Gebed en pastoraat zijn nauw met elkaar verbonden.
Hoe haakt je bidden zo goed mogelijk in op wat er met de hulvrager aan de hand is; op wat hij/zij zegt of ook niet zegt? Hoe ga je met de innerlijke problemen om? Die problematiek is zelden religieus, maar psychologisch (of psychiatrisch) van aard. Dat de pastorale psychologie sinds ongeveer 40 jaar sterk opkwam, is een gelukkige zaak; noodzakelijk voor pastoraat in onze moderne maatschappij.
We weten sinds Freud, dat er in een mens zeer veel kan spoken. We hebben onze wonden opgelopen, trauma’s. In de pastorale psychologie leren we hiermee enigszins om te gaan. Met je bidden probeer je dan zo goed mogelijk daarop in te gaan.
Heeft bidden ook met psychologie te maken? Het zal ook om een zekere tact van bidden gaan.
Er is een stap verder: leren invoelen, wat er in die ander leeft. Dat heet “empathie”. Bij de gebedsconcentratie op God èn op die ander kan een weg van empathie gevonden worden.
Dat is leren invoelen wat in het innerlijk spookt, te keer gaat, schreeuwt, de pijn van de wonden. Je bidt dan niet je eigen verhaal of jouw antwoorden in gebed verpakt, maar je bidt vanuit het hart van die ander.
Dit alles kan ik ook meer “geestelijk” zeggen: door Gods Geest zijn er ingevingen. Hij leert je aanvoelen, invoelen. Er zijn de charismata met woorden van kennis en wijsheid (1 Kor.12:8 “Want de een wordt door den Geest gegeven met wijsheid te spreken, en den ander met kennis te spreken krachtens denzelfden Geest…”). Soms voel je dan ook dingen, die niet in het gesprek aan de orde kwamen. Juist dat raken van diepere knelpunten kan heel bevrijdend werken. Zo ben je op een diepere laag samen voor God.
Van veel belang is het leren van die dubbele gebedsconcentratie: op God èn de ander. Dat vraagt om de weg van het innerlijk gebed, het altijd durende gebed, het beseffen van de inwoning van de Heilige Geest, die altijd in je bidt. Dan kun je biddend luisteren en luisterend bidden. Als je het innerlijk gebed hebt geleerd, dan leidt dat niet af om met volle aandacht naar de ander te luisteren. En zo van het gesprek naar het gebed. In een tijd, waarin de innerlijke problematiek in onze maatschappij toeneemt, zie ik het als een duidelijke roeping van de Kerk om zich te richten op innerlijke genezing.
Wi, Verhoef.
(samenvatting van een lezing, die ds.Verhoef gehouden heeft voor de Emeriti-Kring Rotterdam e.o.)