Verkondiging 26 XII 2010 – 2e kerstdag

Bidden wij op deze bijzondere dag om voorspoed en zegen voor allen die waarde hechten aan gezin en familie.

Sirach 3: 2 t/m 6, 12 t/m 14, Ps.128, Kol 3: 12 t/m 21, Mt 2: 13 t/m 15, 19 t/m 23

Het is een pracht boek, de bijbel, maar – het mag dan Gods woord zijn en daarnevens meestal glashelder – je mag dat woord wel met verstand lezen, om dan, open staand voor de Heilige Geest en daardoor geïnspireerd, je eigen conclusies te trekken. Je zou dan bijvoorbeeld tot de ontdekking kunnen komen hoe actueel het evangelie heden ten dage nog is. Wij vieren vandaag het feest van de Heilige Familie. Zojuist is voorgelezen hoe de Heilige Familie uit Judea naar Egypte vluchtte na een waarschuwing door een engel van de Heer. Die Heilige Familie verkeerde na de geboorte van de Verlosser in levensbedreigende omstandigheden. Wij kunnen daarin een parallel met onze tijd herkennen.

Velen van jullie zijn geboren na de bezetting van 1940 – 1945, en dan is het wat lastiger om je in te leven dat je met je gezin moet vluchten voor vervolging en massamoord. Maar zo kort geleden gebeurde dat in ons eigen land. Het Egypte van die gezinnen was een onderduikadres waar zij hoopten te overleven en niet verraden te worden. Onder ons zijn er nog die ervaringsdeskundige zijn. Dat is bijna 70 jaar geleden, maar ook vandaag den dag moeten gezinnen vluchten. Christengezinnen bijvoorbeeld, wier leven onmogelijk gemaakt wordt in het Armeense deel van Turkije, in Irak, in Somalië, Palestijnse christenen die bedreigd worden door eigen stamverwanten en door de Israëlische overheid.

Je hoeft niet eens zo ver van huis te gaan. Ook in ons land komt dit voor. Somaliërs bijvoorbeeld, die christen zijn geworden en moeten onderduiken omdat voormalige geloofsgenoten hen met de dood bedreigen. In de vlucht door de Heilige Familie herken je iets van de tragiek in de geschiedenis van het mensdom: altijd weer moeten gezinnen vluchten voor vervolging en genocide. Je zou verwachten, dat christengezinnen, die daarom hun land verlaten, in ons land gastvrij worden ontvangen. Nederland heeft de pretentie een tolerante natie te zijn met een christelijke traditie van gastvrijheid. In de praktijk valt dat lelijk tegen. Nederland was en is voor veel noodlijdende vreemdelingen geen Egypte.

Zou de Heilige Familie nu, in 2010 een verblijfsvergunning hebben gekregen? Ik denk het niet, want in materiele zin was die Familie arm. Arme vluchtelingen pasten nooit in ons vreemdelingenbeleid. Wat zouden wij trouwens zelf doen, als de bel ging, en er staat daar zo’n sjofel drietal, waaronder dat piepjonge moedertje met haar waarschijnlijk huilende baby. Zou je je driemaal bedenken en die asielzoekers dan doorsturen naar het Noelhuis – een leefgemeenschap die asielzoekers opvangt – of direct naar de grensgevangenis Schiphol-Oost? Of zou je, zoals de H. Franciscus van Assisi in de melaatse Christus heeft gezien – zou je in dat Kind de Verlosser herkennen en een logeerkamertje bedenken? Wij hebben iets om over na te denken, deze zondagmiddag.

Er zit ook een andere kant aan dat verhaal. Het is een warm en hecht gezin dat geborgenheid biedt. Jozef overwoog ooit om stilletjes weg te lopen, toen zijn verloofde zwanger bleek om haar niet – zo lezen wij in Mt 1: 19 – in opspraak te brengen. Dat was wat in die rigide joodse samenleving. Maar toen de engel – vrij vertaald: zijn geweten, geïnspireerd door de H. Geest – hem daarvan weerhield – toen stond hij pal voor zijn familie. Die vlucht naar Egypte was trouwens ook niet niks; de 4- of 5-voudige grensversperringen, die je nu van Bethlehem naar Egypte moet zien te passeren – die waren er nog niet, maar openbaar vervoer evenmin. Het jonge stel moest dus een zware voettocht maken door een super gevaarlijke woestijn.

“Blijf daar tot ik u waarschuw”, zei de engel na zijn waarschuwing aan de H. Familie; terugkeer uit Egypte zat er dus in. Maar niet naar Judea, omdat het daar te gevaarlijk was. Al weer zo’n parallel: nu zie je dat uit Judea gevluchte gezinnen niet MOGEN terugkeren naar hun geboorteland. Daarom ging het gezin terug naar Natzareth in Galilea, waar de H. Familie waarschijnlijk een gelukkig bestaan opbouwt. Een groot gezin dus, dat geborgenheid bood, aan Jezus en zijn vier jongere broers Jozef, Jakob, Sjimon en Juda (vg. Mt 13:55 en Mc 6:3) en een sloot niet bij name genoemde zussen. En daar is de parallel met onze tijd iets minder duidelijk.

Dat warme, conventionele, beschermende gezin: is dat nog van deze tijd? Steeds meer mensen leven met los- vaste, hetero- of homo- relaties. Of single. Het evangelie van Jezus Christus laat er geen twijfel over bestaan dat alle mensen gelijk zijn. Mannen, vrouwen, kinderen, wit of zwart, arm of rijk, moslim of christen of jood – allemaal zijn wij kinderen van God. Geldt die gelijkwaardigheid ook voor al die alternatieve leef- en samenlevingsvormen? Ik onthoud mij van een oordeel. Oordeelt niet opdat gij niet geoordeeld wordt (Mt 7: 1). En hoe zit het met de uitwassen?

Buitengewoon veel aandacht krijgt dezer dagen seksueel misbruik in onze kerk, in crèches, o.m. hier in stadsdeel Zuid, in privé- en andere situaties. Tegenwoordig wordt dat breed uitgemeten in de massamedia. Ik ben daar niet blij mee. Toen ik ruim een halve eeuw geleden rechten studeerde hoorde ik van mijn hoogleraar strafrecht, prof. Enschede, dat incest blijkens de politie- en justitiestatistieken toen het meest voorkomende misdrijf was; in aantal stak het uit boven de ernstige gewelds- en vermogensdelicten. Ik was verbijsterd, want dat las je niet in de krant. Nu wel, en natuurlijk moeten wij geïnformeerd worden over wat er in de samenleving gebeurt, maar liefst wel wat terughoudend.

Want al gauw maakt die mateloze publiciteit ongezonde driften wakker bij bijvoorbeeld zieke geesten, die de meest gruwelijke straffen op internet zetten, of die – zo blijkt uit criminologisch onderzoek – gestimuleerd worden tot soortgelijke misdrijven. Onze maatschappij lijkt er de laatste tijd op vooruitgegaan te zijn wat betreft tolerantie en wederzijds begrip, maar behalve dat ik daar persoonlijk ernstige twijfels over heb – dat blijkt bovendien een duidelijke keerzijde te hebben. Ook daarom zou ik op het feest van de Heilige Familie willen vaststellen, dat er – onverminderd de gelijkheid van alle mensen – met dat ouderwetse gezinsverband tot de dood de echtelieden scheidt niets mis is.

Zeker als bijvoorbeeld de man zich houdt aan dat advies in de brief van de H. apostel Paulus: “hebt uw vrouw lief en weest niet humeurig tegen haar”. Die andere tekst uit de brief aan de gemeente van Kolosse – vrouwen, weest uw man onderdanig – die kun je beter met verstand relativeren in het licht van die tijd. Zoals ik al eerder zei. Maar wat daarna komt – vaders, tergt uw kinderen niet, opdat zij de moed niet verliezen – dat is mij uit het hart gegrepen. Ook al omdat die vaders zelf liever niet getergd worden opdat ook zij de moed niet verliezen. Wat dat betreft moet je misschien ook de tekst uit de eerste lezing, uit Wijsheid van Jezus Sirach lezen, al weer met verstand en in het licht van de 2e eeuw voor Christus toen dit bijbelboek ontstond.

Ik citeer dat fragment nu niet; het staat op een briefje achter in de kerk. Maar over vaders gesproken: er is een Vader, van wie ik intussen zeker weet, dat Hij Zijn kinderen niet tergt en op wie wij kunnen vertrouwen zonder de moed te verliezen. Dat deed ook de Heilige Familie. Een pater jezuïet, bij wie ik vorige maand in stilteretraite verbleef, vergeleek het huwelijksbootje met het vissersvaartuig waarop Jezus met zijn leerlingen in een zware storm verzeild raakt terwijl Gods Zoon op het achterdek een dutje doet. De golven slaan over het schip dat vol loopt en dreigt te zinken. In paniek maken de leerlingen Jezus wakker, die storm en wateroverlast prompt beëindigt (Mc 4: 39, Lc 8: 24). Jezus aan boord – scheepje kan voort.

Het feest van de Heilige Familie is de gelegenheid om een pleidooi af te steken voor dat prachtige Sacrament van het huwelijk en voor de niet altijd even heilige familie – wij hoeven er niet hoogdravend over te doen – voor dat doodgewone doordeweekse, ook niet volmaakte gezin, al dan niet met een logeerruimte voor een asielzoeker. Dat gezin, waarvoor in het algemeen geldt wat Jezus gezegd heeft: wat God verbonden heeft zal de mens niet scheiden (Mt 19: 6, Mc 10: 9). En voor die enkeling nu in de kerk, die niet gelooft, en waarschijnlijk lak heeft aan de verkondiging door Jezus zou mogen gelden dat afspraken afspraken zijn. Bidden wij daarom op deze bijzondere dag om voorspoed en zegen voor allen die waarde hechten aan gezin & familie, baruch haSjem, amen.

Deze preek is van mijn vriend en broeder in Xto LEONARDO JACOBS OSF. Hij heeft hem gehouden op de tweede Kerstdag in de Vredeskerk in de Pijp te Amsterdam. Ik stel het zeer op prijs, dat ik toestemming kreeg de “overweging” bij mijn preken op te nemen.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *