Bij het oude jaar

En dan is daar opeens een leeuw. Het doet denken aan de boeken over Narnia van C.S. Lewis. ‘De leeuw uit de stam van Juda, de telg van David.’ Jezus Christus, afstammeling van David, vervulling van Israëls geschiedenis, de opgestane, Hij is het wel waard om de zegels te openen en de boekrol in te zien.

Dit maal een Oudejaarspreek van een gastprediker: ds. Jan Willem Stam die hem heeft gehouden in de Oudejaarsdienst Te Barendrecht 2014, in de Dorpskerk. Tekst: Openbaring 5.

Gemeente van Jezus Christus,

Ik hoor het Herman van der Zandt nog zeggen: 2014 was eigenlijk gewoon een rotjaar. Hij zei het in één van de eindejaarsoverzichten die ik ter voorbereiding van deze dienst nog eens bekeek. Eén ding hebben die overzichten gemeen: ze puilen uit van alle ellende.
Ebola. Islamitische Staat. Haaksbergen. Marokkanen. Lampedusa. Gaza. MH17. Syrië. Hongkong. Oost-Oekraïne. Ferguson. Jezidi’s. Korporaal Van Oudheusdenkazerne. Panama. Schilderswijk. Poetin. Centraal-Afrikaanse Republiek. Zwarte Piet. Irak. Congo.
Dit zijn de namen van 2014. En achter de namen zit zoveel pijn en angst en verdriet en leegte en brutaliteit. Wat is er aan de hand in onze wereld? In de wereld waarin wij leven? Waarin wij vaak nog best prettig leven. Want dat is misschien nog wel het meest vreemd, dat we al met al nog zo gelukkig zijn en er nog zoveel is wat we leuk vinden. Dat we nog zoveel tijd overhouden om ons druk te maken over onnozele dingen, om te mopperen en ontevreden te zijn, terwijl de wereld in brand staat.

Hoe die jaaroverzichten en conferences ook proberen, het lukt niet om een lijn te ontdekken in 2014. Het is een onontwarbare kluwen. Wie kan hier iets van zin of doel in ontdekken? Is dat niet het grootste verdriet, dat zoveel zo zinloos is, zo onbegrijpelijk. Waarom niet meer gedaan aan Ebola? En wat bezielt die jihadisten in godsnaam? En waarom strijden broedervolken om de Oekraïne? En waarom dat overdadige geweld in Gaza? Ieder weldenkend mens ziet toch dat het allemaal zo onnodig is? Hoe kan het dat een wereld vol mensen die als je het ze persoonlijk zou vragen niets anders dan vrede willen, er met elkaar zo’n hopeloze puinhoop van maken? Is er dan niet iemand die ons kan vertellen waar het allemaal goed voor is? En waar het op uitloopt?

Dat is de vraag die ook in de hemel wordt gesteld. ‘Wie komt het toe de zegels te verbreken en de boekrol te openen?’ De boekrol staat symbool voor de geschiedenis. Op de boekrol staat het geheim van de geschiedenis geschreven en wie de boekrol leest, weet het hoe en waarom van alle dingen. De boekrol is aan beide zijden beschreven. Ook de achterkant van de geschiedenis, de kant die wij niet zien op televisie en internet, staat er op.
Maar de boekrol is opgerold en verzegeld. De geschiedenis is ontoegankelijk. De geschiedenis is een geheim. En niemand in de hemel of op de aarde kan dat veranderen. We kunnen ons iets bij het verdriet en de radeloosheid van Johannes daarover voorstellen.

De vraag die gesteld wordt, is opvallend genoeg niet wie bij machte is de boekrol te openen. Dat is meer een vraag voor de aarde. De machthebbers – of het nu Obama of Poetin of Google of voedingsmiddelsindustrie is – proberen de geschiedenis naar hun hand te zetten, met grof geweld of juist in het geheim. In de hemel klinkt de vraag wie het waard is. Aan wie kunnen wij ons en onze geschiedenis toevertrouwen? Aan niemand in de hemel of op de aarde dus. Er is niemand bij wie wij veilig zijn.

En dan is daar opeens een leeuw. Het doet denken aan de boeken over Narnia van C.S. Lewis. ‘De leeuw uit de stam van Juda, de telg van David.’ Jezus Christus, afstammeling van David, vervulling van Israëls geschiedenis, de opgestane, Hij is het wel waard om de zegels te openen en de boekrol in te zien. Als Johannes zijn blik richt op deze Messiaanse leeuw dan ziet hij… een lam. De leeuw is een lam. De koninklijke leeuw is een kwetsbaar lammetje. Hij die ons regeert is zachtmoedig en nederig van hart. Dit lam regeert zo anders dan al die machthebbers die wij kennen. Jezus Christus is onoverwinnelijk, maar onoverwinnelijk in zijn liefde.

Het lam ziet er uit alsof het geslacht is. De littekens van zijn dodelijke wonden zijn nog vers. Hij draagt de sporen van zijn geschiedenis met zich mee. En zo draagt hij de sporen van de geschiedenis met zich mee. Misschien mag je wel zeggen dat het lam er uit ziet alsof het Ebola heeft, alsof het uit de lucht is geschoten, alsof het verdronken is tijdens zijn vlucht naar de vrijheid, alsof het gebombardeerd is. Zo ziet dat lam er uit. Het is niet mooi.

Ja, het is wel mooi. Het is hartverscheurend mooi. In al dat leed wat deze dagen over onze beeldschermen flitst, is hij te zien. Eén foto blijft me bij. Een jongetje ligt op de bodem van een boot. Hij is verdronken op zijn vlucht uit Kongo naar Oeganda. Om de boot staan mensen te kijken, maar hij ligt daar eenzaam dood te wezen. Zijn armpjes uitgespreid. Alsof hij gekruisigd is. ‘Tot het eind der tijden lijdt Christus in hun verlatenheid.’

Het lam ziet er uit alsof het geslacht is. Alsof het kanker heeft. Alsof het Alzheimer heeft. Alsof het … vult u maar in. Hij die ons leven en het lijden ten diepste kent, Hij die met onze kwetsbaarheid vertrouwd is, Hij doet de geschiedenis open.

En dan gaat er een gejuich op in de hemel dat zijn weerga niet kent. De hemel ontploft van vreugde. Het is ook geweldig wat er gebeurt. Uit alle landen en volken, van elke stam en taal zijn mensen bevrijdt. Christus heeft ze opgeraapt, langs de kant van de weg van de geschiedenis lagen zij, maar Hij zag ze en nam ze mee.
Ja, sterker nog: ‘Zij zullen als koningen heersen op aarde.’ De slachtoffers zullen regeren. De armen zullen de dienst uitmaken. De vervolgden zullen op de troon zitten. Alles wat zich nu groot en breed maakt, zal uit elkaar vallen. Lees de rest van het boek Openbaring er maar op na. Het zal niet zonder slag of stoot gaan, in tegendeel. Het zal nog veel gekker worden dan het nu is. Maar hoe wreed en dreigend het ook wordt, het is niets anders dan de ontmaskering van de machten. Ze zullen hun ware gezicht laten zien en dan zal blijken dat ze onbestaanbaar zijn.

2014 was niet zo’n best jaar. Toch zegt Johannes tegen ons dat het wel goed was dat meer en meer aan het licht komt waar mensen toe in staat zijn. En dat goddeloosheid en onmenselijkheid hand in hand gaan. In al die verschrikkelijke gebeurtenissen kijk je het beest recht in zijn gezicht.
En dan weet je ook meteen wat je te doen staat in 2015. De geschiedenis vraagt om keuzes. Christus vraagt om keuzes. Wil je horen bij de macht die uiteindelijk zal bezwijken onder zijn eigen liefdeloosheid, of wil je horen bij de kwetsbare overmacht van zijn liefde? Wil je uiteindelijk ontmaskerd worden, of zet je zelf je masker af en voeg je je in het koor? ‘Aan hem die op de troon zit en aan het lam komen de dank, de eer, de lof en de macht toe, tot in eeuwigheid.’

Amen.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *