Luther XII – De heilige doop

Doop en geloof horen wel bij elkaar, natuurlijk, maar toch niet zó, dat het geloof van de mens de doop pas echt en waar maakt. Dan zou de doop afhankelijk worden van de mens. Dat riekt naar werkheiligheid! De doop wordt dan een prestatie van de mens! Nee, zegt Luther, de doop draagt wel het geloof van de mens, maar niet andersom, dat het geloof van de mens de doop pas waar maakt.

DoopVoor Luther betekent de Doop het oude leven vaarwel zeggen en opstaan tot een nieuw leven. Hij gaat daarvoor uit van het Griekse woord “baptismos”, dat onderdompeling betekent. Het gaat terug tot de doop van Johannes de Doper, die de mensen (ook Jezus!) doopte in de Jordaan door ze volledig onder te dompelen en daarna uit het water op te trekken. Zo gaat het ook nog bij de Baptisten en in Pinksterkerken, waar ze in het kerkgebouw een bad hebben voor de doop. Zó ziet Paulus het ook in Romeinen 6: “Wij zijn dan met Hem begraven door de doop in de dood, opdat, gelijk Christus uit de doden opgewekt is door de majesteit des Vaders, zo ook wij in nieuwheid des levens zouden wandelen” (vs.4). Voor Luther betekent de doop dan ook een dagelijks sterven aan de zonde en opstaan in de genade van God. “Die Sünde wird in der Taufe ganz vergeben, nicht so, dass sie nicht mehr da sei, sondern dass sie nicht zugerechnet wird.”. Ook als je de doop hebt ontvangen blijft een mens nog zondigen, maar het wordt hem door de genade van God niet meer toegerekend. Het verplicht ons wel om tegen de zonde te vechten! Want we zouden de doop eens kunnen verliezen! Het is een genade van God, maar een mens kan die genade wel verwerpen! Daarom zijn de zogenaamde Wederdopers, met wie Luther een hevige strijd gevoerd heeft, voorstander van de volwassenendoop. Volwassenen weten wat ze doen, juist als ze zich laten dopen! Zij weten, dat voor de Doop geloof nodig is. Had Jezus niet gezegd: wie gelooft en zich laat dopen, die zal behouden worden! Kinderen kunnen nog niet geloven. Daarom kunnen ze zich ook niet verantwoordelijk voelen voor hun doop. Is het dan een wonder, dat ze later die doop verwerpen? Maar zó mag het toch niet zijn, zegt Luther. Doop en geloof horen wel bij elkaar, natuurlijk, maar toch niet zó, dat het geloof van de mens de doop pas echt en waar maakt. Dan zou de doop afhankelijk worden van de mens. Dat riekt naar werkheiligheid! De doop wordt dan een prestatie van de mens! Nee, zegt Luther, de doop draagt wel het geloof van de mens, maar niet andersom, dat het geloof van de mens de doop pas waar maakt. Ook niet zoals in R.K.kerk, waar de erfzonde bij de doop zó wordt vergeven, dat de gedoopte niet meer een echte zondaar kan zijn. Wanneer hij zwaar zondigt, helpt de doop alleen niet meer, dan is daarbij ook het sacrament van de boete nodig,. als een soort plaatsvervanging en vernieuwing van de doop. Luther vindt, dat de doop op zo’n manier iets magisch krijgt. Nee, het is en blijft altijd een daad van God aan de mensen om hen te vernieuwen en in staat te stellen tegen de zonde te vechten. We mogen uitgaan van de goddelijke belofte: “Wie gelooft en zich laat dopen, die zal zalig worden, maar wie niet geloofd, zal veroordeeld worden” (Markus 16, 16). Doop en geloof horen dus bij elkaar, evenals ongeloof en veroordeling. Wanneer je na de doop in ongeloof vervalt, moet een mens boete doen. De boete is dan eigenlijk een vernieuwing van de doopgelofte.

In de “Kleine Katechismus” (1529) legt Luther het zó uit: op de vraag “Wat betekent dan zulk een waterdopen?” antwoordt hij: “Es bedeutet, das der alte Adam in uns durch tägliche Reue und Busse soll ersäuft weden und sterben mit allen Sünden und bösen Lüsten; und wiederum täglich herauskommen und auferstehen ein neuer Mensvh, der in Gerechtigkeit und Reinheit vor Gott ewiglich lebe.” Daarna volgt de genoemde tekst uit de Romeinenbrief (6, 4).

De bediening van de Doop heeft Luther dus niet veranderd. Die is hetzelfde gebleven als hij eeuwen lang geweest is. Dit is nóg geen geschilpunt tussen de kerken. Daarom was er indertijd ook zo veel commotie, toen prinses Irene bij de overgang naar de R.K. Kerk zich in Rome liet “overdopen”. De Doop, die zij in de Hervormde Kerk had ontvangen was ook in de R.K. Kerk geldig. Dit wordt tegenwoordig van beide kanten volmondig erkend. Toch komt het nog wel voor, dat iemand, die in de Hervormde Kerk gedoopt werd, bij overgang naar een Pinkstergemeente opnieuw gedoopt wordt. Dit heeft ook te maken met een verschil in zienswijze op de Doop: kinderdoop of volwassendoop.

Van de zeven sacramenten in de R.K. Kerk nam Luther er twee over, de belangrijkste: Doop en Avondmaal. Die worden in de R.K. Kerk ook als belangrijkste gezien (de zgn. sacramenta majora), terwijl de overige vijf op deze 2 sacramenten betrokken zijn ( de zgn. sacramenta minora).

10 gedachten over “Luther XII – De heilige doop”

  1. Geachte dominee Kroes,
    Naar aanleiding van bovengenoemde uitleg, wil ik u vragen: is overdopen zondig; immers men is al een keer gedoopt als baby! We hebben dit n.l. van zeer nabij meegemaakt en we hebben er erg veel verdriet van gehad mijn man en ik. Maar het werd voor de mensen zelf zo gevoeld, dat het voor hen nodig was, dat ze wel belijdenis hadden gedaan, maar ook eigenlijk nog te jong waren om te beseffen, wat ze geloofden. Voor ons gevoel, is het genoeg om als kind gedoopt te worden en is het zelfs niet goed om je te laten overdopen. Hoewel het al enkele jaren geleden is gebeurd, hebben we het er nog steeds moeilijk mee. Bij voorbaat dank voor uw reactie.
    Met vriendelijke groet Ien

  2. Geachte Ien, overdopen is niet zondig, maar ik denk wel: OVERBODIG. Wat God eens met de Doop heeft beloofd, zal Hij gestand doen. Ook al ben je er als baby niet bewust bij betrokken. Zij, die laten overdopen, gaan er vanuit dat je persoonlijk je doop moet beamen. Dan moet de mens er dus toch iets aan toedoen! Maar dat is helemaal niet nodig. Heel de genade van de Doop komt van Gods kant, en de mens kan het alleen maar in dankbaarheid aanvaarden! mET HARTELIJKE GROET, dS.KROES.

  3. Geachte dominee Kroes,

    Dank u wel voor uw duidelijk antwoord. Het heeft me wel gerustgesteld! Ik heb altijd gedacht, dat je bij belijdenis doen je “baby”doop bevestigde of wel er dus achter staat.

    Een hartelijke groet
    Ien

  4. Gehoorzaamheid, aan Gods Woord, is beter dan alle menselijke bedoeling, nergens staat het Nieuwe Testament geschreven, dat de doop van Johannes, vervangen moet worden, door de doop der besprenkelen. Als de HERE JEZUS, een tegen vraag stelde aan de Schriftgeleerden, zeggende “ De doop van Johannes, is het uit de Hemel, of uit de mensen “ is er toch, niet veel over deze vraagt na gedacht. Ongehoorzaamheid aan Gods Woord, is een grote zonde. in het Oude Testament, zegt God, zie toe , dat gij alles maakt, zoals Ik u getoond hebt.
    Er zijn Drie belangrijke Grootheden, twee zal de mens moeten gehoorzamen door het horen van Gods Woord, en de Derde zal God zelf voldoen. Geloof, en Dopen, is een menselijke handeling, en de”DOOP” met Gods Geest, zal door de HERE JEZUS komen. in dit alles is het Geloof in de HERE JEZUS, zoals het Schrift zegt.fred.

  5. Al surfende kwam ik op deze webpage terecht. Ik wil graag het volgende ten berde brengen: In zijn preek voor de derde zondag na Epifanië zegt Luther: “Zonder persoonloijk geloof moet niemand gedoopt worden. Wanneer we niet zeker zijn dat jonge kinderen zelf geloven, kunnen we naar mijn mening de doop uitstellen. Het is zelfs beter helemaal geen kinderen meer te dopen, zodat we de doop niet door deze poespas en allerlei trucs belachelijk maken en de toorn van de gezegende majesteit van God oproepen.”
    Dit roept bij mij vragen op. Waarom wordt deze uitlating van Luther altijd weggelaten als het over de kinderdoop gaat? Wat zegt dit over de visie van Luther op de doop?
    Een andere vraag: Hoe komt het dat de kinderdoop pas eind tweede eeuw na Christus ter sprake kwam en pas na het jaar 500 in een wat groter verband in de praktijk werd gebracht om vervolgens pas na het jaar 1000 in brede kring aanvaard te worden? Het onderwijs der apostelen geeft geen enkele aanleiding om te denken dat zij de kinderdoop voorstonden. Wel is in de Bijbel te lezen dat ze de volgorde bekering, geloof en doop als normaal beschouwden, in overeenstemming met de grote zendingsopdracht van Jezus in Mat. 28:19.

  6. Hoewel de doop, een bespreekbaar onderwerp zal moeten zijn, openbaarde de ds. voor het handhaven van de kinderdoop, door niet te reageren. Hoewel de doop een gebod des geloof , door God is gegeven. Is nergens in de Bijbel te vinden waar de kinderdoop gerechtvaardig wordt, het besprenkelen van kinderen ?. De doop is een symbool, met het begraven zijn met Christus, en niet het schoonwassen van zonden. Dus wie besprenkeld zijn geweest, kan niet spreken, en getuigen, met Christus begraven te zijn!, en zo in Nieuw Leven met de Here, in de opstanding!, Door het hardnekkig afwijzen, van de wederdopers, heeft de ds. toch achter Luther Theologie geschaard ?. mocht mijn reactie toch, nietwaar is. zal ik toch een reactie van ds. verwachten, in zijn eigen Site. hoogachting en groet. fred

  7. Beste Dick en Fred,
    Luther legt zeer de nadruk op het geloof. Als kinderen nog klein zijn, dan zal jhet gaan om het geloof van de ouders (plaatsvervangend geloof. Het moet bij hem wel “echt” zijn, niet een formaliteit! Hoe het komt, dat de kinderdoop pas later de overhand heeft gekregen, zal te maken hebben met de toestroom van hele gezinnen naar de kerk. Aanvankelijk kwamen alleen volwassenen over en die werden op grond van hun geloofsbelijdenis gedoopt. De vraag kwam op: hoe moet het dan met de kinderen, horen die er dan niet bij? Jullie moeten begrijpen, dat de Doop steeds meer het “verbondsteken” van de Kerk werd. Door de Doop werd je opgenomen in Gods Verbond met Zijn volk. De apostelen hebbn ook twee andere betekenissen van de Doop sterk benadrukt: de afwassing der zonden en het afsterven van de oude mens, waarna de nieuwe mens herrijst. Dat de kinderdoop de overhand kreeg komt ook, omdat de Doop gezien werd als plaatsvervanging voor de besnijdenis. Het gaat dus, Fred, om verschillende betekenissen van de Doop. Er is niet één hoofdbetekenis. De afwassing is net zo geldig als het begraven worden en opstaan met Christus. Daar komen dan nog bij de Verbondsgedachte en de besnijdenis. Laten we ’t er op houden, dat de Doop een prachtig veelzijdig instrument is! Met hartelijke groet, ds.Kroes.
    P.S. Er is eeuwen lang gestecheld over de vraag: volwassen- of kinderdoop, Het is dus niet zo gemakkelijk daar zo maar een antwoord op te geven!

  8. Beste ds. Kroes, bedankt voor u reactie!. Als het zo bedoelt werd met de kinderdoop, kan ik het volkomen begrijpen. Als ouders, zou je niets anders willen, dat de kinderen er bij horen!. De HERE JEZUS zegt ook, Laat de kinderen tot Mij komen, en doen zij bij de vrije of de zogenaamde Pinkster gemeenten ook, en de kinderen werden door de voorganger en de oudsten gezegend in de Naam des HEREN. Maar laten wij maar daar ophouden. Gods Zegen u. groet. fred.

  9. http://www.orlutheran.com/html/trinfbap.html

    Heeft men hier iets aan?

    Ikzelf (nog) niet heel veel…
    Een ander stuk zeg me net zo veel, of deze keer niet en over 2 weken weer wel enz.
    Heb teveel theologie (al voor bekering) gelezen om een kerk uit te kiezen als bekeerling!
    Of af en aan bekeerling. De Geest is met me bezig zei een predikant van een Baptistengemeente in m’n plaats ooit.
    Geen idee wat te toen..
    Speur al jaren met af en aan er echt mee bezig te zijn.
    Heeft u sowieso enkele ideeen en tips Ds.?
    Als u mailcontact wil zoeken graag.
    Kom via m’n zondagsstudie op uw site uit, hopelijk ondervindt u dat niet als belediging

  10. 2011 heb ik mij laten dopen zonder echter te weten wat dit precies inhield .
    Wist alleen dat mijn vroegere zonde mij vergeven zouden worden.
    Ik was nogal een eendagsvlieg , ging weer een paar x naar de kerk maar vermoeidheid hielt mij vaak weer tegen.
    Liep 2012 een angststoornis op , en in 2013 heb ik met andere woorden mijn
    moeder in de steek gelaten.
    Er gebeurde zoveel in de familie, was ook vaak net of mijn jongste zusje werd
    voorgetrokken wat mij telkens weer pijn deed.
    Daarvoor probeerde ik nog naar de kerk te gaan, daarna ben ik nog een aantal x
    geweest om mijn angststoornis te bestrijden met geloof maar was te zwak dit vol te houden.
    Het gekke is dat ik nooit bezig ben geweest in gedachten dat dit een zware zonde is.

    Mijn moeder is er helaas niet meer, en zit met veel pijn en verdriet dat ik er zo weinig voor der ben geweest.
    Dat ik mij zo zwak opstelde en snel op mijn teentjes werd gestaan.

    Hoe krijg ik dit goed met onze lieve Heer ?

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *