Het meeste leed in de mens komt voort uit het afstand moeten doen van allerlei dingen in je leven, waaraan je gehecht bent. Vooral het moeten verliezen van mensen, die je lief en dierbaar zijn, veroorzaakt veel verdriet. Het verlies van een huwelijkspartner, met wie je zovele jaren lief en leed hebt mogen delen, of het verlies van je ouders of van een kind… Het veroorzaakt schrijnende wonden, die wellicht nooit meer zullen helen. In het verpleeghuis te Goes, waar ik 16 jaar als geestelijk verzorger gewerkt heb, heb ik het vaak van bewoners, die een kind verloren hebben, gehoord: “Waarom mijn kind, waarom niet ik?”
Een mens hecht zich aan mensen en dingen. Een mens is geboren om lief te hebben en te verzorgen en samen bezig te zijn. Dat zie je bij kinderen, die de dingen naar zich toe halen en koesteren. Mijn kleinzoon, die net twee jaar geworden is, sjouwt de hele dag met zijn Pandy (een Pandabeertje) en Lala (van Teletubbies). Je ziet het ook bij volwassenen, die scheppend, zorgend en ordenend bezig zijn. Het verlangen om lief te hebben en datgene, wat je lief hebt, te koesteren en vast te houden is de mens zó eigen. Trouwens, het omgekeerde is ook het geval: je wilt ook gekoesterd worden. En dat brengt altijd verlies met zich mee. De dreiging om iets te moeten afstaan is altijd aanwezig. En dat brengt mensen in paniek, maakt mensen boos en verdrietig. Precies datgene, wat gebeurt, als mensen in de rouw zijn.
Wat kan een kind verdrietig zijn, als ze zijn/haar troetelbeest kwijt is of wanneer de poes of het konijn gestorven is. Moederpoes gaat van ellende ook overal zoeken, als er één van haar kleintjes uit het nest gepakt is. Lijden aan een verlies is heel erg en moeilijk te troosten, tenzij je zo’n verlies zelf hebt meegemaakt of nóg meemaakt.
Als je materiële zaken verliest, een baan of een huis, dan kan dat hard aankomen. Maar zo’n verlies is niet onherstelbaar, je kunt gaan werken aan een nieuw huis, op zoek gaan naar een nieuwe baan. Wanneer je de relatie verliest met iemand die je lief was geworden, dan is dat heel pijnlijk. Er is onder de mensen veel scheidingspijn. Het meeste treft dat de kinderen, die hun veilige tehuis met twee ouders kwijt zijn. Gescheiden mensen en hun kinderen dragen daarvan nog heel lang de sporen. Maar het kan overgaan, al is het ook na zeer lange tijd. Het verlies van een vriend of vriendin, een huisdier dat zoek is geraakt, een verslechterende gezondheid, dat alles kan een groot verlies zijn, dat veel pijn doet. Maar het ergste is, als de dood je geliefde wegneemt. Dat is onherstelbaar. Die ander komt nooit meer terug, en het leven zal nooit meer zijn als voorheen. Geen wonder, dat de achterblijvende partner soms boos en opstandig is!
Een andere vorm van verlies is, dat je iets van je zelf verliest. Dat noemen we ‘intrapsychisch’ verlies. Je raakt b.v. een ideaal kwijt, waaraan je je zo lang had opgetrokken. Iemand, die je bewonderde en van wie je veel verwachtte, heeft je bijvoorbeeld diep teleurgesteld. Een droom, die je voor jezelf of voor je kinderen hebt gekoesterd, is in rook opgegaan. Je werk, je functie in het leven is afgelopen, je bent uitgeschakeld, je kunt ‘oprotten’. Daarmee raak je iets van jezelf kwijt, zeg maar je ‘identiteit’: wie je bent en wat je voorstelt. En dat doet van binnen pijn. Datzelfde gevoel heb je ook, wanneer je gehandicapt raakt, een of meer ledematen moet missen, je lichaam je eigenlijk in de steek laat. Bejaarde mensen hebben daar veel last van. Je kunt niet meer uit de voeten, je handen willen niet meer zo, je gaat trillen en laat alles vallen, soms ga je ook zelf vallen. Je gehoor neemt af en je kunt niet meer zo goed zien. Het ergste is nog, wanneer je gedachten verward raken en je heel onzeker wordt. Soms raakt een mens halfzijdig of helemaal verlamd door een ongeluk of slopende tumor, een hersenbloeding. Dan kan het zijn dat je helemaal niet meer kunt spreken of je gedachten kunt formuleren. Wat betekent zo’n verlies veel in iemands leven, ja zeg maar gerust: alles. Je bent alles kwijt wat je vroeger had, soms ben je ook God kwijt. In het verpleeghuis zei eens een oude vrouw, die er werkelijk erg aan toe was, tegen mij: “Dominee, het ergst vind ik nog dat ik niet meer kan zingen, het zingt ook niet meer in mij, ik ben God ook nog kwijt.”
Je lichaam, je relaties, je zelf verliezen. Een mens, die dat moet meemaken, is diep in de rouw. Wie kan hier nog troosten? Ik denk: EEN alleen!
De volgende keer zullen we daar over spreken: troost van God en troost van mensen.
wij zijn zo belogen en ik heb een scheiding in moeten zetten mijn ex doet heel zakelijk heeft een ander en heeft haar verteld dat ik al jaren overleden ben aan ms ik was zorgzaam en liefdevol maar ik ben zo aan de kant gezet op een afschuwelijke manier dat alles in mijn lijf pijn doet van verdriet en nu vooral de zondagen als zeer beklemmend ervaar.