Vandaag een nieuwe preek van mijn Rooms Katholieke vriend Peter Carpay. In de Christelijke Kerk, zowel Katholiek als Protestant, staat in de afsluiting van de kersttijd en de aanvang van de lijdenstijd de doop van Jezus centraal. Zelf heb ik er ook een preek over gemaakt. Kijkt u maar in het register. Als u ze met elkaar vergelijkt, wordt duidelijk hoe verschillend je met het Evangelie kunt omgaan. Bij Peter staat vooral de huidige actualiteit bovenaan, terwijl ik als theoloog vooral de diepgang van de doop probeer af te tasten. Ik denk, dat we beide nodig hebben om ook onze eigen doop te verstaan.
[13] Toen kwam Jezus vanuit Galilea naar de Jordaan om door Johannes gedoopt te worden. [14] Maar Johannes probeerde hem tegen te houden met de woorden: ‘Ik zou door u gedoopt moeten worden, en dan komt u naar mij?’ [15] Jezus antwoordde: ‘Laat het nu maar gebeuren, want het is goed dat we op deze manier Gods gerechtigheid vervullen.’ Toen stemde Johannes ermee in. [16] Zodra Jezus gedoopt was en uit het water omhoogkwam, opende de hemel zich voor hem en zag hij hoe de Geest van God als een duif op hem neerdaalde. [17] En uit de hemel klonk een stem: ‘Dit is mijn geliefde Zoon, in hem vind ik vreugde.’
Vandaag staat in het evangelie de doop van Jezus in de Jordaan centraal. We sluiten vandaag de kersttijd af, met deze opvallende gebeurtenis aan het begin van Jezus openbare leven. Jezus verlaat zijn vertrouwde omgeving, in het stadje Nazareth, en zijn ouders om aan zijn werkelijke roeping en missie te beginnen. Tijdens zijn doop heeft Jezus een diepe religieuze ervaring. In het evangelie staat, dat toen Jezus uit het water opsteeg, de hemel openscheurde, en de Heilige Geest, als een duif op Hem neerdaalde. Jezus krijgt bevestiging van zijn Vader, dat Hij Zijn geliefde Zoon is, die Hij zijn zegen geeft en in wie Hij al zijn vertrouwen stelt. Ook al werd Jezus gedoopt met een grote massa mensen om zich heen, dit intieme moment is alleen zichtbaar en hoorbaar voor Hem.
Johannes de Doper, die Jezus doop verrichtte, had inmiddels veel mensen op de been gebracht, maar Marcus besteed in zijn evangelie weinig aandacht aan hem. Met de doop van Jezus valt hij als het ware, met de deur in huis. Ook Johannes zelf, wil dat de aandacht niet naar hem uitgaat, maar wijst voordurend naar Jezus. Hij laat juist zien hoe onbelangrijk hij is, door te zeggen, dat hij slechts een voorloper is, die nog niet eens waardig is, om de riemen van zijn sandalen los te maken.
De doop van Jezus is, ook het goede moment om eens stil te staan, bij onze eigen doop, of de verjaardag van onze doop. De meeste van ons zullen als baby gedoopt zijn, en kunnen zich uiteraard hier niets meer van herinneren. Hoogstens of we huilden of stil waren, omdat we dat gehoord hebben van onze ouders of de anderen, die aanwezig waren. Een grote religieuze ervaring, zoals bij Jezus, is voor de meeste van ons ook niet weggelegd.
God grijpt soms groots in de levens van mensen in, zoals bij Maria tijdens de aankondiging, door de engel Gabriël. Maria en allerlei andere belangrijke figuren uit de bijbel krijgen te maken met een direct ingrijpen van God. Ook in de moderne geschiedenis kan God direct in levens ingrijpen zoals gebeurde met Bernadette, Augustines en allerlei andere heiligen. Dit heeft vaak diepe gevolgen gehad, voor de levens van de betrokken personen. Dergelijke radicale bekeringen komen echter weinig voor.
De meeste van ons, moeten het, waarschijnlijk gelukkig, met veel minder duidelijke aanwijzingen van het bestaan van God in ons leven doen. God vraagt nogal wat van de mensen die Hij diep aanraakt. Bij de meeste van ons werkt God echter geleidelijk en op de lange termijn. Hij geeft ons leiding in de stilte en beslotenheid van ons hart. Zelfs Jezus, zocht gedurende zijn leven, regelmatig de stilte op, om in gebed contact met zijn Vader te zoeken, en vanuit Zijn Geest kracht en leiding te ontvangen. Ook zijn moeder Maria, stond geheel open, voor de leiding van de Geest. Met haar “ja” stelde zij zich zonder voorwaarden en weerstand, open voor de werking van Gods Geest. Wij hebben heel wat meer weerstand tegen de werking van de Geest. Ons ego en onze eigen wil spelen ons parten. We hebben het graag zelf voor het zeggen in ons leven en twijfelen regelmatig aan Gods bedoelingen met ons.
In het huidige wereldbeeld, is het ook moeilijk, om Gods doel met de wereld te begrijpen. Er zijn teveel fanatici in de wereld, die hun wil willen opleggen aan anderen, en hun ego en streven naar macht,
laat de werking van Gods Geest niet toe. Ik heb al vaker in een overweging gezegd, dat het mis gaat, als we niet meer open staan, voor de meningen van anderen, en hun recht om anders te denken dan we zelf doen. Fundamentalisme is nooit goed. Het voorstaan op eigen gelijk, zonder liefde en mededogen voor anderen, moet altijd afgekeurd worden.
Jezus zelf, deed dit al, met de denkbeelden van de Farizeeërs. We zien dit nu met de verknipte denkbeelden van IS, die geen ander geluid, dat dat van henzelf dulden. Heersers en religies, die enkel hun eigen gelijk propageren, en geen tegenstand dulden, moeten bestreden worden. Bij voorkeur met geweldloos verzet en met mededogen, zoals Jezus ons laat zien. Soms is echter ook een stevige aanpak nodig, zoals Jezus ons liet zien bij het verwijderen van de geldwisselaars uit de tempel. Ook de paus heeft laatst, de curie in het Vaticaan stevig toegesproken, met het doel zelfreflectie te stimuleren.
Toch is het ook goed om het goede te benoemen. Een kardinaal, die in principe pro Franciscus is, had de kritiek, dat er al veel aan het veranderen is, dat dit proces tijd nodig heeft, en ook dat benoemd moest worden. Ik ben het voor een deel wel met hem eens. Vergelijk het met een functioneringsgesprek op het werk. Als we alleen te horen zouden krijgen, wat er fout gaat en we minder goed doen, zullen we gedemotiveerd raken. Het is zoals het opvoeden van kinderen. We hoeven negatief gedrag niet te tolereren, en mogen grenzen stellen, maar we mogen kinderen nooit het gevoel geven, dat we niet meer van ze houden. Elk kind, maar ook elke volwassene heeft grenzen nodig. Alles in dit leven is begrensd.
Grenzeloos gedrag leid slechts tot verslavingen en machtswellust. We moeten open staan voor correctie, door anderen, maar zeker voor onze directe omgeving. Ook in de maatschappij zijn regels nodig, anders wordt het chaos. God heeft in heel zijn schepping orde aangebracht, en voor ons regels opgesteld, waaraan we ons zouden moeten houden. Natuurlijk lukt dit vaker niet dan wel. We hebben allemaal ons eigen karakter, met onze donkere kanten, maar ook met onze mooie eigenschappen en talenten. In donkere tijden, is het soms moeilijk, om Gods licht te zien schijnen, en Zijn aanwezigheid te ervaren. Als we op bepaalde momenten in ons leven, maar kunnen reflecteren en Gods leiding in ons leven kunnen ontdekken.
We zullen ook vaak twijfelen, maar zonder twijfel, is groei niet mogelijk, zoals Jan Terlouw laats op TV, in een interview over het geloof zei. We leren vaak het meeste van de moeilijke periodes in ons leven.
Soms moeten we afdalen tot de diepste put, of de dorste woestijn, zoals het in de Bijbel of heiligenlevens vaak genoemd wordt, om weer verder te kunnen. We voelen soms, dat we opgetild worden, en boven onszelf uitstijgen, als we een moeilijke periode in ons leven weer te boven komen.
De bedoeling is om met deze ervaring, anderen weer te helpen, om in moeilijke periodes weer op te krabbelen. Ervaringsdeskundigen noemen we dat. Dit geldt met name in de verslavingszorg, waar mensen, die zelf verslaafd zijn geweest, het beste in staat zijn, om anderen te helpen deze problemen te overwinnen. Maar dit geldt tevens in de psychologie, de gezondheidszorg en op allerlei andere terreinen. Als we zelf het een en ander hebben meegemaakt, zijn we beter toegerust om anderen te helpen. Jezus zelf, is hierbij onze beste leermeester, omdat Hij alle pijn, eenzaamheid en verlatenheid, in zijn leven ten diepste ervaren heeft. Laten we daarom in onze eigen omgeving, de ervaringen en pijn in onze levens, omzetten in talenten, om anderen te helpen. Hen aandacht, begrip en liefde te schenken, waardoor ook ons eigen leven rijker en zinvoller wordt.
Amen.
Peter Carpay