehoorzaam is en Gods weg gaat.

Dat doet mij denken aan het schitterende boek van de Amerikaanse psychiater Elisabeth Kübler-Ross, getiteld ‘Lessen voor levenden’, waarin verslag wordt gedaan van gesprekken met stervenden. Mw. Kübler-Ross vertelt o.a. over een gesprek, dat zij had met een 50-jarige tandarts en zijn vrouw. De man had nog slechts kort te leven vanwege de ‘gevreesde ziekte’. Toen de vrouw gevraagd werd naar haar reactie op het slechte nieuws, zei zij: “Ik was werkelijk diep geschokt, want ik dacht dat het nu niet lang meer zou duren. Eén van de artsen had een termijn van 3 à 4 maanden genoemd.Het eerste wat ik gedaan heb was bidden. Tijdens de operatie heb ik gebeden, een erg egoïstisch gebed: dat het niet kwaadaardig zou zijn. Zo is de mens, je wilt dat het allemaal volgens je eigen wensen verloopt. “Vader, verlos ons van de ure!” Tot op het moment, dat ik het aan de wil van God heb overgelaten, heb ik niet de vrede gevonden, die ik zocht. De dag na de operatie was natuurlijk verschrikkelijk, evenals die lange nacht. Maar in die nacht heb ik werkelijk vrede gevonden, die me weer moed heeft gegeven. Ik las in de Bijbel en vond daar verschillende teksten, die me kracht hebben gegeven, vooral het woord uit Jesaja 58,9;: “Als gij dan roept, zal de Here antwoorden; als gij om hulp roept, zal Hij zeggen: “Hier ben Ik”. Voor deze vrouw kwam er in het lijdensuur vrede, doordat zij zicht kreeg op de heerlijkheid van God, dat is Zijn machtige hulp, Zijn aanwezigheid. Dat Hij er bij is, is ons genoeg, Dat je ervaren mag heel gewoon: “Hier ben Ik”. Je bent niet alleen. Ik ga met je mee, Ik draag het mee. Zou het niet dat geweest zijn, dat ook onze Heer moed heeft gegeven? Waardoor Hij zeggen kon: “Vader, verheerlijk uw Naam!” Toen kwam er een stem uit de hemel: “Ik heb hem verheerlijkt, en Ik zal hem nogmaals verheerlijken!” En Jezus ging de donkere en tegelijk heerlijke lijdensnacht tegemoet. Alleen zó kan het bijna ondragelijke lijden zin hebben ook voor ons, omdat God er Zijn heerlijke Naam aan verbindt.

Amen.

En Herodes en Pilatus werden op dienzelfden dag met elkander bevriend.
Lukas 23, 12

Alleen Lukas vertelt ons die kleine episode in de lijdensgeschiedenis, waarin Jezus door Herodes werd verhoord. Een kleine episode, maar toch erg belangrijk, want het geeft ons een heel aparte kijk op de toedracht van Jezus’ rechtszaak.

Lukas vertelt ons, dat Jezus tijdens het verhoor onder Pilatus naar Herodes werd doorgezonden. Het bekende afschuifsysteem. Toen Pilatus hoorde, dat Jezus een Galileeër was, stuurde hij hem naar Herodes, die immers de viervorst van Galilea was. Herodes was toevallig ook in Jeruzalem, dat trof! Het op handen zijnde paasfeest bracht veel mensen en zeker ook hoogwaardigheidsbekleders samen in de heilige stad.

Herodes was de zoon van Herodes de grote, de kindermoordenaar van Bethlehem. Toen zijn vader gestorven was, werd hij viervorst van Galilea en Perea, het ‘Overjordaanse’. Ter onderscheiding van zijn vader wordt hij in de regel ‘Herodes Antipas’ genoemd. Net als zijn vader hield hij van pracht en praal, bevorderde hij de kunst en genoot van grote spelen en feestgelagen. Zo liet hij aan het meer van Galilea een prachtige hoofdstad bouwen: Tiberias, genoemd naar keizer Tiberius. Ook van hielenlikkerij was hij niet vreemd!

Herodes was een listig mens, daarom noemde Jezus hem een ‘vos’. Ook was hij ijdel en wreed, net als zijn vader. Hij had een overspelige verhouding met Herodias, de vrouw van zijn broer Philippus, die over Judea regeerde. U weet nog wel, hoe Johannes de Doper deze zonde aan de kaak stelde door naar Herodes toe te gaan en te zeggen: ‘gij moogt haar niet hebben!’ dat heeft hem toen zijn kop gekost: zijn hoofd werd op een zilveren schotel het feest binnengedragen. Tegenstanders werden ook toen al zonder pardon uit de weg geruimd.

Op zekere dag hoorde Herodes, dat er weer zo’n onheilsprofeet in Galilea was opgestaan. Misschien heeft de hoofdman van Kapernaum, wiens zoon door Jezus was genezen, hem wel over Jezus verteld… Er waren mensen, die in Jezus de weergekeerde Elia zagen en zelfs beweerden, dat Jezus wel eens de uit de dood opgewekte Johannes de Doper zou kunnen zijn, dat vond Herodes niet zo leuk; daar was hij eigenlijk een beetje bang voor! Hij zei: “Johannes heb ik doen onthoofden, maar wie is deze dan van wie ik dergelijke dingen hoor?” (Luk.9,9) Er was toch geen twijfel mogelijk, dat Johannes ter dood was gebracht, diens hoofd had hij zelf op die feestschotel gezien. Maar warempel, nu scheen het wel of alles weer van voren af aan ging beginnen!

Tenslotte kwam het zover, dat hij volgens Mattheüs 14,2 uitriep: “dat is Johannes de Doper; hij is opgewekt uit de doden en daarom werken die krachten in hem!” Om nu uit deze tweestrijd te komen wilde hij graag Jezus zelf eens ontmoeten. Maar voor het zover kwam schijnt Herodes nog een poging te hebben gedaan om Jezus met een list uit zijn gebied in galilea te verwijderen. Door geweld ging dat niet, want dat zou gemakkelijk aanleiding gegeven hebben tot opstootjes. Daarom maar een truc, hij was niet voor niets een ‘slimme vos’! Herodes nam de Farizeeën in de arm; daar kon hij het wel goed mee vinden. Zij moesten naar Jezus gaan en tegen hem zeggen, dat Herodes op hem loerde en dat-ie er verstandig aan deed om maar zo gauw mogelijk het land uit te gaan…

Zo gebeurde het ook. Zij kwamen bij Jezus met hun boodschap en welgemeend advies. Maar wat antwoordde Jezus hen? “Gaat en zegt die slimme vos: zie, ik werp boze geesten uit en volbreng genezingen… Doch ik moet heden en morgen en de daarop volgende dag reizen, want het gaat niet aan, dat een profeet zou omkomen buiten Jeruzalem” (Lukas 13,31-53). Wat zou de Heer daarmee bedoeld hebben?

Ik denk dit: ‘ik ben midden in mijn werk. Maar dat zal nog maar een paar dagen duren want mijn dood nadert. Doch de plaats waar ik werk en waar ik sterven zal, wordt niet door Herodes bepaald, maar alleen door God. Is de tijd van sterven gekomen, dan zal ik Galilea verlaten en naar Jeruzalem gaan, want Jeruzalem is de plaats, waar de profeten gedood worden.’

Hoe merkwaardig, dat juist daar, in Jeruzalem, de plaats die de profeten doodt, Herodes Jezus persoonlijk ontmoeten zou!! Is het niet opvallend, hoe alle dingen en mensen hebben samen-gespeeld om Jezus te vonnissen en ter dood te brengen? Niet alleen de schriftgeleerden en de farizeeën, maar ook een Pilatus en een Herodes? Het is alsof alle krachten van de hele wereld zich tegen Jezus samenbundelen…

Jezus wordt door Pilatus naar Herodes gestuurd. We weten, dat die twee een tijdlang met elkaar in vijandschap hebben geleefd. Ook dat vertelt Lukas ons. Pilatus schijnt eens tegenover Herodes in overtreding te zijn geweest. Het kwam er daarom voor Pilatus op aan zo gauw mogelijk weer bevriend te geraken met Herodes, voordat keizer Tiberius er zich mee ging bemoeien (bij wie Herodes nogal wat goodwill had!). No, het ‘geval Jezus’ kwam hiervoor goed van pas! Pilatus was dan mooi van die lastpost af en hij deed er tegelijkertijd Herodes een dienst mee! In dit geval was dus Pilatus eens de sluwe vos!

Onze tekst laat horen, hoe Pilatus bijzonder in zijn schik was, toen hij Jezus zag. Eindelijk mocht hij Hem dan ontmoeten, van wie hij al zo veel gehoord had en die misschien wel de opgestane Johannes de Doper was!

Zo werd ook Jezus de speelbal van die hardvochtige koning, door wiens toedoen zijn voorloper Johannes de Doper zo’n afschuwelijk einde gevonden had. Van deze man had hij beslist geen goeds te verwachten! Van een eigenlijk verhoor was dan ook geen sprake. Herodes zag in Jezus een soort wonderdoener, een stuk amusement.

Voortdurend zat hij te praten en ondervroeg hij Jezus, maar deze antwoordde hem met geen woord. De hogepriester Kajafas kreeg nog antwoord van Jezus, ook bij Pilatus heeft Jezus nog gesproken, maar voor Herodes zweeg hij als het graf. De stilte was te snijden. De over priesters en Farizeeën zagen dat ze op deze manier niet opschoten en zij overlaadden Jezus met beschuldigingen. Herodes redde zich er uit door de spot met Jezus te drijven. Wie niet horen wil, moet maar voelen, en zo heer, zo knecht… Tenslotte liet hij Jezus een prachtig wit kleed aantrekken, waarmee hij hem doorstuurde, terug naar Pilatus. Deze moest er -denk ik- smakelijk om lachen, en Herodes en Pilatus werden op diezelfde dag nog met elkaar bevriend!’. Waar Jezus’ lijden al niet goed voor was!!

Een kleine episode, ja,’maar het laat zien hoe het achter de schermen toeging. Bij Kajafas werd Jezus gehoond als de Messias. De Messias moest kunnen profeteren en daarom deed men een doek voor zijn ogen en schreeuwde hem toe ‘profeteer nu voor ons, Messias, wie is het die u geslagen heeft?’ Bij Pilatus werd Jezus bespot als een soort koning, misschien wel als kandidaat voor het keizerschap. De Romeinse soldaten deden hem een scharlakenrode officiersmantel aan, met een gespt op de rechterschouder… En hij kreeg net als de triomfatoren in Rome een krans op zijn hoofd, en zij gaven hem een rietstok bij wijze van commandostaf en zij vielen voor hem neer zoals de Romeinen voor de keizer knielden. Bij Herodes werd Jezus een wit koningskleed aangetrokken, de gangbare kleding van de joodse koningen.

Christus’ lijden en dood, allen hebben er aan mee gedaan! De joodse geestelijkheid, de joodse regering met de koning voorop, en de heidense overheid bij monde van Pilatus en de soldaten… Als koning, priester en profeet is de lijdende knecht des Heren. (Jes.53) De dood tegemoet gegaan, juist zoals het in de profeten over de Messias voorzegd was.

Jezus is het slachtoffer geworden van de zonden der gehele wereld, daar kunnen we niet om heen, joden en heidenen, mensen van vroeger en mensen van nu. De wereld immers is niet veranderd, en de mensen ook niet. Zij zijn nog net zo hoogmoedig en berekenend en slap als de geestelijke stand en de overheden uit Jezus’ tijd!

Maar juist daardoor, omdat iedereen er aan meedeed, zou Jezus ook in zijn opstanding voor iedereen tot een verzoening der zonden worden. Herodes heeft niet kunnen bevroeden, dat hij met recht verheugd kon zijn, toen hij Jezus zag… Wij, beste mensen, weten nu wel beter. Of niet soms? Wij moeten maar veel naar die lijdende Heer kijken en ons verheugen over Hem, want met Zijn Lijden had Hij ook ons op het oog: de verzoening van uw en mijn zonden!

“Heden zult gij met Mij in het paradijs zijn”
 Lukas 23, 43

Wij staan nu midden in de Lijdenstijd, ook wel vastentijd of veertigdagentijd genoemd. Wij gedenken het lijden en sterven van onze Heer Jezus Christus.
Naast Jezus zijn twee misdadigers gekruisigd.

“Een der gehangen misdadigers lasterde Hem: Zijt Gij niet de Christus? Red U Zelf en ons! Maar de andere antwoordde en zeide, hem bestraffende: Vreest zelfs gij God niet, nu gij hetzelfde vonnis ontvangen hebt? En wij terecht, want wij ontvangen vergelding naar wat wij gedaan hebben, maar Deze heeft niets onbehoorlijks gedaan. En hij zeide: Jezus gedenk mijner, wanneer Gij in Uw Koninkrijk komt. En Hij zeide tot hem: Voorwaar, Ik zeg u, heden zult gij met Mij in het Paradijs zijn.”

Gods Geest opent bij die ene misdadiger het hart voor Jezus, zodat hij tot geloof komt. In tegenstelling tot de man aan de andere kant, die alleen maar aan zijn eigen bevrijding denkt en ’t ondanks zijn benarde positie niet kan nalaten de spot met Jezus “de Gezalfde” te drijven.

Wat die mannen in hun leven hebben uitgehaald, dat weten we niet. In de traditie worden ze meestal met “moordenaars” aangeduid. Dat komt waarschijnlijk, omdat in dezelfde tekst bij Mattheüs en Markus in de Statenvertaling van “moordenaars” wordt gesproken. De Nieuwe Vertaling geeft “rovers”. Lukas spreekt in de oude vertaling van “kwaaddoeners” en in de Nieuwe Vertaling over “misdadigers”. In ieder geval zijn het mannen, die behoorlijk wat op hun kerfstok hebben. Die ene belijdt dat ook: “en wij terecht, want wij ontvangen vergelding naar wat wij gedaan hebben.” En hij belijdt direct daarop aansluitend ook zijn geloof in Jezus: “maar Deze heeft niets onbehoorlijks gedaan”. Er staat letterlijk in het Grieks: “wat niet op zijn plaats is”. Bij de misdadiger is alles van zijn plaats gerukt, ’t was chaos bij hem, één grote puinhoop had hij van zijn leven gemaakt. Hij wist het: een verscheurd en verwoest leven, waarvoor hij straks God rekenschap moest geven. Maar bij Jezus is alles in orde, op z’n plaats. Die staat recht voor God, Die is onschuldig, heilig. Het is heel opvallend, dat juist een misdadiger tot dit geloof moest komen, waar zo veel anderen, van wie je het juist had verwacht, Jezus de rug toekeerden. Laten we er toch op bedacht zijn, dat het nog zo kan zijn. Uit het leven van mensen, die als “ongelovig” worden bestempeld, spreekt vaak meer geloof dan uit het leven van zogenaamde “gelovigen”. Geloof wel te verstaan als vertrouwen op de Heiland, zoals we dat hier bij de misdadiger zien.

Nu vraagt de man een gunst aan Jezus: “Heer, wanneer Gij in Uw Koninkrijk komt, gedenk mijner!” Deze man, die alles in zijn eigen leven en in dat van anderen van z’n plaats had gewerkt, vraagt niet direct om een plaats in Jezus’ Koninkrijk, alleen maar dat Hij daar aan hem zou denken. Als Jezus maar even aan hem zou denken… dat zou voor onze man al de grootste zaligheid betekenen!

Wat een geloof spreekt hieruit! En dit geloof wordt niet beschaamd. Hij vraagt iets voor de toekomst, hij krijgt alles in het heden: “Heden zult gij met Mij in het Paradijs zijn”.

De man begrijpt onmiddellijk, wat Jezus bedoelt. Het verloren Paradijs wordt voor hem geopend. De levenshof, die door de zonde van Adam en Eva was toegesloten, wordt heropend. Wat een heerlijke belofte! Zijn lijden is daarmee niet voorbij, hij moet er nog doorheen, maar hij houdt zijn ogen gericht op Jezus en op Gods tuin, die voor hem geopend zal worden. Dit zal hem verkwikt hebben in de zware doodsstrijd, die hem wachtte.

Nogmaals: wat een geloof! De Heer schenke in deze Lijdenstijd ook aan u en mij zo’n geloof!

En hij zeide: “Jezus, gedenk mijner, wanneer gij in Uw koninkrijk komt”.

Ik durf U niet te vragen een plaats in Uw Rijk,
Ik ben geen gezelschap voor eng’len en vromen.
Mijn ziel is zo zwart en ik leefde in het slijk.
Maar ‘k bid U, als Gij in Uw Rijk zijt gekomen,
Gedenk dan nog eens de gekruisigde boef,
Die naast U, vlak naast U aan ’t kruis was geslagen.
Gij weet het hoezeer ‘k Uw erbarmen behoef,
Daar ik deze foltering verdiend moet verdragen.
Ik durf U niet vragen een plaats aan Uw dis,
Maar wil slechts een kruimel van ’t brood voor mij breken,
‘k Verdien niet het brood, dat voor kinderen is.
Vergeef het mij, Heer, daarginds in Uw Rijk;
Het duister omvat mij; zo lang duurt dit sterven –

“Houd moed, want het leven is in uw bereik:
Nog heden zult gij ’t paradijs met mij erven”.

(uit een “Boom in de wind” van Nel Benschop)

“En Hij strekte de hand uit en raakte hem aan…”
Mattheüs 8,3

Een melaatse kwam tot Jezus, een getekend mens, vol met etterige zweren en littekens. Vingers en tenen zijn weggevreten. Alleen met zijn onafscheidelijke stok kan hij zich nog staande houden. Hij valt voor Jezus neer en zegt: Here, indien Gij wilt, kunt Gij mij reinigen? En Hij strekte de hand uit en raakte hem aan en zeide: Ik wil het, word rein. En terstond werd hij rein van zijn melaatsheid.

Een melaatse draagt een afschuwelijk lot. Hoe zou dat komen? De mens heeft er altijd behoefte aan gehad achter alles wat hem overkwam naar de oorzaken of de schuld te zoeken. Het lijkt ook logisch, dat er verband bestaat tussen oorzaken en gevolg, dus tussen iets in het leven van de mens en zijn ziekte of ongeluk. Zo zijn zegswijzen ontstaan als “het kwaad straft zichzelf’. Om nu het kwaad te kunnen bestrijden, dient men de oorzaak ervan te kennen. Maar dat is niet altijd mogelijk. Vaak is het een raadsel.

En dan ligt het voor de hand om naar God te wijzen! “God zal het kwaad wel gestuurd hebben om een mens te straffen of bij te sturen of te beproeven. God zal er wel Zijn bedoeling mee hebben.” Deze gedachte heeft dikwijls tot groot onrecht geleid: zieken zoals melaatsen werden uitgestoten, en soms zelfs werden hele kolonies uitgemoord; ze waren immers toch door God vervloekt! Nog hoor je wel eens de vraag: “Waar heb ik het aan verdiend?” Meestal gevolgd door een opsomming van dingen die men toch zo goed gedaan heeft in het leven: “Ik heb altijd iedereen het zijne gegeven, ik heb God geëerd en zoveel ik kon mijn medemens geholpen. Waarom pakt God mij nu, terwijl de grootste boeven vrij uit gaan…”

Vandaag weten we veel meer over ziekten dan vroeger. We weten bijvoorbeeld dat veel ziekten veroorzaakt worden door geheimzinnige bacteries, dat zijn minuscule één-cellige wezentjes die ook dienen om het leven in stand te houden. Wij zoeken dan ook nu het antwoord op ons “Waarom?” eerder in gebrek aan hygiëne of andere ongelukkige omstandigheden dan in Gods wil om de mens te straffen. Dat betekent een totale omwenteling in ons omgaan met zieken. Zij worden niet meer als “tweederangs-mensen”  beschouwd, maar veeleer als “de eersten”, omdat zij de hulp het meest nodig hebben. Wie heeft ons dat beter laten zien dan Jezus? Voor Hem is het oude verband tussen zonde en ziekte (lees Joh.9, 2 en 3), menselijke schuld en goddelijke wraak onmogelijk geworden, omdat Hij als de Zoon weet van de liefde van vader, Die niet wil dat één van Zijn mensen verloren gaat!

Daarom ook is er voor Jezus maar één manier om met onze melaatse om te gaan: Hij raakt hem aan! En dat was nu juist in de ogen van de mensen van toen hetgeen beslist verboden was! Melaatsen immers hoorden bij het uitschot van de samenleving, zij waren verdoemd door God en mensen. Je moest hen afzonderen, wèg! Maar voor Jezus waren ze niet “wèg”, integendeel: zij waren Hem heel nabij. Hij ging bij melaatsen op bezoek (Matth. 26,6 en Marc. 14,3). Hij raakte hen aan: de afstand smolt helemaal weg… Hij werd bijna één met hen (ís dat niet de betekenis van aanraking?). De God van Jezus is geen wrekende God, en de zieke mens is geen speciale ‘zondaar’, maar iemand die onder de ontferming van God staat en extra hulp nodig heeft.

De ‘armen’ en de ‘kinderkens’ worden ‘zalig’ geheten, de -niet in tel zijnde!- vrouwen dienen de Heiland, lammen, blinden en melaatsen worden met ere genoemd bij de openbaring van het goddelijke Evangelie: de blijde Boodschap was juist dat zij vrij waren, niet meer uitgestoten, maar in ere aangenomen.”Zelfs vindt de mus een huis, o Heer; en de zwaluw een nest voor zich, waar zij haar jongen neerlegt; Uw altaren, o Here der Heerscharen!” Zo zong al heel vroeg de  Psalmdichter. De mus gaat vóór de zwaluw in Gods Koninkrijk. De hulpbehoevende mus krijgt een huis toegezegd, de fiere sterke zwaluw ‘slechts’ een nest. Wie het meeste behoeft, wordt het meeste geschonken! Jezus wil, dat wij daarop letten, en evenzo doen!

Denk aan de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan: Jezus eindigt met de vraag: “wie is de naaste geweest van de man, die in handen der rovers is gevallen?” Het blikpunt ligt dus bij het slachtoffer, en niet  bij de helpers! Het slachtoffer, zijn nood bepaalt of ik ‘naaste’ wordt (als ik hem ga helpenl). Laten wij ons afvragen: van wie ben ik naaste? Wie heeft mijn hulp nodig? En dan niet weglopen, maar ‘aanraken’, zoals Jezus deed, de grote Barmhartige Samaritaan. ‘Wie hem barmhartigheid bewezen heeft’ moesten de Schriftgeleerden tenslotte erkennen in Luk. 10.

“Ga heen, doe gij evenzo!”

De zeven zondagen voor Pasen worden in de kerkelijke traditie de Lijdenszondagen genoemd. We denken dan aan het lijden van de Heer en aan het lijden van mensen overal in de wereld. We kennen het verhaal van Job uit het Oude Testament. Sommigen van ons kennen dit verhaal uit hun eigen leven.

De ene dag heb je nog alles. De andere dag is het alsof alles je wordt ontnomen. We blijven alleen met onze vragen:

Waarom overkomt mij dat?
Waar heb ik dat aan verdiend?
Is dit rechtvaardig?
Hoe kan God dit toelaten?

En dan zijn daar die vrienden, zoals bij Job. Vrienden, die bij ons blijven -wat er ook gebeurt – die naast ons blijven zitten – zonder veel woorden – die ons de ruimte geven voor verdriet, voor woede en opstandigheid.

Maar ook zijn daar vrienden, die het niet langer kunnen uithouden. Vrienden, die zeggen: Hoe kun je zo ondankbaar zijn? Je hebt het toch altijd goed gehad? En je wordt nu toch ook goed verzorgd, niet waar? Of vrienden, die zeggen: Kijk eens naar anderen, die zijn er nog zoveel erger aan toe. Of: het had nog veel erger kunnen zijn, wees nu maar tevreden!

Lijden en verdriet maken ons zo afhankelijk. Lijden en verdriet kunnen ons ook sprakeloos maken, tot mensen zonder woorden. Zoals we de vorige keer gehoord hebben uit Psalm 39: “Ik was verstomd en deed mijn mond niet open.” En dan zien we uit naar mensen, die ons ruimte geven om ons verdriet te uiten, mensen die niet zoveel zeggen, die gewoon stil bij je zitten net als de vrienden van Job aanvankelijk… Mensen, die niet zeggen dat het erger had gekund, of dat we ons groot moeten houden; mensen, bij wie we zwak en kwetsbaar mogen zijn.

Zo’n mens is Jezus voor de mensen, die lijden. De Evangeliën staan er vol van: Jezus ziet de lijdende mens staan, loopt er niet aan voorbij… Hij Ziet die mens als een mens met een geheim, als een persoon met een naam, en niet als een “moeilijk geval”… Ook Zijn eigen lijden duwt Hij niet weg. Hij neemt het op Zich, het gaat iets voor Hem betekenen. Zo doet Hij ook met ons lijden: Hij zwakt het niet af, maar wel: Hij wil bij ons zijn, naast ons, en neemt ons lijden op Zich. In Zijn eigen lijden heeft de Heer zich ten diepste met ons verbonden. Hij is niet aan de kant gaan staan. Hij wilde niet van een hoogte toekijken naar onze martelgangen. Hij is kwetsbaar en open bij ons gaan staan, als één der onzen. Hij heeft Zichzelf niet willen redden, integendeel: Hij heeft Zichzelve gegeven in de diepste afhankelijkheid tot de dood toe… aan ons o zo afhankelijke diep gekwetste mensen.

Daardoor kan nu in ons de hoop groeien
– dat er geborgenheid is en redding in onze verlorenheid
– dat wij mensen eenmaal open zullen gaan en zullen zien en horen en verstaan
– dat wij niet alleen onze lijdensweg hoeven te gaan
Die hoop wordt telkens in ons bevestigd en kan dieper in ons groeien
door mensen om ons heen
– die ons blijvend de moeite waard vinden
– om naar ons te luisteren
– om bij ons te blijven
– om onze uitgestoken hand vast te houden
door mensen
– die aandacht voor ons hebben
– die ons nabij zijn als we”zwak” zijn,
weerloos, vertwijfeld en soms zelfs wanhopig
door mensen
– die ons bijstaan, wanneer we ons voelen als vogels in het net, als geboeide mensen, strompelend door het leven.

Het is de hoop van Gods kinderen, zoals Paulus die beschrijft in Romeinen 8, 18-30:
“Want ik ben er zeker van, dat het lijden van de tegenwoordige tijd niet opweegt tegen de heerlijkheid, die over ons geopenbaard zal worden… Want in die hoop zijn wij behouden. Maar hoop, die gezien wordt, is geen hoop, want hoe zal men hopen op hetgeen men ziet? Indien wij echter hopen op hetgeen wij niet zien, verwachten wij het met volharding…”

(Tekening van een jonge Lucy Kroes.)

Lukas 7, 11-17 (13)
“En toen de Here haar zag, werd Hij met ontferming over haar bewogen en Hij zeide tot haar: Ween niet.”

Er trok een blijde stoet mensen uit de heuvels naar het stadje Naïn. De mensen zongen en hadden veldbloemen in de hand, waarmee ze zwaaiden. ln het midden van de stoet liep een jongeman, die de aandacht van allen vasthield. Ze keken naar Hem op, ze hingen aan Zijn lippen. Blijkbaar had Hij hen over iets moois verteld, want ze waren allemaal opgetogen. Het werd stil, toen Hij verder ging en zei, hoe dwaas de mensen toch zijn om zich altijd zorgen te maken en vaak voor niets, en hoe rijk en  eenvoudig het leven is van hen, die kinderlijk op God vertrouwen en die alles en elke dag opnieuw uit Gods hand aanvaarden, zonder zich zorgen te maken over de dag van morgen.

“Kijk toch, kijk toch eens naar die vogels, wat een kracht en wat een uitgelatenheid, wat een tempo, wat een kleur. Ach mensen, leer toch van die vogels daar hoven in de lucht – of kijk eens naar die bloemen daar, ze lijken zo onaanzienlijk, maar nee, ze doen het beter dan jullie mensen! De bloem maakt zich immers geen zorgen, hij heeft het niet druk met spinnen en zaaien, maar toch was zelfs koning Salomo in al zijn pracht niet zo mooi als dit gewone bloempje van het veld. Ach mensen, Ik zou wel willen, dat u allemaal net zo blij en onbezorgd waart als die vogels en die bloemen en ook als Ikzelf!
Waar blijft u toch met uw geloof? Geloof is vreugde van het hart. Voor wie gelooft staat toch eigenlijk nooit iets in de weg, neem dat nou van Mij aan.”

Toen Hij zweeg voelden alle mensen zich een beetje beschaamd, tegelijk ook waren ze blij en gelukkig, want  “de Meester” had gelijk. We moesten er veel meer aan denken dat God voor ons zorgt en dat Hij met ons Zijn weg gaat, zo dachten zij. Vredig keken zij voor zich uit en toen kwam de stadspoort in zicht.

Plotseling stond de blijde stoet tegenover een andere stoet. Daar heerste geen blijdschap, maar groot verdriet. De mensen huilden. Bleek als een dode lag in hun midden een jonge man op een draagbaar. Vier mannen in het zwart droegen de baar. En daar achter liepen een paar sjofel geklede mensen, diepbedroefd, zwijgend voort. Het leek wel een begrafenísstoet. Dat was het ook, want de jongen was werkelijk dood. Opeens is de blijdschap weg van de gezichten der mensen rondom Jezus. Hij was het immers die daar net nog zo over het mooie en onbezorgde leven gesproken had. Wat leek dat lang geleden. Nu is daar die vreselijke hardheid en donkerheid van het leven: een kind, dat moest sterven. De begrafenisstoet hield in en bleef stilstaan vlak voor Jezus en Zijn groep. Opeens hadden de mensen geen oog meer voor Jezus, alle aandacht ging uit naar die jongen en de huilende moeder. Jezus stond daar maar wat verloren bij, het deed Hem pijn te zien, hoe snel de mensen het leven en de brenger van het leven vergeten zijn, als zij geconfronteerd worden met de dood. Nieuwsgíerigheid en sensatie winnen het van geloofsvertrouwen…

Doodsangst blijkt altijd sterker te zijn dan lévensblijdschap. Daar wandelden zij nu in het Rijk van God, in het land van de Koning van het leven, en ze toonden zich geschrokken en beangstigd door de aanblik van de dood! Was dat nu hun geloof? Waren dàt de mensen, die zojuist de belofte hadden gehoord van Gods blijvende trouw en zorg, ook in de dood?

Tegelijk keek Hij naar die vrouw, de moeder die haar enige kind verloren had. Hij keek met andere ogen dan die van de omstaanders. Die straalden alleen maar nieuwsgierigheid, schrik en angst uit. Maar in Jezus’ ogen welden tranen op. Zijn hart schreeuwde en zuchte om het leed van die vrouw. En met ontferming over haar bewogen zei Hij tot de vrouw: “Huil maar niet.” Niet huilen, als de dood je kind heeft weggenomen? Je enig kind? Haar troost in haar ouderdom, haar houvast en steun… Nooit meer zouden de vogels voor haar zingen, nu haar hoop en zekerheid in enen waren vervlogen. Hoe kan een mens dan zeggen: ‘Huil maar niet.’ Dat moeten mensen ook maar niet doen. Alleen de Zoon des mensen is dan echt, want Hij weet waar Hij over spreekt. Hij kent het visioen van de nieuwe hemel en de nieuwe aarde, wanneer God de tranen van de ogen der mensen zal afwissen en wanneer er geen verdriet en dood meer zal zijn.

En daar stond Jezus vlak voor de haar, er trilde iets om Zijn mondhoeken en er kwam een vochtige glans in Zijn zachte ogen, en Hij raakte de baar aan… de Lévende ontmoet de macht van de dood… “Jongen. Ik zeg je: sta op!” En de dode ging overeind zitten en begon te spreken. En Hij gaf hem aan zijn moeder.

De nieuwe tijd was aangebroken, de nieuwe aeon, tijd van Gods welbehagen, in het leven van de jongen en van de moeder en van alle omstaanders, die beleden: God heeft naar Zijn volk omgezien!

Zou het bij u en bij mij anders zijn? Nee toch zeker?!

Lof zij de Heer
die uw bevende vrees zal beschamen!
Noem Hem uw Vader,
de kroon van Zijn heerlijke namen.
Dwars door de dood
neemt Hij u op in Zijn schoot.
Loof Hem in eeuwigheid!
Amen

Amos 5, 6

Doopdienst.

Vanmorgen willen we het Doopevangelie horen uit de oude prediking van de profeet Amos. Hij geeft daarin precies aan, denk ik, waar het bij de Doop op aan komt. Het gaat om het nieuwe leven. De nieuwe mens moet opstaan en de oude mens zeggen we vaarwel. Het was nodig, dat de mensen toen dat hoorden en het is nog nodig dat de mensen vandaag het horen. Want er is wel wat mis met die mensen! In de tijd van Amos waren ze nogal met zichzelf ingenomen. Ze dachten, dat ze ’t helemaal gemaakt hadden. We hebben toch een God en schitterende heiligdommen in Bethel en Gilgal en Beërseba? En niet te vergeten: de prachtige tempel in Jeruzalem! We offeren toch iedere dag en zingen daarbij onze mooie liederen tot eer van God? Wat wil je nog meer? Wat zou God nog meer willen?

God wil meer. Hij zegt: Zoekt Mij en leeft! Blijkbaar is al dat godsdienstige gedoe van de Israëlieten niet genoeg om echt te leven, om echt bij God te zijn. Want dat is duidelijk: leven is “bij God zijn”. Je leeft dan pas echt, als je bij God bent. “Zoekt de Here en lééft!” Het zoeken van de Here is het leven al zelf. Anders gaat het niet. Je kunt God niet buiten beschouwing laten in je leven. Deden ze dat dan, de Israëlieten? Ze gingen toch trouw naar de “kerk”. Ze bezochten de heiligdommen in Bethel, Gilgal en Beërseba. Ze herinnerden zich de geweldige geschiedenis van God en Zijn volk. In Bethel heeft Abraham het eerste altaar gebouwd in het van God geschonken land. In Beërseba bouwde Abraham opnieuw een altaar, omdat de Here hem daar verschenen was. En in Gilgal is het volk Israël het beloofde land binnen gekomen, nadat het Jericho had verslagen. Jozua heeft daar toen de man Gods ontmoet en een altaar gebouwd. Dus zijn het plaatsen met een oeroude traditie. Toch ziet Amos in die oude heiligdommen niet de plaats waar God echt gezocht en gevonden wordt. Daar is niet God te vinden, te midden van al het gedoe van offers, liederen en feesten. Nee, daar zijn vreemde goden. God spuugt er op en zegt: “Ik veracht uw feesten en kan uw samenkomsten niet luchten. Doe van Mij weg het getier van uw liederen, het getokkel van uw harpen wil Ik niet horen. Maar laat het recht als water golven en gerechtigheid als een immer vloeiende beek”. Wat nou? Is het dan niet goed om naar de “kerk” te gaan. Je kind te laten dopen, mooie psalmen en gezangen en praise-liederen te zingen? Ja, als het te maken heeft met “leven voor God”, “Hem zoeken en niet je zelf”, “het recht als water laten golven en gerechtigheid als een vloeiende beek”. En daaraan mankeerde het in Israël en ook bij ons. Israël was trots op zijn heiligdommen, een nationale trots, zoals wij ook trots zijn op onze oude kerken. En zij dachten: als wij de godsdienst daar maar goed in ere houden, dan komt het voor mekaar, dan komen we beslist in de hemel! Maar de eer, die zij gaven aan hun heiligdommen gold meer henzelf dan God. Herkent u deze melodie? Fascadegeloof wordt dit wel eens genoemd. “Kijk toch eens, hoe goed ik ben en wat ik allemaal doe!” Maar ondertussen kunnen de armen stikken en de noodlijdenden van ellende omkomen.

In de volgende verzen, vanaf vers 14, zegt de profeet hetzelfde: “Zoekt het goede en niet het kwade, opdat gij leeft en aldus de Here, de God der heerscharen, met u zij. Haat het kwade en hebt het goede lief, en houdt het recht hoog in de poort”. Ja, God is wel te zoeken, maar niet zoals het volk het doet en daar waar het volk Hem zoekt. Want over alle menselijke trots staat nog steeds Gods oordeel. Het zoeken van God mag niet vastzitten aan gebouwen en traditionele plaatsen, allemaal mensenwerk. De God, Die wij moeten zoeken, is de vrije God, de God Die Zich onttrekt aan het menselijke ingrijpen, de God Die leven schept uit het niets. Hanna zei het eens in haar loflied zo: “de God, Die doodt en doet herleven. Die naar het dodenrijk doet neerdalen en daaruit doet opkomen” (1 Samuël 2). Of zoals Paulus het verwoordde in Romeinen 4 vers 17: “Doe de doden levend maakt en het niet zijnde tot aanzijn roept”. Het is de God, Die Israël verkiest zonder enig andere voorwaarde dan alleen Zijn eigen liefde. Het is de Vader van Jezus Christus, Wiens kruis het oordeel is over alle menselijke vormen van religiositeit en vroomheid en wettelijkheid en Wiens opstanding het bewijs is van goddelijke macht. Het is deze God, Die we moeten zoeken, omdat Hij ons liefheeft en omdat wij zonder Hem niet kunnen leven. Ons leven wordt deze zoektocht! “Zoekt de Here en leeft!” De woorden staan in de gebiedende wijs: “Zoekt” en “leeft”. Leven is er alleen in het zoeken van de Heer, in de erkenning van Zijn heerschappij ook over je eigen leven, in navolging van Jezus Christus. Al het andere is dood, nietigheid, ijdelheid en het najagen van wind, zoals de Prediker het noemt. Het is in het beste geval slechts vegeteren, ook al lijkt het allemaal zo mooi, met die feestmaaltijden in Bethel en Gilgal en Beërseba. Wij hoeven wat dat betreft geen enkele hoop te koesteren. Gilgal voert onherroepelijk tot de galg, Bethel (huis van God) wordt tot Bet-awen (huis van teleurstelling, van nietigheid). Wie zich daarop verlaat, is verlaten. Wie hier leven zoekt, zal onherroepelijk de dood vinden. En dat is vandaag niet anders in onze kerken, met onze zogenaamde zekerheden, onze dogma’s en tradities, onze wetten en geboden. God zoeken wil in het woord van Amos zeggen, dat je niet langer je eigen theologische, confessionele, nationale en historische rechten behouden wilt. Deze bieden geen uitweg, alleen maar “de dood in de pot”. “Wie zijn leven liefheeft, die zal het verliezen” zegt de Heer in Johannes 12 vers 25.

Van ons wordt gevraagd alleen op het kompas van de Heer te gaan varen. Je moet je zelf in de waagschaal stellen en uit handen geven. “Zoekt de Heer, leeft!” Dat wordt vandaag ook het devies voor de dopelinge en haar ouders, voor ons allemaal!

De Doop wil ons vanmorgen betuigen, dat het waar is, wat Amos tot ons zegt. Want wie echt de Heer zoekt en Hem volgt in leven en sterven, die zal het ervaren, dat hij ook echt leven mag. De Doop wijst ons immers op Hem, die dood was en zie: Hij leeft! In de Doop reikt Hij ons Zijn leven aan. Gelukkig hoeven we niet meer te zoeken in Gilgal, Bethel en Beërseba, in Roomse of Protestantse kerken, Lutherse of Calvinistische dogma’s. Hij laat Zich vinden in Zijn Woord, in het teken van Zijn overgave aan het kruis voor verloren mensenkinderen: de Heilige Doop. Zoekt de Here, waar Hij Zich laat vinden: in de Doop. Daar is Hij helemaal, met al Zijn liefde en zorg voor ons, en met Zijn Zelfverloochening. “Alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft…” In die Doop is God ook op zoek naar ons, hij buigt zich voorover naar ons neer. En wie zijn wij dan wel? Zondige mensen! Daarom: grijpt Hem vast, u allemaal! Voor u geldt de belofte en voor uw kinderen: “Zoekt en gij zult vinden!” We hoeven vanmorgen niet ver te zoeken, want de Heer laat Zich vinden, Zijn hart staat helemaal voor ons open, in de Doop. Wij mogen het Doopskleed dragen, dat is het nieuwe leven zelf. Luther zei eens: wat er ook met gebeuren zal, het deert me niet, want ik ben gedoopt, ik wandel in het kleed dat Hij mij gaf, het kleed van Zijn vergeving en verzoening. Het Doopskleed. Ook uw kleine wandelt straks in dat kleed. “Zoekt de Here en leeft!”

Wie Jezus’ kelk wil drinken
Zijn doop wil ondergaan,
Zal in de dood verzinken
En uit die dood opstaan.

Hij zal Zijn leven geven,
Hij maakt Zichzelf tot brood –
Hij sterft en anderen leven,
Hij overleeft de dood.

Gez.347, 7 en 8

Amen.

Lukas 9, 59a

Het lijkt zo gemakkelijk de woorden van Jezus te gehoorzamen: “Volg Mij”. Het zijn twee simpele woorden, die we vaak genoeg horen. Maar als Jezus die woorden spreekt, is het toch niet zo gemakkelijk om daar gehoor aan te geven. Want als voorwaarde voor het volgen van Hem heeft Hij het offer gesteld. Als je Jezus wil volgen, dan moet je rekenen met risico’s, die je gaat lopen. Het gaat je heel wat kosten, in tijd, in geld, in lichamelijke en geestelijke inspanning. Zonder offers te brengen kun je Jezus niet volgen. Jezus Zelf heeft het in het Mattheüs evangelie zó gezegd: “Wie achter Mij wil komen verloochene zichzelf, neme dagelijks zijn kruis op en volge Mij. Want ieder, die zijn leven zal willen behouden, die zal het verliezen; maar een ieder, die zijn leven verloren heeft om Mijnentwil, die zal het behouden.”

Het volgen van Jezus is dus blijkbaar een levenskwestie, waarbij het offer en het zich zelf verloochenen centraal staat. Misschien denkt u: ja maar, dat is toch in elke godsdienst zo? Niets bijzonders, alle godsdiensten kennen offers. Ook het Jodendom had ze. Ja, dat is zo, maar daar gaat het toch niet om. Jezus bedoelt niet, dat je offers brengt, zoals een lammetje of een duif, maar dat je jezelf offert. En dat is toch wel iets heel anders! Het offer van jezelf, zoals Jezus dat ook zelf heeft volbracht, dat vraagt Hij van ons. In plaats van het altaar en de tempel is voor ons het kruis gekomen. Je leven behouden door het te verliezen! Geen gemakkelijke weg! Je wilt nu een keer als mens niet graag iets verliezen, laat staan je zelf! Ook Jezus’ volgelingen hadden daar moeite mee, geloof maar gerust. In onze Schriftlezing uit Lukas 9 komen we verschillende figuren tegen, ieder met hun eigen reactie. De Bijbel laat ons daarmee zien, wat het volgen van Jezus te weeg brengt in ons leven. We zouden die mensen in 4 groepen kunnen verdelen: de opscheppers, de onverdraagzamen, de wraakzuchtigen en de besluitelozen.

Eerst de onverdraagzamen. Onder de discipelen kwam de vraag op, wie van hen de beste was. Een echt menselijke vraag. Jezus weet, dat we allemaal meer willen zijn dan een ander, en daarom neemt Hij een kind en plaatst het naast Zich en zegt: “Een ieder, die dit kind ontvangt in Mijn naam, ontvangt Mij, en wie Mij ontvangt, ontvangt Hem, Die Mij gezonden heeft. Wat wie onder u allen de minste is, die is groot.” Een raak antwoord! Wie zich niet schaamt heel klein te zijn, die is groot. Al het kleine moet ons ter harte gaan. Al het zwakke, het noodlijdende, waar de wereld vol van is, daar moeten we aandacht voor hebben! Dat is al het eerste offer, wat we moeten brengen. Al dat kleine in de wereld vraagt Jezus ons op te nemen in ons leven, in ons meeleven, in ons hart, in onze gebeden, en wie dit doet, ontvangt Jezus Zelf. Dit doet me denken aan een schilderij, waarover ik eens gelezen heb. Daarop stonden verschillende personen afgebeeld, je zou kunnen zeggen: het uitschot van de wereld. Ik zag een blinde, iemand in lompen, iemand op krukken, bedekt met wonden, verschillende boeventronies. Maar te midden van die figuren kun je opeens de vage omtrekken ontdekken van een andere figuur, met wonderlijk zachte trekken in zijn gezicht en met een kruis op zijn rug, Jezus Christus, Die Zich te midden van de nood in de wereld ophoudt. Als we Hem volgen willen, zullen we ook daar moeten gaan staan: midden in de nood van de wereld. Dan zal het ons niet kunnen schelen of we klein zijn of groot.

Maar Johannes is met dit antwoord van Jezus niet tevreden. Hij zegt: “Wij hebben iemand in Uw Naam boze geesten zien uitdrijven en wij wilden het hem beletten, omdat hij niet met ons U volgt.” En Jezus zei tot hem: “Belet het niet, want wie niet tegen u is, is vóór u.” Een echt menselijke situatie. We zien het overal om ons heen: in de politiek, in de kerk en in ons persoonlijke leven. Het is plezierig als een soort voortrekker te fungeren, zodat anderen je gaan volgen. En het is niet leuk, wanneer anderen je links laten liggen. Jezus zegt heel eenvoudig: waar maken jullie je druk om? Wie niet tegen je is, is vóór je! Wat is er tegen dit woord van Jezus vaak gezondigd! Ook in de kerken. Het gaat altijd maar weer om vóór en tegen. Hoeveel kerkscheuringen zijn daaruit niet ontstaan? In de politiek is het al niet anders. Dagelijks worden we daarmee geconfronteerd. Wat is het toch moeilijk om die vóórs en tegens nou eens te vergeten en verdraagzaam met elkaar om te gaan!

Naast de opscheppers en onverdraagzamen staan in ons tekstwoord de wraakzuchtigen. Jezus gaat op weg naar Jeruzalem en onderweg komt Hij in een Samaritaans dorp. Hij stuurt mensen vooruit om voor Hem al vast onderdak te bespreken. Maar de Samaritanen nemen Hem niet op, omdat zij hoorden dat Hij op weg was naar Jeruzalem. En dat viel verkeerd, want de Samaritanen lagen overhoop met de Joden. Nee, met Jeruzalem moesten ze niets hebben! Jezus moest Zelf maar zorgen, hoe Hij daar kwam! Jakobus en Johannes waren woest. Was me dat een manier om hun Meester te behandelen? Dat pikten ze niet! Zij zeggen tegen Jezus: “Heer, wilt U dat we zeggen, dat vuur van de hemel zal neerdalen om hen te verteren?” Waarschijnlijk hebben ze daarbij gedacht aan de profeet Elia, die zo de Baälpriesters had vernietigd. Ze zien het al voor zich: die smerige Samaritanen te midden van het vuur. Natuurlijk, ze doen het voor de Heer, ze willen de belediging aan Zijn adres goedmaken. Maar toch… Jezus had ze wel door en daarom bestraft Hij hen, alle goede bedoelingen ten spijt. Hoe kon Hij ook anders? Hij, Die onderweg was naar Jeruzalem om daar het kruis op Zich te nemen en voor de zonden van heel de wereld te gaan boeten. Nee, het zou niet goed zijn de Samaritanen hun eigen straf te laten dragen, al zou het ook hun verdiende loon geweest zijn.

Wraakzucht, onder het mom van schone schijn, het is goed om daar ook bij je zelf eens op te letten! Met schijn alleen kom je er niet, zeker niet bij Jezus. Hem volgen betekent om met Paulus te spreken: “Laat niet het kwade overwinnen, maar overwin het kwade door het goede!” En dat goede is: de liefde.

Dan trekt Jezus naar een ander dorp en onderweg komt Hij weer andere mensen tegen. Een van hen herkent Jezus en zegt: “Ik zal U volgen, waar Gij ook heen gaat.” Maar Jezus zegt tot hem: “De vossen hebben holen en de vogelen des hemels nesten, maar de Zoon des mensen heeft geen plaats om het hoofd neer te leggen.” Hier zegt Jezus ook tot ons, hoe moeilijk het is Hem te volgen. Het kost je de rust en je plaats, je hebt geen echt thuis meer, je blijft voortdurend onderweg, altijd bezig, zorgend, vol strijd ook met anderen en met je zelf, tweestrijd  Je bent een avonturier, een zwerver, zoals Abraham was en Mozes en Jezus Zelf en Paulus en Luther en al die andere volgelingen van de Heer. Zouden we zo’n mens kunnen en willen worden?  Dat is heel bedenkelijk. De meeste mensen houden van gemak en rust en hebben een hekel aan moeilijkheden. Hadden we maar een vonkje van dat Heilige Vuur, dat in Jezus is! Werden we maar eens enthousiast zoals Hij. Kwamen we met z’n allen maar eens in beweging! Wat zou er dan een andere wereld ontstaan! Dan zou het niet meer uitmaken, of je een klein holletje hebt of een grote villa. De hele wereld staat immers dan voor je open, ja hemel en aarde, want dan ben je een kind van God.

Jezus trekt verder, komt iemand tegen en zegt tot hem: “volg mij”. Maar die man is wel een beetje beduusd en antwoordt: “Sta me toe eerst mijn vader te begraven”. Maar Jezus vindt dit niet goed. Hij zegt: “Laat de doden hun doden begraven, maar ga heen en verkondig het Evangelie van God.” Een dergelijke discussie ontstaat ook verderop, bij de derde ontmoeting, op reis naar Jeruzalem. De persoon in kwestie wil eerst afscheid nemen van zijn familie. Maar dan zegt Jezus tot hem: “Niemand die de hand aan de ploeg slaat en ziet naar dat wat achter hem ligt is geschikt voor het Koninkrijk van God.” Deze laatste twee mensen willen Jezus wel volgen, maar zij stellen eerst hun voorwaarden. Dat is hun grote fout. Jezus vraagt absolute gehoorzaamheid en volgzaamheid zonder enig voorbehoud. Misschien dachten die mensen daarmee wel slim gehandeld te hebben. Ze hielden daarmee immers nog een slag om de arm, ze konden nog even hun eigen hang gaan. Laten we bij ons zelf nagaan, hoe vaak wij ons ook aan zulke praktijken schuldig maken. Mensen zijn in dat opzicht erg geraffineerd. Komt er iemand met een collecte, wordt gauw gezegd: wat jammer, we hebben al gegeven, of: ik heb al overgemaakt. Maar Jezus heeft onze smoesjes door! Als Hij zegt: “Volg Mij!”, dan hebben we maar te volgen! Niet: eerst dit en dan dat… Maar: direct en van harte! Stelt u zich eens voor, dat de Heer dat ook bij Zich Zelf gedacht had, toen Hij voor ons de dood in moest? Stel je voor, dat Hij zo over ons zou denken: “Och, laat ze maar, laat ze maar in eigen sop omkomen…” Stel je eens voor, wat een ramp zou dat betekenen. Denkt u ook niet, dat het Jezus veel moeite en pijn gekost heeft, toen Hij Zijn goddelijke opdracht moest vervullen? Hij moest van Zijn familie weg en werd een zwerver, een profeet, in eigen stad niet geëerd, verguisd, en door Zijn familie niet begrepen. Begrijpt u, wat dat voor Hem betekend moet hebben? Maar Jezus wist, dat hij het moest doen om zo de goddelijke opdracht te vervullen. Hij wist dat het Gods wil was, en daarom keek Hij niet achterom. Hij hield geen rekening met Zijn familie en andere mensen. Hij keek alleen maar vooruit, naar het doel, waarheen God Hem riep.

Kijk, zo moet het ook met ons zijn. In dit opzicht is er geen verschil tussen Jezus en ons. Als God roept hebben we maar te gehoorzamen en te volgen, zonder omkijken. Het verleden is dan afgedaan. Als we toch omkijken en om ons heen kijken, dan zijn we niet geschikt voor het Koninkrijk van God. Zo zegt Jezus het. Dan gaat onze “ploeg” scheve sporen trekken. Dan vergaat het ons net als die buschauffeur in Zwitserland, die zich liet afleiden en met bus en al in een ravijn stortte. De chauffeur droeg verantwoordelijkheid voor de inzittenden. Zo zijn ook wij verantwoordelijk voor een groep mensen om ons heen, je gezin en familie, vrienden en collega’s. Blijf daarom staan op je post en versaag niet! En als Jezus bij geval bij jou voorbijkomt, volg Hem dan, in dankbaarheid, niet omdat je meer bent dan een ander, maar omdat Hij meer is dan wij: de Heiland, wiens vrede alle verstand te boven gaat.

Amen.

“Wie zal ons het goede doen zien? Verhef over ons het licht van Uw Aanschijn, o Here!”

Verootmoediging en schuldbelijdenis
(gebed van Huub Oosterhuis)

Hoe zouden wij zijn, Heer God,
Als Gij ons niet gemaakt had.
Gij hebt ons gezien,
Gij hebt ons aanvaard en bemind –
Toen hebben wij tegen U gezondigd
Gasteren en vandaag.
Uit de diepten roepen wij U, Vader,
Want onuitwisbaar is Uw Naam in ons
En onvergetelijk de herinnering aan Uw liefde.
Rechteloos keren wij tot U terug,
Zogenaamde Protestantse Christenen,
Die vandaag de Hervorming herdenken,
Kom ons tegemoet met open armen,
Want Gij alleen kunt ons werkelijk hervormen,
Omdat Gij onze Vader zijt,
Toen, bijna 500 jaar geleden,
En vandaag, dit uur,
En tot in eeuwigheid.

Genadeverkondiging
(als gebed)

Gij ontkent en verkleint onze zonden niet,
Gij vergeeft ons, Here God,
En dat is Uw waarheid,
Zo doet Gij ons recht.
Wij kunnen weer verder, met onze schuld,
Omdat Gij ons niet hebt veroordeeld.
Wij durven weer opnieuw beginnen,
Omdat Gij ons aanvaardt zoals wij zijn,
Gebroken mensen, gebroken kerken, een gebroken Gemeente.
Wij danken U voor deze nieuwe levenskans.
Wij bidden U: geef ons de kracht
Om niet meer te zondigen
En U te zoeken,
O God van ons heil. Amen.

Vandaag op Hervormingsdag hebben we misschien een ietwat merkwaardige tekst genomen: een vers uit Psalm 4, nota bene het “Avondlied”! Staat het er dan zo slecht voor met onze Kerk dat we al een avondzang moeten gaan zingen?

En de tekst zelf: “Wie zal ons het goede doen zien?” Heeft Maarten Luther dat dan al niet gedaan toen hij in 1518 zijn geloofspunten op de kerkdeuren van de slotkerk in Wittenberg sloeg? En Calvijn, met zijn institutie? En al die andere bezielde reformatoren? “Verhef over ons het licht van Uw Aanschijn, o Here!”

Ja wel, dat is heel goed, maar heeft God dat dan al niet gedaan, toen Hij Jezus zond om voor ons Zijn leven te geven?

Wij zouden voor ons gevoel, vandaag op Hervormingsdag, meer aan de andere Schriftlezingen hebben: Romeinen 1, vers16 en 17 en Mattheüs 9. De Romeinentekst spreekt van ons geloof: “Want ik schaam mij het Evangelie niet, want het is een kracht van God tot behoud van een ieder die gelooft, eerst voor de Jood, maar ook voor de Griek (voor ons allemaal), want gerechtigheid Gods wordt daarin geopenbaard uit geloof tot geloof, gelijk geschreven staat: de rechtvaardige zal uit geloof leven!” Uit geloof alleen! Sola fide, sola gratia, sola Scriptura, coram Deï. Tot eer van God! Dat is nog eens een tekst!

Maar ook onze Evangelielezing, waarin verteld wordt dat Jezus zo maar een verlamde man genas, en al die mensen die er bij waren. Zij verheerlijkten God, die zulk een macht aan mensen (en in ’t bijzonder aan die ene mens Jezus!) gegeven had. Drommen mensen hadden dat gezien, in ’t Grieks staat er “ochloi”, dat betekent massa’s. Allemaal nieuwsgierige mensen! Wij zouden er ook graag bijgestaan hebben. Om te ervaren hoe groot de macht van het geloof is, het vertrouwen op God, die zonden vergeeft en mensen geneest, zoals Jezus dat hier laat zien. Ook een geweldige tekst vandaag op Hervormingsdag!

Rechtvaardiging door geloof alleen, Romeinen 1, en de kracht van het geloof in Mattheüs 9. Dat is het toch: de grondslag van de Hervorming. Daar hebben we nu al bijna vijf eeuwen uit geleefd. Daar zijn onze voorvaderen voor gestorven. Zij werden verdreven uit hun land, ter wille van dat geloof. En toch gaan we daar niet over preken. Ik mag toch veronderstellen, dat u dat al vanaf uw geboorte bekend is gemaakt. Daarom heb ik een andere insteek gezocht, en gevonden: Psalm 4 vers 7 “Wie zal ons het goede doen zien? Verhef over ons het licht van Uw Aanschijn, o Here!”

Wij hebben licht van God nodig, anders leven we in de duisternis. Het was Luther ook overkomen. In de kloostercel, in de kerk van toen, was het zo donker! Hoe kom ik aan Licht van God, moet Luther gedacht hebben? Toen was ’t er opeens, toen hij las in de Romeinenbrief. Hij kon met geen mogelijkheid een God vinden, Die hem genadig was. Daardoor drukte hem de last van zijn zonden zwaar. Wat hij ook deed, hij kwam er niet van af. Hij heeft zich zelfs daarvoor gemarteld met zweepslagen, maar het hielp allemaal niet. Hoe krijg ik een genadige God? Wat kan een mens daarover tobben! Maar opeens was die God daar, toen hij in de Romeinenbrief geconfronteerd werd met Gods rechtvaardiging door het geloof alleen. Wat een bevrijding was dat voor Luther! Weg met al die druk van je eigen onrecht, je zonden, de gewetensnood, van die onbereikbare God! Hij komt immers met Zijn macht in jouw onmacht (machteloosheid), met Zijn vergeving in jouw gewetensnood, met Zijn Heilige Geest in al wat van jouw kant onbereikbaar leek. Bevrijding, opluchting, was dat niet het kernwoord van heel Luthers beleving?

Maar wat heeft het uitgewerkt, in de loop der eeuwen? Dat vragen we ons vandaag af. Hoeveel Christenen zijn er nog, die zich werkelijk bevrijd voelen? Velen verkeren nog in dezelfde duisternis van vóór de Reformatie, net zo verkramp, net zo steriel, net zo bevangen in eigen onmacht of – wat nog erger is- in de valse zekerheid dat je de hemel al bereikt hebt. Niet alleen Protestanten in alle gradaties, maar ook Rooms-katholieken. Het is ook hierom, dat ik naar een andere insteek heb gezocht, een ander getuigenis van Gods bevrijdende macht in het leven van mensen en volken Het is Psalm 4 geworden, ten onrechte vanwege het “inslapen” in het laatste vers een “avondlied” genoemd en zo na Psalm 3, het “ochtendlied”, in het Psalmboek terecht gekomen. Maar het is zeker geen avondzang, het is een lied voor de hele dag, van de ochtend tot de avond. Een geloofsgetuigenis, dat je de hele dag op de been moet houden.

De achtergrond van deze Psalm moeten we zoeken in de gebeurtenissen rondom David en Absalom. Absalom, de zoon van David, had een samenzwering tegen zijn vader op touw gezet. U kunt dit nalezen in 2 Samuël 15. David zien we hier in de eerste verzen van Psalm 4 als de bedreigde koning, die alleen nog maar zijn God over heeft en gelukkig ook nog zijn Godsvertrouwen. Hij weet, dat die God hem vanuit zijn benauwdheid opnieuw in de ruimte zal zetten. “Als ik roep, antwoord mij, o God van mijn gerechtigheid, Die mij ruimte maakt in benauwdheid; wees mij genadig en hoor mijn gebed”. David geeft niet op. Met God aan zijn zij hoeft hij het ook niet op te geven. Dat is de eerste rol, die we hier in de psalm tegenkomen: David als geloofsheld. Hij wordt in de hoek gedrukt door een hofkliek onder leiding van zijn eigen zoon Absalom. David spreekt tot die samenzweerders: “Gij mannen, hoe lang is mijn eer tot versmading, hoe lang hebt gij ijdelheid lief, jaagt gij de leugen na?” Met die mannen worden waarschijnlijk de jonge edelen rondom Absalom bedoeld. We zien ze voor ons: de mannen, die het gemaakt hebben! Echte carrièremakers, ook als het ten koste van anderen gaat. Van God noch gebod moeten zij iets hebben, op een leugentje meer of minder komt het ook niet aan. Zij hebben de macht in handen. Wie kan hen iets maken? Toch is David niet bang voor ze. Hij zegt: “Weet toch, dat de Here Zich een gunstgenoot heeft afgezonderd; de Here hoort, als ik tot Hem roep.” David is volkomen verzekerd van Gods hulp, hij is immers de “gunstgenoot”, de makker van God. En daarom kan hij ook in heel zijn onmachtige positie een machtswoord spreken: “Weest toornig, maar zondigt niet, spreekt in uw hart op uw leger (bed), en zwijgt, brengt offers aan de eis van God en vertrouwt op de Heer!” Hier zien we dis de tweede rol in Psalm 4, een slechte rol, vervuld door de mensen, die met Absalom samenspannen en kennelijk met koning David ook de Here God er maar aan hebben gegeven. Naast deze mannen zijn er de toekijkers, zij die de kat uit de boom kijken. “Velen zeggen: wie zal ons het goed doen zien?”  Een goede vraag! Er staat niet: “Wie zal het goede doen?” Er staat: “zien“. Heel juist, want je moet het eerst zien, voordat je het kunt gaan doen. Veel mensen zien het vandaag niet meer, net als toen tijdens de opstand van Absalom. Ook vandaag aan de dag worden er zoveel dingen op de kop gezet. We spreken niet voor niets van een machts- en gezagsproblematiek, het is overal: in de Kerk, de maatschappij, politie, op scholen, bureaucratie op het Gemeentehuis, in bedrijven, het is overal. Wie zal ons het goede doen zien? Waarop moeten wij ons richten? Hoe lossen we de wereldproblemen op? Wat gaat de nieuwe klimaattop opleveren? Welke overlevingskansen zijn er voor de kredietcrisis? Hoe krijgen we meer stabiliteit in de politieke verhoudingen? Ook in de kerken is er onrust en nemen de tegenstellingen hand over hand toe. Wie zal ons het goede doen zien?

Overal wordt er geroepen om sociale vernieuwing, in die zin, dat we elkaar weer gaan “zien”. Ook in de kerk is dit broodnodig: sociale contacten, in de vorm van kringenwerk, huisgemeente, met elkaar op weg gaan. Maar hoe bereiken we dat? Ik hoorde laatst een dominee zeggen, en hij vertolkte de gevoelens van velen: “Zeg ons, hoe dat moet, hoe moeten we dat bereiken in onze Gemeenten? Geef ons alstublieft een handvat, zodat we niet als geslagen honden straks weer de Gemeente in hoeven…” Dat is heel typerend voor het onmachtsgevoel, waarin predikanten, maar ook de mensen in het onderwijs en de politiek en allerlei gezagsinstanties zich bevinden. “Wie zal ons het goede doen zien.”

David had op deze vraag nog wel een antwoord: “Verhef over ons het licht van Uw Aanschijn, o Here!”  In ons geval en in deze tijd zou dat een nieuwe reformatie betekenen, een totale vernieuwing van ons denken en samen kerk-zijn.

“Verhef over ons het licht van Uw aanschijn, o Here!” Niet wij zijn het, die het nog kunnen zien. Wij zijn stekeblind! Wij hebben te lang gedacht, dat we het zagen, met al onze beredeneringen en goede bedoelingen, met heel onze techniek en wetenschap, totdat het zo ver moest komen, dat we onze naaste en achter hem de Here God met Zijn macht uit het oog zijn gaan verliezen. Daarom zeg ik u: dit vraagt om een nieuwe reformatie! Een ommekeer in ons denken, in ons leven, in ons geloven, ook een ommekeer in het hanteren van Gods Woord, in het kerk-zijn, zal nodiger zijn dan ooit.

“Verhef over ons het licht van Uw Aanschijn, o Here!” Dit te bidden, steeds weer opnieuw te bidden, is het begin al van dat licht. Een eerste flits! We zullen dat licht niet direct in alle omvang omvatten kunnen. Als we het maar zien flitsen! Zoals David dat zag in zijn benauwdheid, bedreigd van alle kanten. Dan zullen ook wij ons toch nog te ruste mogen begeven en aanstonds inslapen, want Gij alleen, o Here, doet mij veilig wonen. De Bijbelse geschiedenis leert ons, dat ook een man als David er toen nog lang niet was. Hij moest nog dikwijls door veel onrust en verdrukkingen heen, voordat hij voorgoed bevrijd en verlost was van de bedreiging van de machten om hem heen en ook in hemzelf. Telkens opnieuw moest hij in geloofsvertrouwen de weg zoeken naar God toe om te ervaren, dat God hem veilig deed wonen. “Een vaste burcht is onze God!” Zo heeft Luther het ook ervaren. Dat is echt reformatie! Een enkele flits, waarin je het goede ziet. De goede, Jezus Christus, Die ons bevrijdt van alle onmacht en ons op God weg ook vandaag nog tijd en plaats en zin om te leven geeft.

Amen.

Lukas 15, 1
“En al de tollenaren en zondaren naderden tot Hem om Hem te horen.”

Lukas 15 is het hoofdstuk van de vreugde, omdat het verlorene gevonden wordt.

De herder, die het verloren schaap gevonden heeft, gaat blij naar huis. De vrouw, die de verloren penning gevonden heeft, roept haar buurvrouwen bijeen om het te vieren. En de vader in de gelijkenis van de verloren zoon richt een feestmaal aan. Zó blij zijn ze allemaal! Wat zal Jezus Zelf ook blij geweest zijn, toen Hij dit alles aan de mensen mocht vertellen!

Geen wonder, dat er aan het begin van het hoofdstuk staat, dat alle tollenaars en zondaars tot Hem naderden om Hem te horen (vertellen). In de Nieuwe Vertaling staat zelfs, dat zij plachten tot Hem te komen. Daar zit dus iets van herhaling in. Het is al een gewoonte geworden! Niet maar één keertje, maar telkens weer, voortdurend kwamen zij tot Jezus, zo graag luisterden zij naar Hem! De mensen zullen dat nodig gehad hebben, net als u en ik. Een wereld van vreugde, van mensen die elkaar gelukkig maken, dat is Lukas 15!

Het is de wereld van het Koninkrijk van God, een voorproefje van de wereld die komen gaat. Wel een schril contrast met onze wereld. Bij ons staat alles tegen de donkere achtergrond van weemoed en droefheid, van ellende en angst, van schaamte en schuld. In de wereld van de Messias vinden we niets daarvan, er heerst alleen maar vreugde. Alles staat afgetekend tegen de lichtende achtergrond van de redding van tollenaars en zondaren. Het is alsof we het lied horen van Psalm 62: “Mijn ziel keert zich stil tot God, van Hem is mijn heil”. Mensen gaan uit vreugde zingen! Als je weten mag: van Hem is mijn heil, ik ben door Hem gevonden, dan gaat het gloeien in je binnenste. ’t Is één en al vreugde, dat je leven omstraalt.

Nu zijn beide werelden nog gescheiden. Die van ons en die van Hem, maar eens zullen zij samenvallen en dan zijn wij net als de mensen uit Lukas 15: boordevol vreugde. Wat zal dat heerlijk zijn! Dat geloven we toch? Het is ons toch beloofd door God Zelf, dat het eens zo zal zijn, en geen van Zijn Woorden zal ledig tot Hem terugkeren… Eens zal de aarde vol zijn van de kennis des Heren, zoals de wateren de bodem van de zee bedekken. Het is het aller-heerlijkste, wat ons te wachten staat.

De tollenaars en zondaren. Die tot Jezus plachten te komen, hadden daar al iets van begrepen. Sterker nog: zij hadden vast al iets van die heerlijke toekomst gezien. Kwamen ze niet daarom zo graag naar Jezus toe? Zij lieten zich vinden door Gods zoekende liefde naar verloren mensen. Als je ’t hun had gevraagd, hadden ze misschien met hun hoofd geschud en gezegd: “Ik? Kom nou toch! Ik moet van God niet veel hebben en Hij vast ook niet van mij! Maar die Jezus vind ik een fijne vent, die doet tenminste niet zo uit de hoogte, die eet en drinkt met ons, die is niet vies van ons, hij lacht ook met ons, hij wil met ons iets te maken hebben. Nou, en dat gebeurt ons nou nooit!” Daar zat dus iets opmerkelijks, iets ongewoons, in de houding van Jezus. Daardoor werden mensen aangetrokken. Niet alleen de Farizeeën en Schriftgeleerden merkten dit op, toen ze zeiden: “Deze ontvangt zondaars en eet met hen!” Ze waren er boos om. Maar de mensen, om wie het ging, de tollenaars en zondaren zelf, zij vonden dat juist fantastisch. Nog nooit hadden ze een rabbi of iemand anders van de geestelijkheid meegemaakt, die dat deed. Integendeel, zij werden altijd genegeerd, in de hoek gedrukt, belachelijk gemaakt. Zij hoorden tot het uitschot, het volk “dat de Wet niet kent”. En nu opeens is daar die rabbi Jezus!

Soms komt bij ons ook wel eens de gedachte op, dat het fijn zou zijn, wanneer er zo iets onverwachts in ons leven zou gebeuren. Wanneer bijvoorbeeld Jezus eens bij ons in de straat zou komen of liever nog: bij ons in huis. Wanneer Hij dan met ons zou mee-eten, een schotel uit de magnetron. En wanneer Hij daarna aan ons gelijkenissen zou vertellen, heel nieuwe, nog ongehoorde! Dat zou een mirakels feest zijn, dacht u niet? Een geweldige verrassing, net zo iets als bij die tollenaren en zondaren in Lukas 15.

En toch, wie weet? Die verrassing houdt God misschien ook wel voor ons in petto, blijf geloven in dat wonder! En als ’t niet komt, zoals wij gehoopt hadden, dan toch mogen we het weten met Lukas 15: Hij heeft ook met ons te doen! Wij mogen naar Hem luisteren en met Hem eten, zondaars en tollenaars, die we zijn.

Het onverwachte is nog sterker, omdat het ook het onverdiende is. Zij wisten ’t heel goed, hoe ze er voor stonden, die tollenaars en zondaars bij Jezus. Te groter was hun verbazing en blijdschap.

Alle roem is uitgesloten
Onverdiende zalig heên
Heb ik van mijn God genoten;
‘k roem in vrije gunst alleen!
Gez.173, 1 Oude Bundel

Doet u mee? Laten wij ook maar feest vieren en vrolijk zijn, want we waren dood en zijn levend geworden, we waren verloren en zijn gevonden!

Amen.

Marcus 12, 13-17

“Geef de keizer wat van de keizer is”. Dat is een gevleugeld woord geworden. Het betekent zo veel als “ieder het zijne geven, iemand geven wat hem eerlijk toekomt. Maar bij Jezus gaat het om een echte keizer, en om echt iets aan de keizer te geven, namelijk belasting! En dat lag niet zo eenvoudig. De meeste mensen, ook vandaag, hebben moeite met belasting betalen. Het is nog erger, als je dit moet doen aan je vijand, zoals hier de Romeinen.

De geschiedenis, die Marcus vertelt staat in een reeks twistgesprekken tussen Jezus en de overpriesters, Schriftgeleerden en oudsten. Het zijn de gezagsdragers van de toenmalige kerk, de bewaarders van de traditie en de geestelijke orde. Vier brandende kwesties komen achtereenvolgens ter sprake: de vraag naar Jezus’ bevoegdheid, het recht van de keizer, de vraag naar de opstanding en het grote gebod. Het zijn eigenlijk allemaal strikvragen, bedoeld om Jezus er in te laten lopen. Dat wordt in ons verhaal ook duidelijk gezegd:

“Maar nu stuurden zij een paar op Hem af uit de kring van de Farizeeën en van de Herodes-partij, in de hoop dat die Hem op een woord konden vangen”.

Farizeeën en Herodianen zijn het meestal niet met elkaar eens, maar hier – nu het tegen die rabbi Jezus gaat- trekken ze toch één lijn. Ook hier zien we al, hoe alles samenwerkt om Jezus te gronde te richten. Een stelletje provocateurs wordt op Jezus afgestuurd, letterlijk om Hem “te vangen”. Wie de opdrachtgevers zijn staat er niet bij. Het Sanhedrin (de Hoge Raad) zal er wel meer van weten!

“Die kwamen en spraken Hem aan”. Ze doen het heel keurig: “Rabbi, het is ons bekend, u bent een man van de waarheid en u gaat daar voor niemand van af. U ziet geen mens naar de ogen, maar u leert in waarheid de weg van God”. Ze tonen respect en waardering voor Jezus’ waarheidsliefde en integriteit. Dat is heel mooi! Hij blijkt echt een man te zijn naar hun hart. Maar pas op, als mensen dat tegen je zeggen! Hij is ook een man, die in waarheid “de weg tot God” leert. Die weg van God zochten de rabbijnse geleerden al heel lang. Ze bedoelen daarmee de manier, waarop de mens naar Gods wil heeft te handelen. Discussies, die daarover zijn gevoerd, zijn later opgeschreven in de rabbijnse “Halacha” (= de gang, de weg die je gaan moet). Later zouden de Christenen ook de mensen “van de weg” genoemd worden, omdat zij de weg van de Heer leerden (zie Handelingen 18, 25 en Matteüs 21, 32).

 Jezus wandelt dus naar waarheid “de weg van God”, ook als die tot conflicten leidt. Dat bedoelen die provocateurs eigenlijk te zeggen, en daar hopen ze ook op! Jezus moet in conflict komen met Zichzelf! Om dat te bewerkstelligen stellen ze een vraag: “Is het nu geoorloofd de keizer cijns (accijns) te betalen of niet?”

Het is een heet hangijzer, die belasting aan de gehate vijand! Ouderen kennen dat gevoel nog wel uit de oorlog: moet je nu voor je eigen bestwil meedoen met de bezetter of juist niet? Velen stonden toen op het standpunt, dat er nu eenmaal niets aan te doen was, en dat het verreweg het beste was zich er niet tegen te verzetten, omdat men daarmee nog heel wat ergere dingen riskeerde. Dit was ook het standpunt van de Farizeeën. Maar anderen, zoals de Zeloten, vurige vaderlanders die in het verzet zaten, waren radicaal tegen. Want daarmee maakte je jezelf tot een collaborateur! De Herodianen waren dat in feite ook, want zij werkten samen met de Romeinen. Zij hadden dus ook helemaal geen moeite met het betalen van belasting aan de Romeinse overheid.

Wat zegt Jezus nu over deze gevoelige kwestie? Hij heeft natuurlijk best gehoord, dat in die vraag een aanmoediging lag opgesloten om “nee” te zeggen. U bent zo eerlijk en flink, dat u er wel voor durft uit te komen! Ja wel, en daarmee hadden ze een mooie aanleiding om Jezus als opruier aan te brengen bij de Romeinen. Aan de andere kant: als Jezus vóór het betalen van de belasting zou zijn, dan verspeelde hij daarmee de sympathie van het volk. Het was dus een hele gemene vraag!

“Maar Jezus doorzag hun ‘hypocrisie’, hun huichelarij. Waarom probeert u dit met Mij? Laat mij eens zo’n belastingmunt zien”. En zij kwamen er mee. Daarop zei Hij: “Wie z’n beeltenis staat hierop, wie z’n opschrift?” Zij antwoordden: “Van de keizer”. Jezus antwoordt: “Wat van de keizer is, geef dat aan de keizer. Wat God behoort, geef dat aan God!” Wat is dat nou? Zij stonden met Hem voor een raadsel! Jezus vroeg om een denarius, een zilveren munt, waarop het hoofd van de keizer stond afgebeeld, van keizer Tiberius, met het randschrift: “Tiberius keizer, verheven zoon van de goddelijke Augustus”, en toen sprak Hij de beroemde woorden: “Wat van de keizer is, geef dat aan de keizer!” Je ziet toch, dat die van hem is? Zijn portret staat er toch op? Dus: geef ‘m dan ook maar gauw terug aan de eigenaar!

Hiermee ontloopt Jezus de valstrik, die ze voor Hem gespannen hadden. Maar het gaat Jezus niet om dat geld, van wie het is, dat is allemaal niet zo belangrijk. Het gaat Jezus om God, en zo eindigt de discussie met de verwijzing naar God: “Maar wat God toebehoort, geef dat aan God!”

Hier ligt de klemtoon van het verhaal, denk ik. Aan God komt in feite alles toe, ook ons geld. “Des Heren is de aarde en haar volheid, de wereld en die daarop wonen” (Ps.24, 1). Ook de keizer en zijn belastinggeld behoren uiteindelijk de Heer toe! Daarom moeten we hier ook niet denken, dat Jezus hier een scheiding maakt tussen een gebied wat van de keizer is en dat wat God toebehoort, een soort wereldlijk en goddelijk regiment. In de Kerkgeschiedenis is dat maar al te vaak gebeurd. Omdat Jezus deze woorden heeft gesproken, heeft men wel gepleit voor een gehoorzaamheid van de Christen tegenover de Staat, ook als het om een vijandige Staat gaat. Maar ik denk toch, dat je deze tekst daarvoor niet mag gebruiken. Jezus heeft Zich nu eenmaal over politieke kwesties nooit uitgelaten, en we mogen het Hem ook niet in de mond leggen. Het ging Jezus altijd om God en Zijn Koninkrijk!

Het is wel zo, dat de macht van de keizer hier wordt gerelativeerd en gereduceerd. De keizer en God worden hier samen genoemd. Het is goed om aan de keizer te geven, wat van hem is, maar geeft dan ook aan God wat Hem toebehoort! Ik hoor in dit antwoord van Jezus toch ook een zekere kritiek op de keizerlijke macht en wellust en het egoïsme van de mensen. Hoe hebberig zijn zij allemaal! Alsof het van hun is! Maar tenslotte is het allemaal van God. Ook de keizer staat onder de regeermacht van God!

Zo moet het ook in ons eigen leven zijn. Het is goed om geld te hebben en het te mogen beheren om er goed mee te doen, ook om er belasting mee te betalen, opdat de overheid er goed mee kan doen. Uiteindelijk moet het er toch om gaan om er God mee te eren. Iedereen moet zelf maar uitmaken, wat dat in zijn persoonlijke situatie te betekenen heeft. Als God er maar om geprezen kan worden!

Zijn Naam moet eeuwig eer ontvangen,
Men loov’ Hem vroeg en spa.
De wereld hoor’ en volg’ mijn zangen
Met amen, amen, na!
Psalm 72, 11 O.B.

Amen.

Mattheüs 15, 27a

Wat God doet, dat is welgedaan,
Zijn wil is wijs en heilig.
‘k Zal aan Zijn hand vertrouwend gaan.
Die hand geleidt mij veilig.
Gez.186 O.B./ Gez.432 Liedboek

Het valt mij zwaar om dit vers te zingen. Ergens in mij weert zich iets daartegen, Vindt u dat gek? Misschien is juist dit lied u bijzonder vertrouwd en heeft u er al vaak troost uit geput. Het was voor u misschien wel een  hulp om u naar Gods wil te schikken, toen u het zo zwaar had in uw leven. Er zijn ook nog andere liederen met dezelfde strekking: “Wie maar de goede God laat zorgen” (Liedboek 429) en “Wat God wil, dat geschiedt altijd” (Gez. 192 O.B.).

Er zijn dagen, waarop ik die gezangen ook graag zing. Maar er zijn ook dagen, waarop ik daartegen in opstand kom. Hebt u dit ook wel? Ik ben blij ook in de Bijbel verschillende stemmen te horen. De mensen zijn daar niet allemaal gelijk en ook hun stemmingen niet. De ene dag verschilt nogal van de andere, dat is ook zo in de Bijbel. Soms schijnt de zon, soms is het om te huilen. Nu eens waan je je op een berg en kun je alles aan, dan weer zit je diep in een dal, zeg maar: in de put. In de Bijbel hoor ik ook stemmen van mensen, die met God worstelen en tegen “Zijn wil” in opstand komen. In onze Evangelietekst wordt zulk een ervaring overgeleverd:

“En Jezus ging vandaar en trok Zich terug naar de omgeving van Tyrus en Sidon. En zie, een Kananese vrouw uit dat gebied kwam en riep: Heb medelijden met mij, Here, Zoon van David, mijn dochter is deerlijk bezeten. Hij echter antwoordde haar geen woord, en Zijn discipelen kwamen bij Hem en vroegen Hem, zeggende: zend haar weg, want zij roept ons na. Hij echter antwoordde en zeide: Ik ben slechts gezonden tot de verloren schapen van het huis Israëls. Maar zij kwam en viel voor Hem neer en zeide: Here, help mij! Hij echter antwoordde en zeide: Het is niet goed het brood der kinderen te nemen en het de honden voor te werpen. Maar zij zeide: Ja, Here, doch de honden eten ook van de brokjes, die van de tafel van hun meesters vallen. Toen antwoordde Jezus en zeide tot haar: o vrouw, groot is uw geloof, u geschiede gelijk gij wenst! En haar dochter was genezen van dat ogenblik af.”

Dat klinkt wel wat anders dan “Wat God doet, dat is welgedaan”. Stelt u zich eens voor, dat deze vrouw zich direct bij het lot van haar zieke kind had neergelegd, dat zij in vertrouwen op Gods wil “ja en amen” had gezegd. Misschien had Jezus haar daarom ook kunnen prijzen, natuurlijk. Maar het geloof kent vele deugden. Had zij direct “Ja en amen” gezegd, dan zouden wij nu niet aan haar kunnen zien, dat het ook geloof kan zijn om niet akkoord te gaan met je lot en er tegen te vechten en te zeggen: Ja, Here, doch… Ja maar, en toch… En zeker als het gaat om een ander, die je lief en dierbaar is.

Luisteren we nog eens naar onze tekst.

“En Jezus vertrok vandaar en trok Zich terug naar de omgeving van Tyrus en Sidon.” Dat betekent wel meer dan een eenvoudige plaatsbepaling. Het is een grensoverschrijding! Jezus ging over de grenzen, waarin de Joodse vroomheid gold, heen. Hij laat de vertrouwde omgeving achter Zich. Hij begeeft Zich in een wereld, waarin geloof en veel ongeloof te vinden is. Het is het “Over-Jordaanse”, dat gold als “doodsgebied”. In die wereld is ook de Kananese vrouw. Het ziet er eerst niet naar uit, dat Jezus’ komst haar zal helpen. Hij doet er het zwijgen toe! Deze arme moeder smeekt vergeefs om genezing van haar kind. Hij zwijgt. Dat is voor haar de zoveelste teleurstelling. Heel herkenbaar!  Menigeen zou hier al aan de grens van zijn eigen incassering gekomen zijn. Bitter en teleurgesteld zou hij zich afgewend hebben. Dit risico liep Jezus ook bij de vrouw. Waarom Hij dan toch zo handelt? Misschien was ’t Hem allemaal te veel geworden, al die mensen die iets van Hem wilden. Nu even alleen zijn…

En dan komt me daar weer zo’n mens! Zou Jezus dat niet hebben kunnen voelen? Een tegenzin tegen het alsmaar te moeten helpen, altijd maar lief en aardig zijn tegen de mensen, altijd maar klaar moeten staan voor een ander. Het kan wel eens te veel worden! Jezus was toch een mens als wij. Misschien dat dit verklaart, waarom Hij er het zwijgen toe deed.

Maar de vrouw laat niet af! Zij houdt vol, zij geeft niet op. We kunnen haar daarom bewonderen. Wellicht had ik hier de moed al laten zakken. Misschien had ik me zelfs bedrogen gevoeld in mijn geloof. Veel mensen hebben zich om zo iets van de Kerk afgekeerd. Zij niet, zij blijft maar roepen: “Here, heb medelijden met mij, help mij toch!” De discipelen werden er tureluurs van. Hadden zij niet wat meer compassie kunnen voelen met die arme vrouw? Dat zijn nou de eerste mensen van de Kerk! Zij zeggen tot Jezus: “Stuur haar toch weg!” Misschien zijn zij ook oververmoeid, van de reis en de opdringerige mensen. Toch blijft het treurig, dat kerkmensen zo zijn! Blijkbaar moeten we ons niet te mooie voorstellingen maken van de Christenen! Wat kun je teleurgesteld uitkomen! Ook persoonlijk mag je je dat aantrekken. Hoe vaak zouden er niet mensen in mij teleurgesteld zijn geweest? Overal en altijd komen wij aan grenzen te staan, en wie zal de eerste steen werpen? Bedelaars en Jehova’s getuigen worden afgescheept, een verzoek om hulp wordt even gauw afgedaan, rouwenden en zieken worden snel vergeten, het mag allemaal niet zo veel moeite en tijd kosten. Geen tijd en geen geduld, zo is de mens toch? Net als de discipelen. Naastenliefde is maar een vinger lang en duurt maar even. Ook het antwoord, dat Jezus geeft, is niet bepaald hartverwarmend.

“Ik ben slechts gezonden tot de verloren schapen van het huis Israëls”. Het is alsof we een ambtenaar uit onze tijd horen spreken: “Ik ben daar niet verantwoordelijk voor, het is niet mijn afdeling”. Ook een manier van afschepen, weliswaar heel netjes, maar toch… Wat erg voor die vrouw. Als u zelf wel eens zo iets hebt meegemaakt, dan weet u, wat dat een pijn doet. Je hoopt op iemands hulp, je vertrouwt op iemand en rekent op hem, en dan dit…” Ik ben er niet voor jou! Ik ben er alleen voor anderen!” Het is een tweede afwijzing van Jezus aan die vrouw, die bij Hem komt om hulp te krijgen. Daar heb ik best moeite mee! Waarom doet Jezus nou zo? Ik begrijp het niet. Hij is toch de Heer?

Maar ook begrijp ik het wel een beetje, als ik kijk naar me zelf. Het is zo moeilijk om altijd maar klaar te moeten staan! En een mens kan toch niet alle ellende van de wereld op zich nemen? Daarom trekken we onze grenzen. Het is al moeilijk genoeg om er te zijn voor je gezin en je familie. Dat zie ik Jezus hier ook doen. Dat is zo heel menselijk. Hij gedraagt Zich niet als de Almachtige, die wel gauw iemand beter zal gaan maken. Nee, Hij moet ook een weerstand overwinnen. Zo heb ik ook een dubbel gevoel. Ik leef met die vrouw mee, herken me ook in haar, maar ik leef ook met Jezus mee, die de vrouw afwijst, want ik herken me ook in Hem! Zo zal het ook met u gaan, die dit leest.

Maar onze geschiedenis gaat verder. Blijkbaar gebeuren alle dingen in drieën, niet alleen de goede maar ook de slechte dingen. Jezus neemt de in die tijd gebruikelijke aanduiding van de heidenen, die door de Joden “honden” worden genoemd, over. Hij zei: “Het is niet betamelijk het brood der kinderen te nemen en de hondekens voor te werpen”. Ook het verkleinwoord “hondekens”, zoals het in de Statenvertaling staat, maakt het voor de vrouw niet gemakkelijker! Zij wordt toch maar mooi “hond” genoemd, ze wordt eigenlijk uitgescholden en gediscrimineerd. En voor de derde keer wordt zij door Jezus afgewezen! Maar zij houdt vol, zij laat zich niet terugwijzen. En de volhouder wint, zegt het spreekwoord, en zo is het ook in het Evangelie. “Zoekt en gij zult vinden, klopt en u zal opengedaan worden, bidt en u zal gegeven worden!” Wij moeten volhouden! Daar zijn verschillende voorbeelden van gegeven in de Evangeliën. Bijvoorbeeld die vrouw in de gelijkenis van de onrechtvaardige rechter. Maar ook hier blijkt het weer, hoe waar het is, dat de volhouder wint. Die vrouw, zij mag dan zo net “hond” genoemd zijn, het is voor haar niet oneervol, het pijnlijke daarvan treft haar niet, omdat zij vervuld is van dat ene verlangen, dat haar dochter weer gezond mag worden. “Ja, Here, doch de hondekens eten ook van de brokjes, die van de tafel van hun meesters vallen”. Die brokjes zijn voor mij en mijn dochter genoeg! Alstublieft, geeft U ze aan ons!

En als Jezus dit geloofsvertrouwen van de vrouw ziet, roept Hij uit: ”O vrouw, groot is uw geloof! U geschiede gelijk gij wilt.” En haar dochter werd gezond vanaf dat uur, waarmee onze Evangelielezing eindigt.

Prachtig, mooi, hoopvol en moedgevend! Maar toch blijf je je afvragen: waarom wordt het een mens soms zo moeilijk gemaakt? Kon Jezus niet wat vlugger helpen? Waarom moest Hij die vrouw zo op de proef stellen? Daarin ligt misschien het antwoord al opgesloten: op de proef stellen. Door de weerstand, de tegenslagen, de beproeving, die we ontvangen in ons leven moeten we groeien en sterk gemaakt worden. Ik weet wel: zo’n antwoord kun je aan een ander, die in nood verkeert, nooit geven, dat helpt niet echt, je kunt het wel zelf ontdekken in je leven. Het moest zo zijn, ik ben er sterker door geworden in mijn geloof, in mijn liefde voor anderen, in mijn vertrouwen op God, Die niet laat varen de werken van Zijn handen.

Misschien had Jezus dat doorzettingsvermogen van die liefhebbende vrouw ook wel nodig om tot Zich Zelf te komen, om opnieuw Zijn taak te zien, om een grens te kunnen overschrijden: van de Joden, Zijn volk, de kinderkens, naar de heidenen, de hondekens! Uit de Messias van de Joden moest immers de Heiland voor alle mensen worden. Misschien moeten wij soms ook door veel weerstand heen om een grens te kunnen overschrijden: van klein geloof tot geloof, van onvrede naar vrede, van wantrouwen naar vertrouwen, van hardheid naar tederheid, van gezondheid naar ziekte, van leven naar sterven. Laten wij dan volhouden net als die Kananese vrouw: “Ja, Here, maar toch….”.

Amen.

Johannes 4, 42
Wij geloven niet meer om wat gij zegt, want wij zelf hebben Hem gehoord en weten, dat deze waarlijk de Heiland der wereld is.

Jezus heeft gesproken met een vrouw, een Samaritaanse nota bene! Dat is voor een rabbi dubbel fout: een vrouw en een heidense. Maar Jezus doorbreekt de gebruikelijke grenzen. Voor Hem is ieder mens gewoon een mens. Die vrouw, die het zo moeilijk gehad had in haar leven, was enthousiast om de aandacht die Jezus haar gegeven had. Toen zij weer thuis kwam in de stad vertelde zij daar natuurlijk over. En de mensen in Samaria nodigden Jezus uit bij hun te blijven. En Hij bleef er twee dagen. En nog meer mensen kwamen tot geloof en zij zeiden tot de vrouw: Wij geloven niet meer om wat gij zegt, want wij zelf hebben Hem gehoord en weten, dat deze waarlijk de Heiland der wereld is.

Nog ver voordat Petrus zijn beroemde belijdenis deed: Gij zijt de Christus, wordt hier door eenvoudige mensen erkend, dat Hij de Heiland der wereld is. Het is een belijdenis, recht uit het hart, heel sterk en heel duidelijk. Het is het geheim van heel ons geloven, waar alles om draait: Deze is waarlijk de Heiland der wereld!

Laten we eens gaan kijken, hoe dit geloof tot stand is gekomen. In de eerste plaats heb je daar de mannen van Sichar, een klein plaatsje in de provincie Samaria. Het is een wat achter gebleven gebied, ingesloten tussen Judea en Galilea. Die mannen van Sichar hebben een boodschap gehoord. Maar de boodschapper had eigenlijk alles tegen! Het is geen geschoolde theoloog, ook geen opwekkingsprediker, helemaal niet beroemd en bekend, nog wel iemand uit de eigen plaats, waarvan het spreekwoord zo duidelijk zegt dat een profeet in z’n eigen plaats niet geëerd wordt. En wat het ergste is: deze boodschapper is ook nog een vrouw! Van zo iemand kun je toch geen waarheidsgetrouwe boodschap verwachten? Zegt het Joodse spreekwoord niet: “woorden van vrouwen gelden niet als bijzonder betrouwbaar”? Tenslotte kan ook nog gezegd worden, dat het hier gaat om een vrouw van dubieuze reputatie. En toch beweegt zich die merkwaardige stoet door de velden van Sichar naar de Jakobsbron, waarvan de overlevering weet te vertellen dat hier Jakob met zijn zeven zonen het veel liet drinken. God zit blijkbaar niet verlegen om geweldige theologen, machtige redenaars en zo. Hij zendt ook geen engelen naar de mannen van Sichar. Hele gewone, zelfs dubieuze mensen kunnen voor Hem al genoeg zijn om een heel dorp in beweging te brengen. Dit mag ook ons weer een beetje moed geven! Zwakke werktuigen gebruikt God, ook ons armzalige onwetende mensen. En door slechts één vrouw te onderwijzen heeft de Heer Zijn onderwijs door een hele stad verspreid. Ik zei daarnet al: dat is ook bemoedigend voor ons vandaag. Als er niet meer zo veel mensen naar de kerk komen, hoeven we toch niet ontmoedigd te worden. Al is er maar één, die de boodschap gehoord heeft! Door die ene kunnen veel andere mensen de boodschap gaan horen. Als iedereen het aan zijn buren zou door vertellen, dan konden heel veel mensen bereikt worden! Philippus verkondigde het Evangelie één enkele keer, bovendien nog aan een allochtoon, een zwarte meneer, die onderweg was. Maar daardoor werd wel een heel volk, het Ethiopië van vandaag, in het Evangelie onderwezen. Dat zit ‘m in de kracht van de boodschap, die niet van mensen, maar van God komt.

En toch kwam die vrouw van Sichar niet met het verhaal van een visioen of van een of andere mystieke belevenis, zoals sommige mensen dat wel eens hebben meegemaakt, ook kwam zij niet met een sterk verhaal van een teken aan de hemel of zo, ook geen wonderteken zoals Mozes had gekregen of Jezus had gegeven met de vele genezingen. Zij kwam ook niet met een verbluffende Bijbeluitleg over het einde der dagen, waar veel mensen vandaag mee worstelen. Al evenmin verkondigde zij een nieuwe leer betreffende de diepste bedoelingen van Gods geboden, bijvoorbeeld dat de mensen weer tienden moesten geven of de sabbat meer moesten heiligen, dat ze meer aandacht moesten geven aan de natuur en de dieren, niet meer roken, niet meer drinken, geen drugs enzovoort. De kerkgeschiedenis staat daar vol van! Maar die vrouw had gelukkig van al die dingen geen benul. Wat zij te zeggen had, was heel eenvoudig: Hij heeft mij gezegd… Toch was het voor iedereen duidelijk, dat zij werkelijk in het hart geraakt was. Dat ze gevonden had, waarnaar ze zo lang had gezocht. En wat had ze gezocht! Blijkbaar was ze ontevreden geweest met het conventionele vrouwenbestaan van haar tijd en had ze geprobeerd een carrière op te bouwen in de wereld. Kunnen we in haar een eerste feministe zien van 2000 jaar geleden? Heel goed mogelijk. Zij had het bij de mannen gezocht, keer op keer, zoals zoveel mannen het in onze dagen bij vrouwen zoeken, keer op keer. Zij had het niet gevonden. Hoe zullen zondaren elkaar het leven ook schenken? Veel teleurstellingen had zij te verwerken gekregen. Van mensen moet je ’t ook niet hebben! En zo ging zij schuw haar weg: midden op de dag ging zij water putten, in de brandende zon, om maar alleen te zijn vanwege de kletspraatjes. Maar nu is alle krampachtigheid en schuwheid van haar afgevallen. Zij is niet langer de slavin van haar eigen verleden. Ze heeft ook geen behoefte meer dat verleden te rechtvaardigen. Sprak tot nog toe haar hele stadje daarvan, nu roert zij het zelf aan: “Hij heeft mij gezegd: Gij hebt geen man, want gij hebt vijf mannen gehad. En de man die gij nu hebt, is uw man niet.” Dit zegt zij zo maar, vanuit een vrijheid, die haar deugdzame medeburgers in Sichar toch niet hadden.

Zo is de eerste etappe van het geloof: het doodsimpele getuigenis van een mens, wier ogen stralen, omdat zij gevonden heeft, gevonden IS, en dat nu doorgeeft: dat dank ik aan Jezus, kom mee naar Hem!

En nu de tweede etappe. De Sicharieten gaan naar Jezus en vragen Hem dringend bij hun te blijven. En Jezus blijft twee volle dagen in hun midden. En dan geven zij aan de vrouw als ’t ware haar getuigenis terug: Wij geloven niet meer om wat gij zegt, want wij zelf hebben Hem gehoord en weten, dat deze waarlijk de Heiland der wereld is. Het kan een preek zijn, waardoor je zo ver komt. Ook het getuigenis van iemand anders, een zieke of een stervende. Of je hebt een mooi lied gehoord: Elly Ameling, die Bach zingt: Bist Du bei mir, geh ich mit Freuden. Of er is een andere belevenis geweest in je leven, waardoor je bent gaan ontdekken, wat je tot nog toe te kort bent gekomen. Je dacht dat je er was, maar helemaal is. Je hebt het ware nog niet gevonden! Maar die ander, die je tot nu toe helemaal niet hebt zien staan, die heeft het, om jaloers op te worden!  En van die eenvoudige, vergeten mens hebben we het te ontvangen: het getuigenis van God. Misschien word je op straat aangesproken door iemand van de Pinkstergemeente of een Jehova’s getuige. Je raakt in gesprek en in vervoering! Zo’n “Godvergeten” mens was ook Jezus voor de Joodse godsdienstigheid en het fatsoen van die dagen , veracht en bespot, aan het kruis gehangen, van God en mensen verlaten. Maar van Hem hebben we het te leren, van Hem alleen, omdat Zijn getuigenis echt was en eerlijk. Zo’n getuigenis vraagt God ook van ons, in ons gelovig leven en werken.

Handelen met moed, wanneer anderen bang zijn, is uitkomen voor je geloof en is welsprekender dan menige preek. Handelen in hoop, wanneer je medemensen wanhopig zijn, is geloof in het Evangelie en zal anderen tot geloof brengen. Handelen in liefde en vergevingsgezindheid, wanneer anderen haten en op wraak belust zijn, wordt door iedereen die het ziet verstaan. Dat alles is effectiever dan gebrekkige woorden.

Zo was het ook bij de Samaritaanse vrouw. Zij was eerlijk en oprecht in al haar gebrekkigheid. Zij schaamde zich niet voor Jezus in haar omgeving. De rest moesten de mannen van Sichar zelf doen. Niet thuis blijven, zich niet van het getuigenis van de vrouw afmaken met de opmerking, dat zij altijd al zo’n praatjesmaker geweest was. En niet verontwaardigd protesteren: wat, een Jood! Moet die het ons vertellen? Nee, dat doen zij allemaal niet. Zij gaan de straat op om te getuigen: Wij geloven niet meer om wat gij zegt, want wij zelf hebben Hem gehoord en weten, dat Hij de Heiland der wereld is.

Twee etappes van het geloof: de verkondiging, geloven wat een ander zegt, en Hem Zelf horen en weten, dat Hij de Heiland der wereld is. En tenslotte ook zelf een getuige van die Heiland worden! Op deze twee etappes moeten we ons bewegen. Dat is de reisroute van ons geloof. God werkt door mensen, maar niet om ons aan hen vast te klampen. Het is om ook zelf op zoek te gaan, totdat we gevonden hebben wat we zochten, totdat we door Hem gevonden zijn. Jezus zit niet langer op ons te wachten bij de Jakobsbron. Wie daar zoekt, vindt alleen maar een kerk, die hem niets doet. Maar die kerk geeft ons wel een boek in handen en twee prachtige sacramenten: Doop en Avondmaal. Dat zijn de monumenten op uw reisroute, het zijn vingerwijzers: waarheen u moet gaan, waarheen u moet kijken, en waar u hebt te zoeken. Soms heb je daar veel tijd voor nodig. Augustinus zocht 13 jaar. Luther getuigde later, dat hij zeven jaar in de hel geweest is. Maar wij hebben een belofte: Bidt en u zal gegeven worden, zoekt en gij zult vinden, klopt en u zal opengedaan worden.
 
Amen.

Efeziërs 5, 32a

Een huwelijkspreek.

Wij hebben daarnet gezongen: ’t Is alles een gelijkenis van meer dan aards geheimenis (Gez.479 uit het Liedboek der Kerken).

Ons leven is alleen maar antwoord, reactie op het spreken van God. God heeft het eerste woord! Ons leven is een gelijkenis van het wezen van God. Zo noemt de dichter het. Maar we begrijpen het niet, het is “een gelijkenis van meer dan aards geheimenis”. We mogen het leven koesteren als een geheim tussen God en mensen. Dat mag iemand, die gelooft, rust geven en zekerheid. Juist ook, als je de stap maakt om samen door het leven te gaan.

Wie niet gelooft of niet geloven kan, heeft daar moeite mee. Die leeft in onrust en angst. Je laat je dag bederven door een beetje regen (bij de was!) of omdat je een kopje gebroken hebt of iets anders, dat tegen zit. Zo iemand kan een leven lang tobben over een fout, die hij vroeger eens begaan heeft. Het leven wordt dan een en al onrust en onzekerheid. Het wordt bepaald door angsten en depressies. De keerzijde is dan: probeer er alles uit te halen, wat er nog in zit! Halen wat er te halen valt! Carpe diëm, pluk de dag! Laten we eten, drinken en vrolijk zijn!

Voor de Christen, die gelooft, verdwijnt dat alles naar de einder van Gods werkelijkheid. “Dit geheim is groot”. De apostel Paulus wist daar ook alles van. “’t Is alles een gelijkenis van meer dan aards geheimenis”. Hetzij dat we leven, hetzij dat we sterven, wij zijn van de Heer! Zo zit dat! De rest is humbug! Het is alles van U, o God, hetzij Paulus, Apollos of Cephas, hetzij Bleiswijk of Barendrecht of De Bilt, hetzij wereld, leven of dood, hetzij heden of toekomst, het is alles het Uwe, en U geeft het aan ons om er gelukkig en tevreden mee te zijn, en zó is het “van ons” geworden. Een geheimenis, omdat het van God komt en wij nooit kunnen begrijpen, waarom God het ons geeft. Een meer dan aards geheimenis, heel die genade en dat leven dat ons in Christus gegeven is. Hoe zouden we het dan ook kunnen terugprojecteren in iets van je zelf? Te veel eer!

Wij zijn niet bij machte om het leven van God uit ons zelf voort te brengen, we mogen het alleen maar weerspiegelen. Zo is het ook met jullie huwelijk, want het is alles een gelijkenis van meer dan aards geheimenis! Hetzij vreugde of verdriet, hetzij zonde of gerechtigheid, ook jullie liefde, wij weten dat God alle dingen doet medewerken ten goede, omdat Zijn Geest ons vervult. Dat is een ding, dat zeker is. Daarom wordt in de Hebreeënbrief het geloof ook genoemd: een zeker weten, de zekerheid van de dingen die men hoopt en het bewijs van de dingen die men niet ziet! Ja, dit geheim is groot! Het leven in geloof draagt in zich een groot geheim.

Je hoeft het leven niet zo ernstig te nemen, zo doodernstig, zodat je er kapot aan gaat. Dit is gebrek aan geloof! We hoeven ook niet zo nodig alles zelf te doen, omdat er anders niets van terecht komt. We mogen vertrouwen op Iemand anders, die in ons leven de antwoorden geeft en de actie onderneemt. Geloven is, dat je niet zo zwaar hoeft te tillen aan de levenswerkelijkheid. Geloven is prijsgeven van die hele dodelijke werkelijkheid. Het is zingen en springen voor Gods Aangezicht, gestorven en gekruisigd met Christus, leven in Hem alleen.

Gods liefde voor Zijn Zoon –
Uitgezet tegen de diepten van de zonde,
Tegen de einden der aarde,
Ontvangen als een bruid
Die zich ontsluit
Voor haar Geliefde.

Geloven is leven als antwoord, echo, verwondering en toewijding op het Hoge Woord, waardoor God schept en leven wekt en verwachting. Geloven is niet meer willen zijn dan wat je bent, zoals je geschapen bent: beeld en gelijkenis van Hem, God met ons, en wat meer is: mensen met God door het eeuwig verbond met de Zoon, in Wie Gods leven open bloeit voor mensen zoals wij zijn.

Geloven is: voor elkaar niet meer willen zijn dan je geschapen bent: jij een rib uit zijn lijf, jij een kop op haar leven! Geloven is een leven van liefde waarmee God Zichzelf liefheeft. Ja, als het om de liefde gaat, dan komt het aan op geloven, het er op wagen met die liefde van God, die alle hartstocht vervult en onenigheid versmaadt. Geloven wordt zo leven als antwoord, beeld en gelijkenis, sacrament en geheimenis, je leven feil hebben voor Gods zaak. Geloven is getrouwd zijn, elkaar met trouw omringen vanwege Gods trouw met ons. Geloven is gemeenschap hebben, gemeenschap zijn met Hem, Die zegt: Ik ben met jou, jij bent met Mij, een groot geheim: één lichaam en één Geest! Ik ben met jou en ga met jou een weg, die waarlijk tot het leven leidt. Ik leef met jou een liefde, die door hopen en geloven bewaard wordt en straks openbaar wordt in de eeuwigheid.

Geloven is er op vertrouwen, dat deze liefde, dit getrouwde leven, dit geheimenis, deze gemeenschap tot in alle gestalten dag en nacht kan worden vol gehouden; dat deze liefde als een Hooglied doorzingt tot in de hartstocht van onze sexualiteit. Ook daar immers, in de intiemste vormen van de liefde, ontmoet de vrouw haar Heer en de man zijn uitverkorene als een open hof. Geloven is elkaar in vlees en bloed, sacrament van Christus zijn. Dit geheim is groot! Het is werkelijk een Hooglied.

Nu zijn er mensen, die bij het zingen van dit hartstochtelijke Hooglied innerlijk zitten te protesteren van: ja maar, dat gaat zo maar niet, denk eens aan de zonden, de gebreken, de wellust, het pad dat niet over rozen gaat, de schuld die nimmermeer vergaat, denk eens aan de haat die mannen en vrouwen elkaar toedragen soms ook in het huwelijk en vaak daarna in de scheiding. Ja, wilt u dan denken aan wat God niet meer gedenkt? Wilt u dan bij het oude stil blijven staan, wat God nieuw maakt? Wilt u dan op zonde en schuld hameren, waar God vergeving heeft gebracht?

Zo denkt men en zo spreekt men op een bruiloft niet. De bruid staat voor de bruidegom: heilig, onbesmet, zonder vlek of rimpel. En zo moge het altijd blijven! Natuurlijk neem je jouw oude zelf mee in het huwelijk, maar op dit moment maakt God alle dingen voor jullie nieuw, ook je zelf en de verhouding tot elkaar en elkaars familie. Laat het altijd nieuw blijven, ongerept, zonder vlek of rimpel. Dat kan alleen, als jullie leven in het grote Geheimenis van God en mens. Zing van Zijn Liefde en zoek Zijn kracht in de Bijbel, de kerkgang, in bidden en in smeken.

Dan wordt ook jullie huwelijk een groot geheimenis,
een gelijkenis van meer dan aards geheimenis!

Laat dan mijn hart U toebehoren
En laat mij door de wereld gaan
Met open ogen, open oren,
Om al Uw tekens te verstaan.
(Gez.479)

Amen.

Mattheüs 8, 23
“En toen Hij in het schip ging, volgden Zijn discipelen Hem.”

De discipelen volgden Hem! Hebben wij dit wel goed verstaan? Jezus ging in een schip en de discipelen volgden Hem. Het is dus niet zo, dat wij in een schip gaan en Jezus bij ons uitnodigen! Nee, zo is het niet! Jezus gaat voorop en wij hebben maar te volgen!

“Toen Hij in het schip ging, volgden Zijn discipelen Hem.” In de Kerk moet dat niet anders zijn! De Kerk mag niet onze onderneming zijn, maar altijd in de eerste plaats zijn werk. Hij gaat daarin voorop en wij mogen Hem daarin volgen. Wij mogen er bij zijn, daar waar Hij is en waar Hij spreekt en handelt. Hij wil ons er wel bij hebben, om ons te gebruiken in Zijn dienst.

Hij ging in het schip en de discipelen volgden Hem. Dat is de grondregel van de Kerk, eigenlijk van heel onze handel en wandel. God roept mensen om er bij te zijn, in de Kerk. Vaak wordt voor de Kerk de afbeelding van een schip gebruikt. Dat is niet zo verwonderlijk, omdat de Kerk net als een schip altijd onderweg is. De Kerk staat midden in de wereld, hoort eigenlijk nergens thuis, omdat iedereen er zich thuis mag voelen. Mensen van alle rangen en standen, rassen en volken, zij horen allemaal thuis in de Kerk. En daarom is de Kerk als een schip, altijd op reis. Maar het is als de tegeltjeswijsheid: God heeft u geen voorspoedige reis beloofd. De reis kan alle kanten uitgaan: in voorspoed en tegenspoed. Dat zien wij hier ook bij Jezus, “En zie, er kwam een grote onstuimigheid op de zee.” Ja, zo iets kan gebeuren, zo iets gebeurt vaak ook in ons leven. Hoe gevaarlijk de wereld is, waarin de Kerk haar opdracht vervult, is niet altijd direct voelbaar. Er zijn ook stormen, die op grote afstand van ons verwijderd woeden: orkanen, aardbevingen, bosbranden, epidemieën enzovoort. En dat is op onze aardbol nooit anders geweest. Het is in onze wereld gevaarlijk. Mensen zijn gevaarlijk. Zij luisteren niet naar God en Zijn geboden. Satan heeft macht over hen en gebruikt mensen voor zijn dodelijke werk. Daarom is onze wereld zo gevaarlijk.

“Zodat de golven over het dek sloegen.” In deze gevaarlijke wereld met zijn grote onstuimigheid leeft ook de Kerk. Zij lijdt er onder, maar is er ook debet aan. We zouden dat graag anders hebben. De Kerk zou eigenlijk te midden van de gevaren en onstuimigheid een eiland van rust moeten zijn, een eiland van zaligheid en van vrede. Maar helaas, zo is het niet! Integendeel, alle dwalingen en leugens, alle goddeloosheid van de wereld treft ook de Kerk. Een dominee heeft daar onlangs een boek over geschreven met de aansprekende titel “Lijden aan de Kerk”. Soms is het zo erg, dat “de golven over het schip sloegen”. Alle nood, die de mensen overkomt en die ze ook zich zelf aanhalen, is ook de nood van Christenen, van de Gemeente van Christus, En dat is niet een nood, die alleen van buiten op haar afkomt, die dus anderen haar aandoen. Het zit ook binnen in de Kerk! De Kerk bestaat uit zondige mensen. Geen zonde is die mensen vreemd. Juist in de Kerk wordt die zonde pas goed duidelijk en zichtbaar. Daar wordt ons de spiegel voorgehouden: zó ben je nou! Geen wonder, dat het kwaad aan de Kerk op bijzondere wijze wordt gestraft. Veel Kerken leven daardoor in de verdrukking. En in ons eigen land: hoe moeten we de leegloop anders verstaan? Wij zijn er schuldig aan! Deemoed en schuldbelijdenis past ons meer dan ooit. Ook met Jezus aan boord kun je in stormen terecht komen, vergeet dat niet!

“Maar Hij sliep”. Dat is misschien wel het moeilijkst te verteren stukje uit de Bijbel: een slapende Jezus, terwijl de discipelen in nood zijn. Hoe velen is dat zelfde al niet overkomen? De roepstem: Waar bent u nu? Waarom slaapt U, terwijl ik U zo nodig heb? Die roepstem wordt overal gehoord. Toch is Hij in Kerk en wereld de enige redding. Alles kan gebeuren met de Kerk. Zij kan klein worden en machteloos, maar ondergaan kan zij niet. Want haar Heer is en blijft in haar midden. Wat de Kerk redt, zal dan ook nooit en te nimmer haar macht zijn, het grote getal van haar leden, hun werkkracht en enthousiasme, haar prachtige kathedralen en krachtige theologie. Wat de Kerk redt, is de hand van God, die in Jezus Christus wordt uitgestrekt naar de mensen. Alleen deze hand redt en behoedt de Kerk. Maar wat is het dan toch merkwaardig, dat daar staat “…en Hij sliep in het schip” ? Zo verborgen is dus Gods handelen, zo onzichtbaar, zo heel anders als het pronkzuchtige van mensen. En toch is Hij machtig bezig, al lijkt het dat Hij niets doet, dat Hij slaapt. Misschien moeten we het zo zien: als mens lijkt Jezus te slapen, maar Zijn godheid in Hem is wakker en waakzaam.

“En de discipelen kwamen tot Hem en maakten Hem wakker en zeiden: Here, help ons, wij vergaan.” Zeg nu niet te gauw: wat laf van ze! Het zou u ook zo maar kunnen overkomen. Als de zee rustig is, kan iedereen sturen, maar als het gaat stormen, staat wel eens de meest ervaren stuurman machteloos. In de Kerk is dat ook altijd zo geweest: in tijden van nood stroomden de Kerken vol. Denk maar aan de laatste oorlog! Juist daar, waar wij niet verder kunnen, begint Gods kracht en heerlijkheid. Ook in ons persoonlijke leven is dat zo. Je moet eerst zelf in een diep dal terecht komen om Gods heerlijkheid pas goed te ervaren. Zeg dan gerust: “Here, help ons, wij vergaan!”

En Jezus werd wakker. Hij laat Zich door ons wakker roepen! Hij zegt: “Waarom zijt gij bevreesd, kleingelovigen?” Niet bepaald verheffend voor die discipelen, maar wel heel raak. Waar Jezus wakker wordt en opstaat in de Kerk en in ons leven, daar wordt de mens heel erg klein en ook schuldbewust. Daar wordt ons gewezen op ons kleine geloof. Dat wij geen vertrouwen hebben in God, dat is ons grootste gebrek! Daar worden we gewaar, hoe bang we eigenlijk zijn! Waarom zijn we zo gauw uit het veld geslagen en moedeloos? Waarom niet eerder tot Jezus geroepen: “Heer, help me toch”? Jezus wijst ons terecht: “Waarom zijn jullie zo bang, kleingelovige mensen?Ik ben toch in jullie midden, op Mij kun je toch vertrouwen?”

“Toen stond Hij op en bestrafte de winden en de zee, en het werd volkomen stil.” Jezus laat zien Wie Hij is: de Machtige. Aan al het woeden van satan in deze wereld wordt een einde gemaakt! De dood heeft niet meer het laatste woord. Er straalt licht in de duisternis, alle dingen worden nieuw. Jezus staat op en bestraft de winden en de zee! “En het werd volkomen stil.” En van verwondering vroegen de mensen zich af: “Wie is toch Degene, Die dat gedaan heeft?”

Ook vandaag nog kan zo iets gebeuren. Sterker nog: het gebeurt. Het zijn allemaal getuigenissen van Hem, Die met de Kerk en ons persoonlijk bezig is. Het lijkt misschien dat Hij slaapt. We moeten Hem ook niet altijd wakker roepen, We mogen toch weten, dat Hij ons nabij is? Dat mag ons de zekerheid geven, dat we niet verloren gaan! Net als bij de discipelen.

Keren we nu weer terug naar het begin: “Toen Hij in het schip ging, volgden Zijn discipelen Hem.” Dat Hij voorop gaat en dat wij Hem volgen, dat is waar het op aan komt. Volgen is meer dan gewoon meegaan, het is in iemands voetsporen treden. Je komt op de weg, die Hij gegaan is. Niet altijd een gemakkelijke weg, soms ook een lijdensweg. Maar Hij leidt ons er doorheen, elke dag opnieuw. Dat heeft dit prachtige verhaal uit de Bijbel ons willen leren.

Jezus, ga ons voor
Op het levensspoor;
Doe ons als getrouwe leden
Volgen U op al Uw schreden;
Voer ons aan Uw hand
Tot in ’t Vaderland.

Richt ons leven lang,
Jezus, onze gang;
Voert Gij ons op ruwe wegen,
Geef ook daar Uw hulp en zegen;
En aan ’t eind der baan,
Laat ons binnen gaan.

Gezang 222 Herv. Bundel

Amen.

Psalm 13

“Hoe lang, Heere, zult Gij mij voortdurend vergeten?
Hoe lang zult Gij uw aangezicht voor mij verbergen?
Hoe lang zal ik plannen koesteren in mijn ziel des nachts?
Kommer in mijn hart des daags?
Hoe lang zal mijn vijand over mij triomferen?
Aanschouw, antwoord mij, Heere, mijn God:
Doe mijn ogen lichten, opdat ik niet in de dood ontslape;
opdat mijn vijand niet zegge: ik heb hem overmocht;
mijn tegenstanders juichen, wanneer ik wankel.
Maar ik vertrouw op Uwe goedgunstigheid,
Mijn hart zal juichen over Uw heil;
Ik zal de Heere zingen,
Omdat Hij aan mij welgedaan zal hebben.”

Een mens heeft dikwijls veel te zuchten en te klagen, ook als hij of zij een gelovig mens is. Hierin zijn alle mensen gelijk. Daarom is de klacht in onze Psalm ook heel begrijpelijk. Het is een verzuchting die wij ook zelf dikwijls slaken. De Psalmdichter weet te leven in een vijandige wereld. Twee maal heeft hij het over zijn vijanden en eenmaal over zijn tegenstanders. Wie dat zijn, wordt niet direct duidelijk. Ik denk, dat u mag invullen wie en wat u zelf als “vijandig” ervaart. Er zit nogal eens wat “tegen”. Niet alleen mensen, maar ook omstandigheden, zoals de gezondheid of een verlies, verdriet. Mensen kunnen ons treiteren, dwars liggen, waardoor je onzeker wordt en teruggeworpen. Erger nog is, wanneer er ziekte gekomen is in je leven, waar niet meer tegen te vechten is. Allerlei handicaps kunnen je leven verzuren. Relatieproblemen. Of een groot verlies, als je partner overlijdt of één van de kinderen of kleinkinderen.

Je wordt er moedeloos onder en vraagt steeds maar weer “Hoe lang nog?” Daar komen ook nog bij je eigen tekortkomingen, de schuld die je meedraagt, de duivel die je in zijn greep heeft. En de laatste vijand, satans grootste wapen: de dood, die aan alle levenskansen radicaal een einde maakt.

Dat alles kan in onze Psalm ingevuld worden bij de woorden “Vijanden” en “Tegenstanders”. Daarom zijn de Psalmen ook tijdloos en actueel voor alle tijden, ook voor de onze. En ze zijn voor alle mensen, toen en nu, gelijk! Het leed waaraan de dichter denkt bestaat al lang. Roept hij niet uit “Hoe lang nog?”

Het duurt al zo lang. Komt er dan nooit een einde aan? Zou God hem misschien vergeten zijn? Een verschrikkelijke gedachte! “Hoe lang zult Gij uw aangezicht voor mij verbergen?” En we weten: in de Bijbel is Gods Aangezicht God Zelf. De mens hier heeft dus het gevoel, dat hij God kwijt is. Kent u dat gevoel ook?

Ik weet, dat er mensen zijn, die daaronder vreselijk lijden. Het is inderdaad het ergste, wat een mens overkomen kan. Het is dan van binnen net een dor en dood huis. Het licht is gedoofd, je gevoel verlamd, alle blijdschap is weg. Dat zijn verschrikkelijke tijden voor een gelovig mens, die anders zo innig met zijn God kon leven. “Hoe lang nog?” God geeft geen antwoord, Hij is zo ver weg!

Toch blijft onze dichter roepen: “Aanschouw, antwoord mij, Heere, mijn God!”

Hij haalt God hel dicht naar zich toe, hij zegt: mijn God. Als hij maar even naar mij wil omzien, dan zal het weer goed worden! Wat een geloofsvertrouwen! Later in de Psalm spreekt hij dit vertrouwen opnieuw uit:

Maar ik vertrouw op Uw goedgunstigheid,
Mijn hart zal juichen over Uw heil;
Ik zal de Heere zingen,
Omdat Hij aan mij welgedaan zal hebben.

Laat ons daarin zijn voorbeeld navolgen! Al schijnt alles ons tegen te zitten, al wankelt onze ziel, al hebben we in ons leven nog zo fel te lijden, al zijn we levensmoe en moedeloos, laat nooit het vertrouwen los! Het geloof, de zekerheid dat wij en God in de hemel hebben, Die op ons neerziet, Die we aan mogen roepen, tot Wie we mogen klagen… Die ons heil is en daarom ook ons heil bewerken zal. Hoe kan de dichter zo’n vertrouwen hebben, temidden van al zijn tegenstanders en vijanden? Je zou zeggen: het leven moet er toch ook een beetje naar zijn? Hij kan het, omdat hij vasthoudt aan Gods goedgunstigheid. Wat is dat precies? Het Hebreeuwse woord, dat daar achter zit, betekent zo veel als “trouw”. God blijft trouw aan Zijn beloften, Die Gij in Zijn verbond gegeven heeft, Hij zal die stellig vervullen! Op die verbondstrouw van Zijn God waagt de dichter het met al zijn kracht! Op grond van die trouw is de biddende dichter overtuigd, dat het heil ook eenmaal voor hem dagen zal. Ook wij mogen daarvan overtuigd zijn: dat die trouw van God ons allen geldt, en dat het heil daarom eens ten volle ons deel zal zijn, als wij het met Hem gewaagd hebben!

Gods goedgunstigheid is ons betoond in Jezus Christus. Het is Zijn genade “waarin wij staan en roemen in de hoop op de heerlijkheid Gods” (Rom.5,2). Wij mogen klagen tot God, maar laten we ook niet vergeten te roemen tot God! De lof te zingen van Hem, Die zoveel uitreddingen gedaan heeft, ook in ons leven! Laat ons toch wat meer de lof des Heren zingen! Al kunnen we het misschien niet meer zo met onze lippen, als we ’t dan maar met ons hart doen! Zingen, tegen de druk in, is het beste van God gegeven genademiddel om het vertrouwen weer te voeden.

Hoe lang nog?

Het ligt alles in Gods hand…

Amen.

Bij mijn roepen antwoord mij,
O God mijner gerechtigheid.
In de benauwdheid hebt Gij mij ruimte gemaakt,
Wees mij genadig en hoor mijn gebed.

O mannen. Hoe lang zal mijn eer tot schande zijn,
Daar gij ijdelheid liefhebt, leugen zoekt.
Weet toch, dat de Heere Zijn goedgunstigheid aan mij
Wonderlijk bewezen heeft;
De Heere hoort, als ik tot Hem roep.
Weest verschrikt en zondigt niet,
Spreekt in uw hart op uw leger en weest stil.
Brengt offers der gerechtigheid,
En vertrouwt op de Heere.

Velen zeggen: wie zal ons het goede doen zien?
Verhef over ons het licht Uws Aanschijns, o Heere!
Gij hebt vreugde in mijn hart gegeven,
Meer dan wanneer hun koren en hun most veelvuldig waren.
In vrede zal ik en nederliggen en slapen,
Want Gij alleen zijt de Heere,
Gij zult mij veilig doen wonen.

In deze psalm is een koning aan het woord en wel: een zeer teleurgestelde koning. Volgens het opschrift is het koning David. De koning heeft te lijden onder de verguizing van zijn volk. Hij is bij zijn onderdanen tot schande geworden. In vertwijfeling vraagt hij zich af, hoe lang dat nog zal duren.

Tegenover de koning staan mensen, die volgens de koning “de ijdelheid liefhebben en de leugen zoeken”. Dat zijn dus mensen, die met allerlei intriges proberen de koning van de troon te stoten. Waarom zij dat doen? Omdat zij teleurgesteld zijn in de koning. Zij hadden van hem meer verwacht, namelijk het goede. Velen zeggen daarom: “Wie zal ons het goede doen zien?” Wat zij daarmee bedoelen wordt duidelijk in het volgende vers: “Gij hebt vreugde in mijn hart gegeven, meer dan wanneer hun koren en hun most veelvuldig waren.”

Het “goede” bestond dus volgens die mannen uit overvloed van most en koren.

Wanneer er eenmaal materiële overvloed zou zijn, dan zou het “heil” er zijn en de koning zou een echte “heilskoning” zijn geweest, een “messiaanse” koning!

Het ging die mannen niet zo zeer om de geestelijke zegeningen van de Messias, de gemeenschap met God, de vergeving van de zonden, Gods koningschap, maar veeleer om het aardse en stoffelijke welzijn. Het was hun te doen om er zelf beter van te worden, eten, drinken en vrolijk zijn!

Nu waren die mensen teleurgesteld, want de koning had niet gebracht, wat zij verwacht en gehoopt hadden. Daarom haalden zij zijn naam door het slijk.

Dit moet voor de koning vreselijk geweest zijn! Begrijpt zijn volk er dan niets van? “Weet toch, dat de Heere Zijn goedgunstigheid aan mij wonderlijk bewezen heeft.” Met “goedgunstigheid” bedoelt hij: Gods trouw, dat Hij niet laat varen het werk van Zijn handen. Heeft de koning die trouw niet meermalen gemerkt, in zijn regering en ook in zijn persoonlijke leven? “Wonderlijk” zegt hij. Ja, het is een wonder, ook als wij zelf in ons leven terugkijken. Daarom kan hij ook bidden: “De Heere hoort, als ik tot Hem roep.”

De psalm begint ook met dit bidden: “Bij mijn roepen antwoord mij, o God mijner gerechtigheid. In de benauwdheid hebt Gij mij ruimte gemaakt, wees mij genadig en hoor mijn gebed.”  Hij vraagt om antwoord, wetend dat God hem nooit in de steek zal laten (dat is Zijn goedgunstigheid!). De koning wil, dat zijn volk dit ook weet en dat het zich meer tot God zal wenden. Het volk moet zich minder met aardse zaken bezig houden, maar veel meer met God. Het is daarom, dat hij zich in het tweede gedeelte van de psalm richt tot het volk:

“Weest verschrikt en zondigt niet, brengt offers der gerechtigheid en vertrouwt op de Heere.” De koning weet waarover hij spreekt. Hij zelf heeft Gods genade mogen ervaren: “Gij hebt vreugde in mijn hart gegeven….. In vrede zal ik en nederliggen en slapen, want Gij alleen zijt de Here, Gij zult mij veilig doen wonen.”

Het is een psalm voor u en voor mij. Zijn ook wij niet vaak teleurgesteld? Je had van het leven zo veel verwacht! Het zou ons “het goede” doen zien, het geluk, welvaart, voorspoed… Hoe vaak hebben wij ’t elkaar niet toegewenst, als er weer een nieuw jaar begon? Maar het leven heeft dit dikwijls niet gebracht! En zo werden we teleurgesteld. Het leven kan zo wreed zijn, zo meedogenloos hard, het breekt onze mooiste dromen en plannen stuk. Het knakt de sterkste gezondheid, het rooft ons de dierbaarste geliefden. In de plaats daarvan krijgen we een zwaar kruis te dragen.

Ga met uw teleurstelling niet naar mensen, zij kunnen het toch niet helemaal invoelen, wat u doormaakt. Ga er mee tot God: spreekt in uw hart op uw leger (=bed) en weest stil. Ga er mee in de stilte, lig er desnoods maar eens een nacht over wakker en denk na over al de zegeningen, die u van Godswege óók ontvangen mocht. Ik wens u toe, dat het dan ook in u gaat zingen, net als bij koning David:

Vertrouw op Hem. O volk in smart,
Stort voor Hem uit uw ganse hart;
God is een toevlucht ’t allen tijde!

Psalm 23

De Heere is mijn herder, ik zal geen gebrek hebben,
Hij doet mij nederliggen in grasrijke weiden.
Hij voert mij aan wateren der rust,
Hij geeft mij verkwikking,
Hij leidt mij in rechte sporen
Ter wille van Zijn naam.
Zelfs wanneer ik ga in een donker dal,
Zal ik geen onheil vrezen,
Omdat Gij bij mij zijt;
Uw stok en Uw staf, die vertroosten mij.

Gij richt de tafel toe voor mijn aangezicht
Tegenover mijn tegenstanders;
Gij maakt mijn hoofd vet met olie.
Mijn beker stroomt over.
Voorzeker achtervolgen mij geluk
En goedgunstigheid
Al de dagen van mijn leven.
En ik woon in des Heren huis
Tot in lengte van dagen.

Bekend is deze psalm, bekend is ook het beeld van de Herder: God, Die de mensen hoedt en verzorgt zoals een herder zijn schapen weide geeft. Hij doet ze neerliggen in grazige weiden.

Dit doet heel veel denken aan wat Jezus gezegd heeft over de goede Herder in Johannes 10. En ook aan wat Hij Zelf gedaan heeft: de goede Herder zet Zijn leven in voor zijn schapen. Hij kent zijn schapen bij name, en de schapen horen naar zijn stem en hij voert ze naar buiten. Wanneer hij zijn eigen schapen allemaal naar buiten heeft gebracht, gaat hij voor ze uit en de schapen volgen hem, omdat zijn zijn stem kennen. (Joh. 10, 3 en 4).

Naast het beeld van de herder, vinden we in onze psalm ook nog de beelden van de gids en de gastheer. “Hij leidt mij in de rechte sporen, ter wille van zijn naam. Zelfs wanneer ik ga in een donker dal, ik vrees geen kwaad, omdat Gij bij mij zijt; Uw stok en Uw staf die vertroosten mij.” Met dat donkere dal wordt heel concreet het doodsdal bedoeld. De Oude Vertaling spreekt dan ook van “dal der schaduwe des doods”. Hij is een goede Gids, Die mij zelfs door de dood heen bij mijn bestemming brengt! Het leven haat dikwijls langs veel kromme sporen, toch gaat het naar Zijn doel, om Zijns naams wil.

“De Heer is mijn Herder, ‘k heb al wat mij lust…”

Toch ligt hier voor ons een moeilijkheid! Als God onze Herder is, dat heeft men toch niet alles wat men lust! Ik bedoel: dan gaat het toch niet alles van een leien dakje. Dat bewijst het leven van alle dag wel zonneklaar. Maar dat bedoelt de dichter ook niet, denk ik. Als God zijn herder is, dan heeft hij al wat hij nodig heeft. Immers: heeft hij niet eigenlijk maar één ding nodig: GOD? En aan die God mag hij zich volledig toevertrouwen!

Dat geldt ook voor ons. En dan ontvangen we de belofte van het tweede deel van de psalm:

“Gij richt de tafel toe voor mijn aangezicht, tegenover mijn tegenstanders; Gij maakt mijn hoofd vet met olie, mijn beker vloeit over.”

God overlaadt ons als een goede Gastheer met weldaden. De Psalmdichter getuigt hier van een rijk leven met zijn God. De grazige weiden, waar de Herder mij brengt, en de maaltijd, waarmee de Gastheer mij verzorgt, getuigen van Gods nimmer aflatende zorg voor ons. Als de mens dat ervaart, dan voelt hij zich gelukkig en vredig en rustig. Hij voert mij aan wateren der rust, Hij geeft mij verkwikking. Heil en goedertierenheid zullen mij volgen al de dagen van mijn leven! Ik woon in het huis van de Heer tot in lengte van dagen!

Water is heel belangrijk voor het leven van de mens. Voor de dorstige ziel is er water. “Kom tot de bron van het levende water en Ik zal u water putten. Indien iemand dorst heeft, hij kome tot Mij en drinke! Wie in Mij gelooft, gelijk de Schrift zegt, stromen van levend water zullen uit zijn binnenste vloeien.” (Joh. 7, 38).

In al deze teksten spreekt Jezus van de Geest als het levende water. Water en geest staan borg voor het echte leven uit God en tot God. Is dit ook niet de rijkdom van de Heilige Doop? Rust en verkwikking, waar onze Psalm heenleidt, mogen we nog ervaren in de kerk en de kerkdienst:

“Hoe lieflijk, hoe vol heilgenot
O Heer der legerscharen, God,
Zijn mij Uw huis en tempelzangen!”

Psalm 84, 1

Wat jammer toch, dat dit vandaag nog door zo weinig mensen beseft wordt! In het jachtige rusteloze leven heeft de mens juist zo’n plekje van rust en vrede nodig, als een soort voorbode van de hemelse zaligheid,. God wil ons daartoe het onderpand geven in Woord en sacrament, als een voorschot. De Psalmdichter kende dat: “Ik zal in het huis van de Heer verblijven tot in lengte van dagen.” Hij hield van zijn kerk (de tempel), waar God woont en Zijn heil toebereidt voor degenen, die Hem liefhebben. “Voorzeker achtervolgen mij geluk en goedgunstigheid”. Het is één en hetzelfde gebeuren: geluk en goedgunstigheid, het één hoort bij het ander. God is trouw aan wat Hij ook aan ons is begonnen. Dat is Zijn goedgunstigheid, waaruit het geluk van de mens voortvloeit.

Ik weet wel, voor veel mensen is dat tegenwoordig anders. Zij verkeren in de waan juist dan gelukkig te zijn, als zij zo min mogelijk merken van Gods bemoeienis. Zij hebben God voor hun leven niet nodig. Nu is het maar de vraag of je dan ook echt gelukkig bent. Je kunt je wel gelukkig voelen natuurlijk. Een mens is al gauw gelukkig, bij een beetje liefde en gezelligheid. Maar als ’t dan tegen zit, raken we de kluts kwijt en is het geluk verdwenen. Is dat dan geluk? Nee toch! Eigenlijk niet. Het heeft geen houvast, geen wortels, het beklijft niet. Maar geluk tegen de druk in, wat we normaliter “ongeluk” zouden noemen, dat is pas echt geluk! Een mens, die gehandicapt is, wordt vaak “ongelukkig” genoemd. “Ze hebben een ongelukkig kind” zeggen we dan, of: “hij loopt ongelukkig”. Maar zit het wel in je gezondheid of materiële welvaart of je gelukkig bent? De dichter weet wel beter: “Heil en goedertierenheid zullen mij volgen al de dagen van mijn leven…” dat is: in voor- en tegenspoed, in ziekte en gezondheid, in rijkdom en armoede! Wie Gods trouw kent, die heeft geluk. Kennen in de Bijbel betekent: uit ervaring kennen, in de omgang met iemand anders kennis opdoen. Zoals van een jongen en een meisje gezegd wordt, als ze verkering hebben: zij (of hij) heeft kennis. Zo is ook het kennen van God. Hij heeft omgang met ons en wij hebben omgang met Hem. Wie dat beleeft, die heeft geluk! Maar dat betekent ook dat je bedacht moet zijn op het omgekeerde: veel mensen zijn diep ongelukkig, ook al lijken ze van buiten heel voorspoedig en gelukkig.

Daarom: houdt goede moed en bidt of God u in Zijn spoor mag houden en waarachtig geluk mag geven. We zeggen wel eens: “In moeilijkheden en tegenslag leer je je echte vrienden kennen”. Nou, dat geldt zeker voor God en de mens die Hem vertrouwt.

God kent alleen het naaste pad,
Dat uitloopt op de hemelstad;
Hij weet, wanneer in ons gemoed
Of smart of blijdschap voorveel doet.

Komt treên wij dan bemoedigd voort
In vast vertrouwen op Zijn Woord!
Hoe moeilijk ons de weg ook schijnt,
Het eind zal zeker zalig zijn!

Gezang 196, 4 en 9 (Oude Bundel)

Psalm 65
“De lofzang klimt uit Sions zalen, tot U met stil ontzag”

Zo luidt het bekende begin van Psalm 65 in de oude berijming.

De Psalmdichter dankt. Waarvoor? Voor heel veel! Vooral, dat er nu regen gekomen was, na een lange periode van droogte. Droogte betekende hongersnood. En elke rechtgeaarde Israëliet wist, dat Gods hand daarin voelbaar was, want God zegent niet alleen, maar moet ook soms straffen. Daarom belijdt de dichter: “een stroom van ongerechtigheden had d’overhand op mij”. Maar nu had God Zijn hand opgeheven en de droogte weggenomen. Een milde regen was neergedaald, en er staat er een goede oogst op het veld. Daarvoor wil de dichter God danken. Hij trekt op naar Jeruzalem, naar de tempel. Hij zal daar de geloften, aan God gedaan (om Hem te dienen, als de nood voorbij was!), inlossen.

“De lofzang klimt uit Sions zalen, tot U met stil ontzag.
Daar zal men U, o God betalen, geloften dag aan dag!”

Zo zingend komen de pelgrims Jeruzalem binnen. Overal staan er al mensen, die zingen:

“Welzalig hij, die Gij verkiest en doet naderen om te wonen in Uw voorhoven!”

Hierna zingen alle mensen samen een loflied ter ere van God. Zij beginnen met “stilheid”. “U komt stilheid toe, een lofzang, o God in Sion” (vers 2). Je kunt nog zulke mooie woorden hebben, maar stilheid moet er ook bij. Stille persoonlijke overgave aan de Heer. Als dat ontbreekt, is elke lied, hoe mooi ook, dood.

“Hoorder van het gebed, tot U komt al wat leeft” (vers 3). Wat een geweldige naam: Hoorder van het gebed! Het is een naam met een belofte voor al die mensen die op Hem vertrouwen en tot Hem bidden. God is een hoorder van het gebed voor iedereen, die tot Hem roept, voor “al wat leeft”. “Bidt en gij zult ontvangen, zoekt en gij zult vinden, klopt en u zal open gedaan worden.”  Nog mogen wij leven onder deze hoopvolle belofte!

“Ongerechtigheden hadden d’ overhand over mij” (vs.4). Letterlijk staat er: zaken van zonden waren sterker dan ik – zij waren mij boven het hoofd gegroeid! De zonde is zo sterk, wij weten het. We kunnen er niet tegen op. Niet zo verwonderlijk dus, dat de dichter, die God eerst aanroept als “Hoorder der gebeden”, nu denkt aan zijn eigen positie als zondig mens. Tegenover God zijn wij zulke kleine nietige mensjes! De dichter gaat zijn eigen zonden niet uit de weg, hij verontschuldigt zich ook niet. Hij staat eerlijk tegenover God en belijd Hem zijn zonden. Maar dan spreekt hij ook al snel over vergeving:

“Onze overtredingen, Gij verzoent ze”. Wat heeft die man een geloof in zijn God! Hij twijfelt er niet aan, of God vergeeft. Dat is vanzelfsprekend! Een andere God kent hij niet. Aan de ene kant zijn verschrikkelijke zonde, aan de andere kant Gods royale vergeving. Wat een wonder, dat die twee dingen samen kunnen gaan! Zonde-besef en genade-besef, wat hebben we dat beide nodig!

Dan volgt vanaf vers 6 een lofzang van de hele Gemeente. Zij zingen van de geduchte daden van God en van Zijn heil. “Met geduchte daden antwoordt Gij ons in gerechtigheid, o God van ons heil”. Misschien mist u hierin het woordje “liefde”. De Israëliet kende dat wel, maar niet zoals wij. Bij ons wordt liefde gauw sentimenteel. De Israëliet geloofde in een heilige liefdevolle God, die de mens soms doet boeten en tegelijkertijd ook zijn schuld vergeeft. Dat is wel wat anders dan ons spreken over God in de zin van “God is liefde”. Nee, de Bijbel spreekt over God, Die ons liefheeft, opdat wij Hem zouden vrezen.

“Gij, Die de bergen vastzet door Uw kracht, met sterkte omgord; Die het bruisen der zeeën doet bedaren…” We denken aan Jezus, Die de storm op het meer stilt.

“Daarom vrezen zij, die de einden der aarde bewonen.” Daarmee worden alle mensen op aarde bedoeld. Zij vrezen voor de tekenen van God, zoals storm en onweer, droogte, kometen, aardbevingen.

“Waar de morgen gloort en de avond daalt -dat wil zeggen: in oost en in west – overal brengt Gij gejuich.”

Tenslotte volgt er een gedeelte, dat handelt over Gods zegeningen in de natuur, over de regen en de plantengroei. Pas nu komt hij daartoe, terwijl dat toch de aanleiding was van deze psalm. Maar eerst moest hij schuld belijden en God loven als “Hoorder der gebeden”.

“Gij bezoekt het land en verleent het overvloed, Gij maakt het zeer rijk. De beek Gods (het regenwater!) is vol water. Gij bereidt hun koren. Ja, zo bereidt Gij alles” (vs.10). God is een God van overvloed. Hij staakt nooit. Beseffen wij dat eigenlijk wel? Wie, die hier in welvaart leven? Begrijpen we eigenlijk nog wel, dat we alles uit de hand van God ontvangen?

“Gij kroont het jaar van Uw goedheid” (vs.12). Dat is de tijd waarin wij leven: het jaar van Gods goedheid!

“De dreven der steppe druipen, de heuvelen omgorden zich met gejuich; de landouwen zijn bekleed met kudden, de dalen tooien zich met koren: zij jubelen elkaar toe, ook zingen zij” (vs. 13 en 14). Hoort u het? Wat een blijdschap klinkt er op uit deze woorden! Echte blijdschap is een groot goed. Het is nog maar zeldzaam in onze tijd. Blijdschap gaat gepaard met tevredenheid en stil geluk. Dan worden de kleine dingen groot, je ziet alles met de ogen van de zorgende God. Echte vreugde is er ook alleen in gemeenschap met Hem. Hij is de Vader, Die voor ons zorgt. Echte blijdschap ontvang je van Hem, als je op Hem vertrouwt. Hoeveel mensen lopen vandaag niet chagrijnig rond, ook Christenen, die beter zouden moeten weten. Soms lijkt het wel alsof in de Bijbel staat: het Koninkrijk van God is somberheid en droefgeestigheid. Helemaal fout! De blijdschap moet van ons afstralen!

“De lofzang klimt uit Sions zalen…” Maar die lofzang was er niet zo maar. Dit “Hosanna” is heen gegaan door een chaos van bittere levenservaringen. De Psalmdichter heeft een strijd achter zich, strijd om zijn bestaan tegen de grote droogte. Soms kan het in ons leven ook heel “droog” zijn. In die strijd had de dichter God gevonden als zijn grote Hulp. En wie God vindt, dat wil eigenlijk zeggen: wie door God gevonden is, wie zich door God heeft laten vinden… wie eens ervaren heeft dat Hij een “Hoorder der gebeden” is, die kan toch niet anders dan een blij mens zijn?!

Laten we daarom besluiten met het Psalmvers nog eens te horen, maar dan in de nieuwe Psalmberijming:

De stilte zingt U toe o Here,
In Uw verheven oord.
Daar zal men tot Uw lof inkeren,
Gij, Die het bidden hoort.
Daar zal men, Heer, tot U zich wenden,
Tot U komt al wat leeft,
Tot U, o Redder uit ellende,
Die alle schuld vergeeft.

“Vrees niet, want ik ben met u”
Jesaja 41, 10

Pinksteren is het feest van de Heilige Geest en van ons. Van de Heilige Geest, omdat wij gedenken, hoe Deze op die eerste gedenkwaardige Pinksterdag is uitgestort. Van ons, omdat die Heilige Geest voor ons gekomen is als Helper en Trooster. Wij geloven, dat die Heilige Geest aan mensen geloof en aan die mensen het Evangelie uitlegt en zo die mensen tot Kerk en Gemeente maakt. Het eerste wat wij geloven van de Heilige Geest is: dat Hij de Heer Zelf is. Dat Hij kracht naar ons toe is, een helpende en zegenende hand. Door de Heilige Geest blijft de Heer Jezus onder ons en hoeven we niet bedroefd te zijn om Zijn heengaan met Hemelvaart. “Ik zal u niet als wezen achterlaten, Ik kom tot u. Nog een korte tijd en de wereld ziet Mij niet meer, maar gij ziet Mij, want Ik leef en gij zult leven” (Joh.14, 18).

De Heilige Geest brengt mensen tot geloof. Wat houdt dat nu precies in? Ik denk, dat het alles te maken heeft met “vertrouwen”. Geloven is vertrouwen hebben in God. De Geest schenkt vertrouwen en wekt ook vertrouwen. Het is zo een dubbele beweging! Van God uit: “Wees maar niet bedroefd, want Ik blijf bij jullie, vertrouw daar maar op!” Maar ook van ons uit: “Wij geloven Uw Woord en vertrouwen er op, dat U ons nabij wilt zijn!”

Eens kreeg ik van een mevrouw een doos met oude boeken op het gebied van Kerk en theologie. Daar was ook het bekende juweeltje van Dr. Buskes bij: “Ziekentroost”. Ik bezat het nog niet en was er daarom erg blij mee. Toen ik er laatst in las, werd ik getroffen door wat de oude meester over het vertrouwen schreef. Mag ik het u doorgeven? Ik moet het u wel doorgeven, want voor in het boekje had iemand met beverige hand geschreven: “Na gebruik gelieve u dit boekje door te geven aan een zieke of eenzame”. Dat doe ik dan ook bij deze met het allergrootste plezier, want beter dan Buskes kan ik het toch niet zeggen! Hieronder volgt dus een hoofdstukje uit de Ziekentroost. Ik hoop, dat u er veel aan mag hebben en zo een gezegend Pinksteren mag beleven!

Vertrouwen

Ik roem in God, ik prijs ’t onfeilbaar Woord,
Ik heb het zelf uit Zijn mond gehoord.
Ik roem in God, door gene vrees gestoord (Ps.56, 5).

De nieuwe Psalmberijming zegt hetzelfde op een andere wijze:

God is mijn deel, mijn vreugd, mijn levenslicht,
Ik prijs Zijn Woord, dat mij heeft opgericht.
Dit Woord houdt stand, dit is mijn toeverzicht.

Het woord “onfeilbaar” is wat negatief. Het zegt wat Gods Woord niet is: feilbaar. De nieuwe berijming zegt het positief: Gods Woord houdt stand. Het woord “onfeilbaar” spreekt bovendien meer tot het verstand dan tot het hart. Ik zou liever zingen “ik roem in God, ik prijs ’t betrouwbaar Woord!”

Echt vertrouwen is Gods vertrouwen en dat Godsvertrouwen is een werkelijkheid in uw leven, als God Zijn betrouwbaar Woord tot u spreekt en u zich zelf op dat betrouwbare Woord verlaat, zodat u dit Woord vasthoudt en door dit Woord vastgehouden wordt.

Een eenvoudige vrouw op Texel, die jaren lang ziek was en het daarmee moeilijk had en daarom nogal eens twijfelde, zei eens tegen mij:

“Als ik het kwijt raak, lees ik Jesaja 41, 10 en 13. Ik lees die woorden hardop:
Vrees niet, want Ik ben uw God, Ik sterk u, ook help Ik u, ook ondersteun Ik u met mijn heilrijke rechterhand, Ik de heer grijp uw rechterhand vast, die tot u zeg: vrees niet, Ik help u!
Dan leg ik mijn vinger bij die woorden en zeg ik tegen de Heer: Gij hebt het Zelf beloofd en dus is het waar, ook voor mij, ik geloof Heer, kom mijn ongeloof te hulp!”

Er was eens een kleine jongen, die voor zijn moeder op zolder iets moest halen. Na het avondeten had vader uit de kinderbijbel voorgelezen en het slot was: God is overal en dus hoeven we nooit bang te zijn. De kleine jongen ging naar boven, maar kwam niet terug. Toen moeder ging kijken, zat hij halverwege op de zoldertrap. Hij durfde niet verder naar boven, omdat het donker en ruw weer was. De pannen rammelden op het dak. Hij durfde ook niet naar beneden, omdat hij zijn opdracht niet had vervuld. Moeder zei: nu hebben we dat mooie verhaal uit de Bijbel gelezen, je hoeft toch niet bang te zijn, God is overal! De kleine jongen zei: dat weet ik ook wel, maar ik had toch liever dat Hij mij een handje gaf!

Aan een God op bergen en in dalen, een God van overal en nergens, hebt u niets. U kunt niet op Hem vertrouwen. U hebt een God nodig precies daar, waar u het moeilijk hebt, halverwege op de zoldertrap, als niet vooruit en niet achteruit kunt. Als de mensen dan zeggen: je hoeft niet bang te zijn, God is overal, denkt u bij u zelf: het zal wel waar wezen, maar ik had toch liever, dat Hij bij mij was en mij een handje gaf.

Hier hebt u Gods belofte: “Ik de Heer grijp uw rechterhand vast, zie niet angstig rond, Ik help u!”

Op deze belofte en op God, die in deze belofte u Zijn hulp toezegt en uw hand vastgrijpt, moogt u vertrouwen. Geen vraagteken er achter, maar een uitroepteken er voor: !Vertrouwen!

Pinksteren
Het is niet waar, dat Gij ons hebt verlaten,
Gij zijt niet ver van ons vandaan gegaan,
En zelfs voor ons, die U zo vaak vergaten
Blijft elke dag U hart wijd open staan.

Het is niet waar, dat wij Uw hand niet voelen,
En dat wij tastend door het donker gaan;
Gij weet nog vóór ons spreken ons bedoelen,
Als wij alleen zijn, komt Gij baast ons staan.

Ons leven is toch veilig in Uw handen?
Het is toch waar, dat Gij nog wond’ren doet?
Ook in ons hart kunt Gij Uw vlam doen branden,
Luid roept in ons de stem, heer, van Uw bloed.

Door onze handen zegent Gij de mensen,
Door onze mond spreekt Gij Uw troostend Woord,
Door onze daad doorbreekt Gij alle grenzen,
Door ons gebed trekt G’ overwinnend voort!

Nel Benschop
(uit “Een boom in de wind”)

Handelingen 1, 12a

Toen keerden zij terug naar Jeruzalem. Het zijn de 11 discipelen, nadat zij op de Olijfberg hadden gestaan en de afscheidswoorden van de Heer hadden gehoord. Toen hadden zij de Heer naar de hemel zien gaan.

Dat was een mooi moment geweest in hun leven, het mooiste, dat zij ooit hadden meegemaakt. De Meester, Die op Golgota nog zo was vernederd, was nu door de Vader verheerlijkt en opgenomen in heerlijkheid. In de heerlijkheid, Die Hij vóór de wereld al bezat Een geweldige ervaring voor de discipelen, die eigenlijk al alle moed en hoop verloren hadden. Dat kunnen we ons toch indenken. Wat een verheven moment! En toen keerden zij terug naar Jeruzalem!

Er ligt een tegenstelling tussen die twee plaatsen: de Olijfberg en Jeruzalem. De berg van de verheerlijking en de stad, die de profeten doodt en kruisigt die tot haar gezonden zijn. Hadden zij niet liever die stad vermeden? De stad, waaraan zij zulke droeve herinneringen bewaarden? Zouden ze niet liever de stilte van het Judeese berglandschap opgezocht hebben om daar wat na te genieten van die heerlijke Hemelvaartgebeurtenis?

Natuurlijk had Hij daar wel over gesproken tijdens Zijn leven. Dat Zijn Koninkrijk zou beginnen in de Godsstad Jeruzalem. Maar dat zou een Jeruzalem zijn, dat overwonnen was, een hemelse stad. Maar nu moeten zij terug naar dat aardse Jeruzalem, dat nog vol is van strijd en verzet tegen het Evangelie. En zij moeten daar maar afwachten de tijden en gelegenheden, waarover alleen de Vader de beschikking heeft. Het moet voor die discipelen wel een heel moeilijke gang geweest zijn, terug naar Jeruzalem. Bijna net zo moeilijk als enkele maanden geleden, toen de Heer tot hen zei: “Zie, wij gaan op naar Jeruzalem en de Zoon des mensen zal overgeleverd worden aan de overpriesters en de Schriftgeleerden en zij zullen Hem ter dood brengen” (Matth. 20,18).

Wij kunnen ons dat alles vandaag ook nog indenken, hoewel wij met onze Hemelvaartsbeleving maar een zwak aftreksel hebben van wat zij toen beleefd hebben. Wij geloven in de Hemelvaart van onze Heer en Hemelvaart wordt wel eens terecht de hoogste Christelijke feestdag genoemd. “God heeft Hem bovenmate verhoogd en de naam boven alle naam gegeven” zegt Paulus in Philippenzen 2. We zijn daar echt blij om en we zouden zoiets voor onszelf ook wel willen meemaken. Misschien hebben wij ook wel eens zulke verheven momenten in ons leven meegemaakt, waarin je je al in de hemel waande. Maar dan moest je weer terug, naar de harde werkelijkheid van elke dag, naar een wereld die niet op geloof berekend is. Je hoort daar wel eens van, als iemand op de rand van de dood gelegen heeft en toen door reanimatie weer terug moest, het harde leven in. He was er zo mooi, zo prachtig licht, aan die andere kant van de tunnel. Maar dan moet je weer terug naar het profeten-dodend Jeruzalem!

Die terugkeer van de discipelen is een daad van gehoorzaamheid. De Heer had het hun immers bevolen. De wereld, ja zelfs Gods eigen volk, laat God los. Maar God laat die wereld en Zijn volk niet los! Al worden zij ontrouw, God blijft trouw. Het is daarom, dat zij weer terug moeten, de discipelen. Want God wil het wonder doen, dat Hij uit deze kring van zwakke mannen, die allemaal van Golgota waren weggevlucht, een gemeenschap sticht om Zijn Naam en Evangelie over heel de wereld uit te dragen.

Zij moeten terug gaan naar Jeruzalem om de strijd aan te gaan. Maar niet als wanhopige en machteloze mensen, maar als mannen die zich gesterkt en aangespoord weten door hun Heer in de hemel. Had Jezus hun bij Zijn heengaan niet beloofd, dat zij kracht van Boven zouden ontvangen? “Gij zult kracht ontvangen, wanneer de Heilige Geest over u komt en gij zult Mijn getuigen zijn te Jeruzalem en in geheel Judea en Samaria tot het uiterste der aarde” (Handelingen 1, 8). En dat geeft hen moed om weer terug te gaan, hoe moeilijk het ook is. Het is geen blinde gehoorzaamheid, er zit verrouwen in: zij mogen daar wachten op de vervulling van de belofte van de Heiland. Er wacht hun wel een ontzaggelijke arbeid, waar zij zich veel te gering voor vinden. Maar zij hoeven niet te vertrouwen op eigen kracht, zij mogen rekenen op de grote Bijstand, de Trooster, de Geest van Hierboven.

En precies zo ligt dat ook voor ons, die Hemelvaart gevierd hebben. Net als de discipelen zouden ook wij wel eens de neiging hebben om de wereld te ontvluchten, om je in je geloof terug te trekken en je af te zonderen van ’t o zo zondige en ongelovige Jeruzalem. Maar wij moeten terug, de wereld in. Wij krijgen die opdracht van God. Maar God helpt ons ook daarbij: wij krijgen de hulp van de Heilige Geest. Het is genade van God, dat die Geest komt. Volgende week zondag gedenken wij dat weer: de uitstorting van de Heilige Geest. Wij mogen ons er nu al op voorbereiden. In onze tekst zien wij dat ook gebeuren. In de eerste plaats is er het vertrouwend wachten van de discipelen. Wachten en tegelijk al getuige zijn! Die taak is ook ons opgedragen. Het betekent, dat wij Zijn Woord bewaren, het blijde Evangelie steeds weer bekend maken. Laten zien, dat je Hem toebehoort. “Dat ik Jezus toebehoor, dankbaar is mijn hart er voor!”

Van Jezus getuigen is geen eenvoudige opgave. Dat kan veel strijd en moeite kosten. Het heeft zelfs honderdduizenden het leven gekost. Het is vaak vechten tegen de bierkaai. Het is de haat van de wereld over je heen laten komen en toch ongebroken blijven. Maar wij mogen op Gods bijstand rekenen, en dat maakt het verschil. Het is afzien van je zelf en opzien tot de Ander! Laten we de anderen tonen welke kracht er in het geloof zit. Maar dan moet je er ook zelf voor open staan en het voeden. Uit ons zelf kunnen we het niet, we zijn niet sterk in het geloof. Wij blijven zwakke, zondige en twijfelachtige mensen. Net als de discipelen trouwens. Ook Paulus wist dat van zich zelf. Maar de Heer spreekt ons aan om ons telkens opnieuw moed te geven: “Gij zult kracht ontvangen, als de Heilige Geest over u komt!” Op Hem en Zijn Woord mogen we vertrouwen, want Hij is gisteen en vandaag en tot in eeuwigheid Dezelfde. Van Hem gaat de kracht uit, die wij vanuit onszelf niet kunnen opbrengen.

Vertrouwend wachten op de Heilige Geest is dan ook in die kracht geloven, dat die ook in je zelf komt! Maar dat kun je niet alleen. Het is daarom nodig, dat je niet op je zelf blijft staan. Daarom staat er in onze tekst: “Zij waren eendrachtig bijeen”. De elf discipelen en de vrouwen en Maria, de moeder van Jezus, en zijn broers, die tijdens Zijn aardse leven niet in Hem hadden geloofd. Er wordt zelfs gesproken over 120 personen! Dat is een hele Gemeente! Eendrachtig bijeen wachten zij op de Heilige Geest. De Geest komt niet tot het individu, dat zich in hoogmoed van de anderen afzondert, de egoïst die alleen maar met zich zelf bezig is. Maar de Geest komt tot hen, die zich samen verbonden voelen en zich verantwoordelijk weten voor een heilige taak. Deze taak: het Evangelie uit te dragen! Ons is een machtig goed toevertrouwd. Wij weten, dat Christus leeft, dat Hij verheerlijkt is, dat Hem macht is gegeven, alle macht in hemel en op aarde. Wij weten ook, dat Hij ons vasthoudt, Dat alles kunnen wij alleen voelen en uitdragen, als wij ons met anderen verbonden weten in een heilig werk. Wij geloven in de gemeenschap der heiligen, één heilige algemene Christelijke Kerk!

Daarom waren zij allen eendrachtig bijeen. Dat betekent niet, dat zij het in alle opzichten met elkaar eens waren. Er zullen ook toen al verschillen in opvattingen geweest zijn. Maar dat geeft niet, je kunt toch samen eendrachtig wachten op de Heilige Geest.

Tenslotte staat er nog, dat zij volhardden in het gebed. Het is niet maar afwachten met de armen over elkaar. Nee, het is werkzaam afwachten, met de handen in elkaar, volhardend in gebed en smeking. Wat zullen die discipelen daar in de Opperzaal gebeden en gesmeekt hebben? Ik denk in de eerste plaats dit: Dat de wrok jegens het profeten-dodend Jeruzalem, de haat tegen hun vijanden, die hun Heer aan het kruis hebben genageld, van hen weggenomen mocht worden. Die afkeer en haat was in de dagen na de kruisiging tot angst geworden, doodsangst. Zij baden, denk ik, vooral om van die angst verlost te worden. Zij zullen gesmeekt hebben om een ontvankelijke geest, de geest van Christus, die voor Zijn vijanden bad: “Vader, vergeef het hun”. Alleen, wanneer we zo’n geest hebben, een geest van vergeving en boetedoening, zal de Heilige Geest in ons kunnen komen.

We moeten terug naar Jeruzalem! De wereld in, vol vertrouwen in de macht van de Heer, ook in ons eigen leven. Wachtend en biddend en eendrachtig bijeen.

Amen.

Mattheüs 15, 21-28

In onze Schriftlezing staat de aanvechting van het geloof centraal. Veel mensen herkennen dat in hun leven. Het is een grote beproeving, door allerlei oorzaken: ziekte, teleurstelling, tegenslag, twijfel, ruzie, eenzaamheid en verlatenheid. Hier, in onze tekst, is het de ziekte van een dochter, die de vrouw tot Jezus doet komen. “Heb medelijden met mij, Heer, Zoon van David, mijn dochter is deerlijk bezeten”.

Maarten Luther zag in deze vrouw een voorbeeld, hoe het geloof de aanvechting kan overwinnen. Die vrouw staat hier voor al die mensen, die in hun aanvechting God toch niet loslaten. “Want”, zo zei Luther, “zoals het deze vrouw gebeurt, zó zal het gaan met allen, die in het geloof volharden.” Ja, dat is mooi gezegd. Maar we weten allemaal ook, dat het niet zo maar gaat! Het moet vaak door veel beproevingen heen! Het leven is soms een kruis, dat moeilijk te dragen is. En kruisdrager te zijn is een hard bedrijf, waar menig mens onder bezwijkt.

Onze vrouw stond er middenin. Haar kind was ziek, zelfs “deerlijk bezeten”. Heel ernstig. Wat moeten we daar onder verstaan? Dat zij zwakzinnig was? Ja, misschien wel dubbel gehandicapt, met epileptische toevallen. We weten het niet precies. Het was voor de moeder een vreselijk kruis, een grote zorg, zoals ouders dat ook vandaag nog meemaken. En wat doe je dan al niet om je kind te helpen? Je bent er altijd op gespitst of er niet ergens een dokter is of een nieuw medicijn of een alternatieve geneeswijze, waardoor er misschien nog hoop is voor je kind.

De vrouw had van Jezus gehoord, hoewel de Heer Zich verborgen had in een huis, zoals Marcus in hoofdstuk 7 vertelt. Hij was dus eigenlijk niet te spreken. Hij had geen spreekuur, zeg maar. Toch had de vrouw al van Hem gehoord en dat Hij daar was. En voor een moeder, die opkomt voor haar kind, telt een spreekuur niet! Opeens staat zij daar voor Hem en schreeuwt het uit: “Heb medelijden met mij, Heer, Zoon van David, mijn dochter is deerlijk bezeten!” Zij heeft over Jezus gehoord, wie Hij is en wat Hij kan. Maar wat heb ik daar aan, als het aan mij niet gebeurt? Ik heb die Jezus nodig, mij moet Hij helpen! Geloven is een persoonlijk iets, het raakt mij in hart en nieren. Mij persoonlijk, in mijn nood en aanvechting, in mijn twijfel en hoop.

Dan staat zij daar en zij schreeuwt het uit alsof ze zeggen wil: “Hier ben ik dan, Heer, help mij toch, U kunt toch zo veel? Ik heb U nu zo nodig!” Het gaat om Hem en om mij in het geloof. “Mijn Heer en mijn God!” Als je dat niet kunt zeggen, blijf je toch een buitenstaander en zal het geloof je niet veel te bieden hebben. Alleen in persoonlijke ontmoeting met de Heer wordt geloof zichtbaar. Maar het gaat wel door de aanvechting heen! Dat laat het vervolg van onze geschiedenis duidelijk zien. De aanvechting komt niet alleen van buiten af, zoals ziekte en tegenslag. Maar soms gaat het dieper en komt die aanvechting van binnenuit, uit je zelf, uit je wantrouwen en ongeloof. Misschien zelfs vanuit de Heer Zelf, Die niet naar je luistert. Die vrouw moest dat ook ervaren. Daar staat: “Hij echter antwoordde haar geen woord”. Wat erg zeg! Het geloof van die vrouw wordt wel op de proef gesteld. Maar zij geeft niet op! Zij klampt zich aan Jezus vast en blijft roepen. Het irriteert ook de discipelen. Zij zeggen tegen Jezus: “Stuur dat mens toch weg, want zij roept ons na!”

“Hij echter antwoordde en zei: Ik ben slechts gezonden tot de verloren schapen van het huis van Israël”. Begrijpt u dat nou? Waarom laat de Heer zo’n arme vrouw nou in de kou staan? Dat doe je toch niet! Waarom voelen zo veel mensen zich van God en mens verlaten? Hoe komt het toch, dat God vaak zo ver weg lijkt? Waarom hoort hij dat schreeuwen en om hulp roepen van arme mensen niet? De vrouw had nog zo geroepen: “Zoon van David”. Zij wist, wie Hij was: de Messias, volgens de oude profeten “Zoon van David” genoemd. Zij is maar een heidense vrouw, dat weet zij maar al te goed, toch komt zij tot Hem, omdat Hij de Messias is! Ook dat weet zij. Hij zal het Koninkrijk van God brengen, dat in de Messiaanse tijd niet alleen Israël zou omvatten, maar dat ook vanuit Israël tot de heidenen zou komen. Hier staat een heidense vrouw, die zich daarvan heel goed bewust was. Dat betekent toch ook, dat de God van Israël er voor haar was? Zij had dat, denk ik, beter begrepen dan de discipelen, die alleen maar dachten dat Israël was uitverkoren en de heidenen verworpen. Daardoor stond die vrouw er bij de discipelen slecht op: zij was maar een heidense vrouw! Ach, die mannenbroeders hadden beter moeten weten! Maar is het niet vaak in de kerk nog zo? Kerkmensen denken het soms beter te weten dan God Zelf! In ieder geval is dit al de eerste aanvechting, waartegen die vrouw moet opboksen: het vooroordeel van de mensen, dat zij tegen heeft.

Dan volgt al snel de tweede aanvechting. Jezus geeft “niet thuis”. Hij antwoordt niet. Het zwijgen van God is de grote aanvechting van iedereen, die bidt. Ook in de Psalmen horen we dit: “Tot U roep ik, Here, mijn rots, wend U niet zwijgend van mij af…” (Ps.28) en Psalm 83: “O God, houd U niet stil, zwijg niet en blijf niet werkeloos, o God!” Het zwijgen van God is iets vreselijks. Je kunt het niet verdragen. Zoals het horen en verhoren van God voor ons redding betekent, zo is het zwijgen van God voor ons verwerping. De mens voelt zich dan buiten gesloten. Dat is het ook ergste tussen mensen die om elkaar geven, als er soms gezwegen moet worden, als men soms in een ruzie dagen lang geen woord tegen elkaar zegt. Dit stommetje spelen is moordend, is de dood zelf, elkaar doodzwijgen De dichter van Psalm 28 zegt het heel duidelijk: “Als U blijft zwijgen, o God, word ik als iemand die in de groeve neerdaalt, dan ben ik dood.”

Wat moet die vrouw zich ellendig gevoeld hebben! Buiten gesloten door de mensen en nu ook door Hem, de Zoon van David, op Wie ze zo gerekend had! De kerkvader Augustinus tekent hierbij aan: “Zo handelt God met allen, die tot Hem komen, niet opdat de barmhartigheid wordt genegeerd, maar opdat het verlangen wordt vermeerderd!” We zien dat ook bij de vrouw. Zij laat zich niet wegsturen, zij blijft roepen en vragen! In haar isolement, in die grote aanvechting van haar geloof, blijft ze toch de Heer zoeken. De volhouder wint! Daar gaat het om in het geloof! Dat wil de Evangelist Mattheüs ons hier leren.

Eerst zegt Jezus nog “nee”. Nadat Hij gezwegen heeft komt de afwijzing: “Nee!”. Dat is de derde beproeving en aanvechting van het geloof van de vrouw. Jij bent Mij niet waard! Jij bent maar een zondige heidense vrouw, wat denk je wel! Er zijn mensen, die het juist met deze laatste aanvechting heel moeilijk hebben. Ze weten het immers zelf ook maar al te goed, hoe en wat ze zijn: zondige mensen. Zij ervaren hun schuld als onoverbrugbaar. Gelukkig is God bij machte die schuld toch te overbruggen. God kent u dieper dan u zich zelf kent, niets blijft voor Hem verborgen, daarom weet Hij er ook raad mee. Hij kan het overbruggen, het wegdoen.

Dat mocht de Kananese vrouw ervaren. Zij had een ontmoeting met Jezus. Maar Jezus zei “nee”. Toch laat de vrouw zich niet afschrikken. Des te sterker wordt haar verlangen naar Hem. Zij loopt niet meer achter Hem aan, maar werpt zich voor Zijn voeten! Alles, wat zij nog te zeggen heeft is één lange schreeuw: “Heer, help mij toch!” Hoe groter de nood, hoe korter het gebed. Dan is er alleen nog maar die ene kreet, recht uit het hart: “Here, help mij!” Dat is het antwoord van het geloof op het “nee” van Jezus.

Nu komt het ergste nog. De vrouw moet door de diepste diepte van de beproeving heen. Jezus antwoordde en zeide:  “Het is niet goed het brood van de kinderen te nemen en het de honden toe te werpen…” Het brood, misschien wordt hiermee het levensbrood bedoeld. Na deze geschiedenis verhaalt de Evangelist immers de tweede wonderbare spijziging. Het levensbrood is niet voor de honden, maar voor de kinderen! Hiermee wordt de vrouw gelijkgesteld aan die schurftige straathonden, die elke dag moeten vechten om iets te eten te krijgen. Het is je reinste discriminatie! Zij is verworpen door God, zij is maar een hond! Wat erg. Daar staat ze nu: verbijsterd, diepongelukkig, vernederd, afgewezen, verworpen. Zij zou het kunnen uitschreeuwen, net als Jezus aan het kruis: “Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten?”

Maar dan gebeurt het wonder. Juist in die verlating blijkt Gods liefde het dichts nabij. De vrouw krijgt de kracht om in die diepte van de verlating en aanvechting overeind te blijven en God te houden aan Zijn Woord. Zij vangt Jezus in Zijn eigen woorden: “Zeker, Here, maar ook de honden eten van de kruimels…” In dit “Ja, Heer, maar toch…” ligt de grote kracht van haar geloof  Zij buigt zich onder Gods oordeel, zij wordt niet boos en gaat niet met God de discussie aan, nee, zij geeft zich over: “Zeker, Heer, maar toch…”  Maar zij laat Hem niet los! Zij blijft “ja” zeggen tegen het “nee” van Jezus. En toch, en toch… In alle beproeving blijft het geloof overeind. Daarin ligt tenslotte de verhoring van het gebed. Nooit kan het geloof te veel verwachten (gez.291).

“O vrouw, groot is uw geloof, u geschiede gelijk gij wenst.”

En haar dochter was genezen van dat ogenblik af.

Amen.