Als gastvrouw in het Ikonenmuseum te Kampen mag ik soms de verhalen van mensen horen. Ze zijn er in gevarieerdheid, ze zijn er in herkenbaarheid. En altijd luisteren de heiligen mee.
‘Weet u hoe het komt dat verschillende schilderijen krom zijn?’ Om het woord schilderijen moest ik lachen, toen vertelde ik de bezoeker dat ikonen aan één kant zijn beschilderd en daardoor krom kunnen trekken. ‘Door aan de achterzijde twee balkjes in de aangebrachte gleuven te schuiven kan het kromtrekken worden tegengegaan.’ We stonden in de Zaal van de Profeten, hij keek wat hulpeloos in het rond. ‘Hebt u iets met ikonen?’, vroeg ik. ‘Niets, helemaal niets’, was het antwoord, ‘we zijn hier met onze boot en mijn vrouw wilde naar de Blokker en daar had ik geen zin in. Vandaar dat ik hier terecht ben gekomen.’ Nee, hij hield van Couperus. En omdat ook ik zeer gesteld ben op deze schrijver, schoven de ikonen op de achtergrond en werd de literatuur en het gebruik van taal uitgespit. Het werd een heerlijk gesprek. Van De boeken der kleine zielen, kwamen we op Ellen Vogel terecht, die in de Tv-bewerking van dit boek een hoofdrol had. ‘Zo leuk’, zei de bezoeker, ‘Ellen heeft nog in het poëziealbum van mijn tante geschreven.’
Heel anders is het verhaal over een jong meisje. Ze stond met haar moeder voor een opklapbaar reisikoon en volgde nauwkeurig de uitleg van de verschillende afbeeldingen. Ze miste één uitleg, telde de plaatjes, telde de verklaringen. Toen riep ze haar moeder er bij. Nog weer later stond de moeder opeens voor me. Ze was blij de reis te hebben ondernomen met haar dochter, die het zo voor de kiezen had gekregen. Een zwaar ongeluk, intensieve revalidatie, maar de opgelopen whiplash maakte dat ze twee dagen per week op bed lag en de schoolprestaties afzakten. ‘Maar weet u, ze is gek van ikonen, schildert ze zelf ook en zie haar nu eens stralen! Ooit wil ze de theologie in.’ Het meisje stond verdiept voor de vita-ikoon van de profeet Elia en ik wist: het zal haar lukken.
En weer anders is het verhaal van een meneer die er na het overlijden van zijn vrouw voor het eerst een middag op uit trok. Doel was het Ikonenmuseum, ze waren er samen vaak geweest. Het voelde veilig, net of zij ongezien mee ging. Hij liep heel beslist naar een ikoon uit Ethiopië. Ze leken elkaar te kennen. ‘Weet u’, vertrouwde hij me toe, ‘deze ikoon vind ik de mooiste en ik kan niet vertellen waarom. Maar nu heb ik de Moeder Gods zonder woorden verteld dat ik in het vervolg alleen kom, omdat… ‘ Zijn stem trilde, hij zweeg. We spraken nog lang, temidden van de heiligen, die eerbiedig mee luisterden.
Ontmoetingen ze zijn er, van grappig en luchtig, tot moedig en strijdbaar. Ze zijn er ook in geknaktheid en voorzichtig overeind komen. Die laatste verhalen zijn een beetje heilig…
Aly Brug